«پل سیاه» در اهواز نام خاص و منحصر به فرد قدیمی‌ترین پل رودخانه کارون است؛ یادگار سال‌های گذشته که هنوز همچون آن سال‌ها استوار بر کمر این رود نشسته است نه در طول زمان رنگ باخته و نه به جز سیاهی رنگ دیگر گرفته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خوزستان، این پل که برای تردد قطار ساخته شد اولین پل شهر اهواز نیز به شمارمی‌آید و پل‌های دیگر از جمله پل سوم پس از آن احداث شده‌اند. این پل به دلیل رنگ سازه و بدنه به نام "پل سیاه" شهرت یافت و همین نام بر آن ماند.
قدمت ساخت این پل به حدود یک قرن پیش یعنی سال 1308 برمی‌گردد. این پل از نظر تاریخی به دوره پهلوی اول می‌رسد. سازه آن از نوع فلزی بوده و 52 پایه نگهدارنده ستون‌هایش شده‌اند و عرض آن نیز شش متر می‌باشد.
از آن جایی که "پل سیاه" دارای قدمت و عقبه‌ای تاریخی بود در تاریخ 27 بهمن 1378 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و این اثر در حال حاضر هم یک اثر تاریخی است و هم به عنوان یک راه ریلی مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
وقتی اثر و یا بنایی در هر منطقه‌ای به عنوان یک اثر ملی به ثبت می‌رسد دیگر نمی توان نگاه و حساسیتی عادی به آن داشت و باید بیش از چیزهای دیگری مورد توجه قرار گیرد زیرا هرگونه تعرض و خدشه به کالبد اثر ملی تخلف به حساب می‌آید و قابل پیگیری است.
خسرو رشیدی، مدیر کل راه آهن جنوب، درباره "پل سیاه" که به آن "پل راه آهن" هم می‌گویند، گفت: این پل در حد فاصل سال‌های 1306 تا 1317 همزمان یا ساخت راه آهن محور جنوب و سراسری احداث شده است.
وی افزود: این پل از نوع پل‌های فلزی است که از نظر طول بزرگترین و طولانی‌ترین پل راه آهن کشور می‌باشد و این موضوع یکی از شاخصه‌های این اثر تاریخی محسوب می‌شود.
رشیدی تصریح کرد: این پل از گذشته تاکنون اهمیت داشته است و در حال حاضر نیز با وجود قدمت در حال بهره‌برداری است. از این پل برای تردد ریل باس‌های مسیر اهواز کارون سربندر، بارهای داخلی استان حدفاصل کارخانه صنایع فولاد استان و گروه ملی فولاد و همچنین حمل و نقل باربری محورهای بندر خرمشهر تا بندر امام و بالعکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی در زمینه دوام و مقاومت "پل سیاه" خاطرنشان کرد: از آن جایی که این پل با مصالح با کیفیت ساخته شده و در سال‌های گذشته به درستی نگهداری شده است هنوز همچون گذشته می‌توان از آن بهره‌برداری کرد.
رشیدی یادآوری کرد: در سال‌های اخیر یعنی در دهه 80 این پل از نظر خط ریلی مورد بازسازی و روسازی قرار گرفته است. البته در طول سال‌های گذشته نیز عملیات بهسازی برای آن انجام شده است.
مدیرکل راه آهن جنوب معتقد است: این پل فعلا تا سال‌های آینده هم می‌تواند مورد استفاده و بهره‌برداری ریلی قرار گیرد و مشکلی ندارد.
همچنین حکمت‌الله موسوی، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان، در باره این پل اظهار کرد: پل‌هایی همچون پل سیاه و سفید هر دو در مرکز کلانشهر اهواز واقع شده‌اند و نقش موثری در برقراری ارتباط بین مناطق شرق و غرب رودخانه کارون و حوزه‌های شهری دارند.
وی افزود: قبل از این که پل‌های دیگری از جمله هفتم و هشتم ایجاد شوند این 2 پل شریان اصلی عبور و مرور بین 2 سمت رودخانه کارون بوده‌اند. "پل سیاه" محل تردد قطار و پلی با ترکیب و ساختاری خاص می‌باشد.
