نبودن نرخ مصوب و پرداختن دستمزدها به‌شکل سلیقه‌یی به راهنماهای تور، نه‌تنها ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی به‌وجود آورده، بلکه گاه به‌دلیل پایین آمدن سطح کیفیت تور، سبب نارضایتی مسافر هم شده است. این چالش، سال‌ها است که راهنماهای تور و تورگردانان را درگیر کرده و دودش فقط به چشم خودشان و البته مسافران‌شان رفته است.
محمد منظرنژاد - عضو انجمن صنفی راهنمایان گردشگری - در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) قرار داده، به این موضوع پرداخته و با اشاره به تأثیر اقتصادی سفر بر اشتغال‌زایی و برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری در بسیاری از کشورها برای آماده‌سازی زیرساخت‌ها، نوشته است: از آنجا که گردشگری یک محصول خدماتی است، بنابراین بازاریابی و ارائه‌ی آن به متقاضیان، درجه‌ی سختی بالایی دارد. شاید در ابتدا، یک مشتری نتواند تحلیل درستی از تفاوت نرخ تور یا سفر در ذهن خود داشته باشد و نرخ محصول به‌عنوان یکی از اولویت‌های انتخابی در ذهن مشتری قرار گیرد. همچنین کیفیت محصولات خدماتی برای مشتریان غیرقابل لمس باشد و در نتیجه، شناختی نسبت به محصول نخواهند داشت و ملاک انتخاب، توضیح‌های شنیده‌شده و قیمت محصول خواهد بود.
ولی این‌که هزینه‌ی یک سفر تحت تأثیر چه عواملی قرار می‌گیرد، یکی از شاخه‌های آموزشی در صنعت گردشگری است که گردشگران و متقاضیان این صنعت بهتر است تا حدی با عوامل تأثیرگذار در آن آشنا باشند، چون این شناخت می‌تواند ما را در رسیدن به اهداف توسعه‌ی پایدار کمک کند.
صرف نظر از این‌که هزینه‌ی هتل‌ها با توجه به درجه‌ی آن‌ها از تفاوت نرخ برخوردار است؛ ولی باید به کیفیت خدمات و برنامه‌ی تور نیز توجه داشت. برای مثال، جزییات پذیرایی، ورودیه‌ها، برنامه‌ی سفر، وسیله‌ی نقلیه، خدمات ارائه‌شده به راننده‌ی ماشین (اقامت، پذیرایی و ...)، راهنمای تور، بیمه و بسیاری موارد دیگر را می‌توان به‌عنوان موارد تأثیرگذار در نرخ تور مد نظر قرار داد.
راهنمایان تور که یکی از شاخص‌های اصلی تعیین‌کننده‌ی کیفیت در تور به‌شمار می‌آیند، امروزه اهمیت بالایی دارند تا حدی که استفاده از راهنمایی خاص در سفر که از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است، می‌تواند به‌عنوان یک برند انسانی در تور، تأثیرگذار باشد، برای مثال، در بسیاری از سفرها شاهد هستیم که گردشگران قبل از انتخاب سفر، نام راهنما را می‌پرسند یا خواستار همسفر شدن با راهنمای خاصی هستند.
آنچه راهنمایان را از یکدیگر متمایز می‌کند، در سفرهای مختلف، متفاوت است و این ویژگی‌های فردی در هر سفر، درجه‌ی متفاوتی دارد، برای مثال در یک سفر پرنده‌نگری، وجود یک راهنمای علمی و مطلع از ویژگی‌ها و رفتارشناسی پرندگان از درجه‌ی کیفی بالایی برخوردار است یا در یک سفر کوهنوردی، استفاده از راهنمای کوهنورد می‌تواند سفر را از کیفیت بالایی بهره‌مند کند. همچنین درباره‌ی راهنمایان فرهنگی برای دیدن جاذبه‌هایی مانند تخت جمشید یا آثار ثبت جهانی، استفاده از راهنمایان آشنا به باستان‌شناسی و تاریخ، اهمیت کیفی بالایی دارد.
استفاده از راهنمایان تخصصی که از اصلی‌ترین متغیرهای کیفی تور هستند، می‌تواند هزینه‌ی سفر را تغییر دهد، چون راهنمایان با توجه به تخصص و سابقه‌ی فعالیت، از حق‌الزحمه‌های متفاوتی برخوردار خواهند شد. با توجه به این مورد، فعالان این صنعت نیز به نرخ‌گیری و مشخص کردن حقوق و مزایا برای راهنمایان اقدام کرده‌اند؛ ولی تا چه میزان می‌توان از این نرخ‌نامه پیروی کرد و انتظار اجرای آن را داشت که این به یک فعالیت کارشناسی و هدفمند نیاز دارد، چراکه شاهد هستیم هریک از گروه‌های فعال در این صنعت، به نرخ‌گیری با توجه به اولویت‌های خود اقدام کرده‌اند.
با این‌که همه‌ی این اولویت‌ها و شاخص‌ها به‌درستی انتخاب شده‌اند، ولی نقصان آن در برگزار نکردن نشست و هماهنگی نکردن با تمام کارگروه‌های مرتبط در این بخش است، چراکه معتقدم برای انجام یک کار کارشناسی، باید یک نشست علمی و تجربی برگزار کرد و از عوامل مرتبط و گروه‌های فعال در یک فعالیت دعوت به‌عمل آورد تا نرخ نهایی، با یک قدرت علمی و تجربی استخراج شود.
