محمدعلی سپانلو درباره بحث‌های مطرح‌شده درباره شعر «علی ای همای رحمت» شهریار اظهارنظر کرد.

این شاعر در واکنش به اظهارنظر جواد محقق درباره وجود شعر «علی ای همای رحمت» در دیوان شاعر دیگری قبل از شهریار، به خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت: ما شعر درباره حضرت علی (ع) کم نداریم، اما این شعر نمک خاصی دارد. این افراد گول اسم‌شان را خورده‌اند و فکر کرده‌اند واقعا «محقق» هستند.

بازیگر نقش هریار در فیلم سینمایی رخساره همچنین درباره شعری که گفته می‌شود مفتون همدانی پیش از شهریار درباره حضرت علی (ع) با مطلع «علی ای همای وحدت تو چه مظهری خدا را» سروده، عنوان کرد: آدم باید خیلی نادان باشد که به جای «همای رحمت»، بنویسد، «همای وحدت»؛ چون «همای رحمت» روی سر آدم می‌نشیند، نه «همای وحدت».

به گزارش ایسنا، چندی پیش جواد محقق در مراسم بزرگداشت شهریار گفته بود، شعر مطرح «علی ‌ای همای رحمت» پیش‌ از شهریار در دیوان شاعر دیگری آمده است. این ادعا واکنش‌های متعددی را در پی داشت؛ ازجمله این‌که مفتون امینی - شاعر و از دوستان محمدحسین شهریار - این موضوع را تأیید کرد و گفت، شعری را در این وزن و مضمون در دیوان شاعر دیگری دیده که احتمالا ذاکر تبریزی یا جویای تبریزی بوده است.

او با بیان این‌که این سرقت ادبی نیست، گفت: این موضوع به این معنی است که شعر «علی ای همای رحمت» کاملا از شهریار نیست. یعنی اگر شعر شاعر قبلی نبود، امروز شعر «علی ای همای رحمت» شهریار هم نبود و از این نظر، شاعر پیش از او نسبت به شهریار فضل تقدم دارد.

در این بین که جواد محقق گفت، به درخواست پژوهشگران تبریزی قول داده تا فعلا در این‌باره صحبت نکند، علی داننده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌ شرقی، گفت: شبهه‌افکنی در تعلق شعر ولایی «علی ای همای رحمت» به استاد ملک سخن، شهریار، عملی ناجوانمردانه است.

محمدعلی مجاهدی هم با اشاره به موضوع «توارد» در ادبیات گفت: نمی‌توانیم بگوییم شهریار و دیگر شاعرانی که احیانا چند بیت از شعرشان شبیه شعر دیگر شاعران است، سارق ادبی‌اند.

از زمان طرح این موضوع در رسانه‌ها از شاعرانی همچون صهبا و ژولیده نیشابوری نیز به عنوان شاعرانی یاد شده که شعرشان منشأ شعر «علی ای همای رحمت» شهریار بوده است.

محمد طاهری خسروشاهی، پژوهشگر ادبی در دانشگاه تبریز، هم با بیان این‌که شهریار در این غزل به استقبال شعری از «مفتون همدانی» رفته، آن را «اقتباس ادبی» خواند و گفت: مقایسه این دو سروده نشان می‌دهد که شعر مفتون همدانی «طفلی نارس» بود که قریحه کم‌نظیر شهریار و قدرت ادبی بی‌نظیر او، آن را به «جوانی برومند و بارور» تبدیل کرده است.

او همچنین عنوان کرد: شعر مورد ادعای جواد محقق (که گفته بود شعر مطرح «علی ‌ای همای رحمت» پیش‌ از شهریار در دیوان شاعر دیگری آمده است)، سروده مفتون همدانی، از شاعران سده چهاردهم هجری و معاصر استاد شهریار، است.

طاهری خسروشاهی با ارائه رونوشت صفحه‌هایی از دیوان اشعار مفتون همدانی، در اثبات ادعای خود مبنی بر وجود برخی اشتراک‌های لفظی در هر دو شعر و استقبال مرحوم شهریار از سروده مفتون همدانی، به نقل شواهد ادبی این دو غزل پرداخت و گفت: برخی اصطلاحات و عبارات موجود در سروده مفتون همدانی از باب استقبال ادبی، در شعر مرحوم استاد شهریار تکرار شده است:

مفتون: علی ای همای وحدت تو چه مظهری خدا را / که خدا نمود زینت به تو تخت انّما را

شهریار: علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را / که به ماسوا فکندی همه سایه هما را

مفتون: علی ای که داد احمد به کفت لوای حمدش / که علم کند یدالله به دو عالم آن لوا را

شهریار: به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایب / که علم کند به عالم شهدای کربلا را

مفتون: چه سکندری سکندر ز تو خورد ریخت آبش / چو به خضر واسپردی، سرِ چشمه بقا را

شهریار: به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند / چو علی گرفته باشد سر چشمه بقا را

مفتون: تو اگر ز کعبه بت‌ها به زمین نمی‌فکندی / به خدا کسی به عالم نشناختی خدا را

شهریار: دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین / به علی شناختم من به خدا قسم خدا را

البته در پی این اظهارنظرها در رابطه با پیدا شدن منشأ شعر «علی ای همای رحمت» شهریار، جواد محقق گفت: منظور من نه شعر مفتون همدانی بوده است و نه صهبا؛ بلکه شاعر دیگری منظورم است. البته شاعران دیگری هم هستند که شعرهای این‌گونه دارند.

او درباره‌ی این‌که شاعر مورد نظرش کیست، گفت: من حالا چیزی نمی‌گویم. شما هم بگذارید آقایان حرف‌های‌شان را بزنند و بعد من هم حرف‌هایم را می‌زنم.

محقق همچنین با اشاره به مفتون همدانی گفت: این شاعر همشهری من است؛ اما منظور من این شاعر نیست.

غزل تاجبخش نیز با اشاره به این‌که چنین ادعاهایی بارها درباره شاعران مختلف مطرح شده، می‌گوید: این مباحث نه به شهریار و نه به ادبیات فارسی خدشه‌ای وارد نمی‌کند. مگر شعرهای حافظ کم از شاعران دیگر گرفته شده است؟ اندیشه مرز سیمانی و آجری ندارد. این امر تواردِ اندیشه است.

او در ادامه تأکید می‌کند: اندیشه تنها رونده‌ای است که نمی‌توان برای آن مرز سیمانی و آجری ساخت. همین که حافظ می‌گوید، «در نمازم خم ابروی تو با یاد آمد»، نشانه خاصیت ذهن انسان است که خداوند آن را سیال خلق کرده؛ به همین دلیل نباید چندان سخت گرفت.

انتهای پیام