باید توجه داشت، این نشست باید بین کارگروه‌های تورگردانان و راهنمایان برگزار شود تا به شاخص‌های نرخ‌گیری هر کدام توجه شود، برای مثال شاخص‌های نرخ‌گیری تورگردان‌ها با شاخص‌های نرخ‌گیری راهنمایان تور تا حدودی متفاوت است و هر کدام در حوزه‌ی فعالیت خود تخصصی نگاه می‌کنند و این نشست می‌تواند در هدفمند شدن این موضوع تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. در نهایت، حضور سازمان‌های مربوط می‌تواند ضمن کارشناسی شدن موضوع، قدرت اجرایی تصمیم‌ها را بالا ببرد و در نهایت، شاهد بالا رفتن کیفیت اجرایی در سفرها باشیم.
این راهنمای تور در ادامه‌ی این یادداشت، نوشته است: پرداخت هزینه‌های کارشناسی‌شده به راهنمایان ضمن این‌که باعث حمایت از این شاخه‌ی گردشگری می‌شود، می‌تواند راهنمایان را به هدفمند کردن و علمی کردن تشویق کند و راهنما برای به‌دست آوردن حق‌الزحمه‌ی بیشتر برای افزایش توانایی‌های خود تلاش داشته باشد و سعی کند تا با جمع‌آوری اطلاعات و خلاقیت، رضایت مشتریان را جلب کند.
امروزه با توجه به چالش‌های موجود در زمینه‌ی نبود نرخ مصوب برای راهنمایان و پرداخت نکردن آن از طرف برخی تورگردان‌ها شاهد ناهنجاری‌هایی اخلاقی هستیم که باعث نارضایتی هر دو طرف (راهنما و تورگردان) شده است و در نهایت، در برخی موارد نارضایتی مسافران را نیز درپی دارد.
از طرفی، برخی تورگردان‌ها برای فروش تورهای ارزان تلاش دارند تا بتوانند جلب مشتری کنند و در نتیجه، برای راهنمایان و حتی پذیرایی از مسافران، نرخ پایینی را در نظر می‌گیرند که در نتیجه، کیفیت سفر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
البته باید به این موضوع اشاره کرد که اولویت و شاخص‌های انتخاب راهنما برای تورگردان‌ها نیز بسیار متفاوت است، برای مثال برخی تورگردان‌ها به‌دنبال استفاده از راهنمایانی هستند که بتوانند در سفر، شادی به‌وجود آورند و با گفتن «جُک» اوقات گردشگران را پر کنند که این مورد درباره‌ی راهنمایان کارت‌دار که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به فعالیت مشغول‌اند و نسبت به فعالیت خود متعهدند، بسیار نادر است و در نتیجه، از افرادی که هیچ‌گونه مجوز شغلی برای انجام تور ندارند، استفاده می‌شود که در نهایت، می‌توان شاهد ناهنجاری و عکس‌العمل‌های ناشی از آن بود که یکی از این عکس‌العمل‌ها، نارضایتی برخی جوامع محلی از ورود گردشگران به منطقه است.
در مقابل، تورگردان‌هایی هستند که سعی دارند از راهنمایانی استفاده کنند که همراه با برخورداری از اطلاعات و توانایی‌های علمی، بتوانند امنیت و آرامش را در محیط تور به‌وجود آورند و در نهایت، کیفیت تور را با توجه به رعایت قوانین و مقررات بالا ببرند که در نتیجه، می‌توان به اصول و اهداف توسعه‌ی پایدار اشاره کرد، برای مثال حضور چنین سفرهایی در مناطق، باعث فعالیت و توسعه‌ی اقتصادی جوامع محلی شده و آن‌ها را به انجام فعالیت‌هایی برای آماده‌سازی بخشی از زیرساخت‌های گردشگری در منطقه برای میزبانی از گردشگران تشویق کرده است.
استفاده از راهنمایان دارای مجوز با توانایی‌های علمی و عملی با توجه به این‌که دارای بار مالی برای آژانس است، ولی تا حد بسیار زیادی می‌تواند در برگشت مسافر برای استمرار و تکرار سفرها موثر باشد، به نوعی که برخی گردشگران، به سفر رفتن با آن راهنما علاقه‌مندند و این خود می‌تواند توانایی تورگردان را در اجرای سفرها بالا ببرد.
از طرفی، زمانی که تورگردان به پرداخت حق‌الزحمه‌ی مصوب به راهنما موظف باشد، راهنما نیز برنامه‌ی سفر را در حدود قرارداد به اجرا درمی‌آورد و هرگونه نارضایتی و شکایت از سمت تورگردان، راهنما و مسافر، قابل پیگیری خواهد بود. بنابراین حضور و نقش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این قسمت بسیار پررنگ است که با حضور در جلسات کارگروه‌ها و تعیین نرخ‌نامه‌ی راهنمایان و مصوب کردن آن و نیز ایجاد یک قرارداد همکاری درباره‌ی راهنمایان، تمام امور را می‌توان مدیریت کرد. راهنمایان نیز با توجه به اصول مشخص‌شده، به رعایت قوانین موظف خواهند بود و باید با توجه به نرخ‌نامه، توافق کنند و پایین‌تر از کف حقوقی تعیین‌شده، توافق نکنند تا رقابت برای انجام تور در بین راهنمایان براساس توانایی‌های علمی و عملی اتفاق افتد.
انتهای پیام