موسوی، درباره قطع یا حذف کاربری تردد قطار در این پل به دلیل این که این بنا یک اثر تاریخی می‌باشد، معتقد است: پل قدیم دزفول با قدمت 1700 سال یک اثر ملی و تاریخی است و سازمان میراث فرهنگی استان نسبت به ممانعت تردد سواره و خودروها از روی پل اقدام کرده است و فقط افراد پیاده امکان عبور از آن را دارند. اما در "پل سیاه" فعلا تردد قطار صورت می‌گیرد و تا زمانی که کارشناسان راه آهن تشخیص دهند به لحاظ ایمنی این پل قابل استفاده و جابه جایی‌های ریلی است مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
وی ادامه داد: سازمان میراث فرهنگی در خصوص هر بنای تاریخی و نه فقط "پل سیاه" نهایت هدفش این است که هر بنای تاریخی را به کاربری گذشته‌اش برگرداند و یا کاربری جدیدی را به آن بدهد که متناسب با شان و ساختگاه بنا باشد. زیرا ما زمانی می‌توانیم مرمت بنایی را به اتمام برسانیم و آن بنا را به مرحله احیا برسانیم. احیا به معنای کاربری داشتن است. کاربری کمک می‌کند که بنا حفظ شود. اگر شما خانه یا بنایی تاریخی داشته باشید اما از آن استفاده و بهر‌برداری نکنید بعد از مدتی خودش تخریب می‌شود و ممکن است عوامل فرسایشی به سراغ آن بیاید. بنابراین به دلیل عدم تردد در آن مکان اطلاع و تشخیص تخریب و فرسایش بنا امکان‌پذیر نیست.
موسوی گفت: برای بنایی همچون "پل سیاه" تصمیم به قطع کاربری و ارتباط نداریم و در مورد پل سیاه نیز ادامه کاربری منوط به تصمیم و تشخیص کارشناسان راه آهن خواهد بود.
وی در مورد این که آیا امکان تغییر رنگ "پل سیاه" وجود دارد یا خیر، اظهار کرد: چنین امکانی وجود ندارد و سازمان فرهنگی چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. زیرا این پل را با همین نام و همین رنگ می‌شناسند و به همین اسم هم به ثبت رسیده است. ما حتی بنایی بر زیباسازی نداریم. نه فقط این بنا بلکه برای هیچ بنای تاریخی زیباسازی خاصی نمی‌توانیم انجام دهیم.
او اظهار کرد: اما در مورد نورپردازی پل باید شهرداری اقدام کند. در حال حاضر این پل نورپردازی جزیی دارد اما نورپردازی آن فنی و تخصصی به نظر نمی‌رسد. انتظار داریم همچون پل سفید که به همت شهرداری نورپردازی شده است در مورد "پل سیاه" نیز اقدام موثری صورت بگیرد.
به گزارش ایسنا، با توجه به این که پل‌ها باید به عنوان یکی از زیرساخت‌های شهری مورد توجه ارگان‌های متولی شهری قرار گیرند در این باره نظر ارسلان جعفری شهنی، معاون زیباسازی شهرداری اهواز را پرسیدیم که در خصوص "پل سیاه" گفت: این پل اصلا تحویل شهرداری نیست و متعلق به شهرداری نمی‌باشد. این پل هم‌اکنون متعلق به راه آهن بوده و بهره‌برداری آن نیز برعهده این اداره کل است. شهرداری اجازه ورود به آن را ندارد و حتی مسؤولیت تعمیر و نگهداری "پل سیاه" برعهده راه آهن می‌باشد. به صورت طبیعی شهرداری نسبت به پل‌های در اختیار خود مسؤولیت‌هایی را برعهده دارد.
وی با بیان این که نورپردازی پلی که رنگش سیاه است، دشوار است، افزود: بحث طراحی نورپردازی "پل سیاه" در حال انجام است و در صورت تامین اعتبار نورپردازی این پل انجام می‌شود، اما با توجه به طول زیاد پل و نوع سازه نورپردازی آن کار سختی است. میزان اعتبار مورد نیاز برای نورپردازی "پل سیاه" بستگی به نوع طراحی و تجهیزات نورپردازی دارد. توصیه ما این است که از تجهیزات با کیفیت برای نورپردازی استفاده شود. قطعا برای کیفی‌سازی با توجه به گران شدن کابل‌های برق، پروژکتورها و تجهیزات نورپردازی اعتبار زیادی نیاز است.
جعفری شهنی تصریح کرد: در مورد "پل سیاه" 2 دیدگاه وجود دارد؛ یک دیدگاه این است که این پل بخشی از هویت شهر اهواز است و از همان ابتدا به نام "پل سیاه" مشهور بوده است و باید با همین رنگ حفظ شود. اما بعضی اعتقاد به اثرگذاری منفی این رنگ در ذهن دارند و معتقدند هیچ دلیلی ندارد رنگ این پل که جلوه و رنگ نامناسبی دارد را همچنان حفظ کرد.
این مقام مسؤول اظهار کرد: در کل با توجه به محیط گرمی مثل خوزستان بهتر است که رنگ سازه‌های فلزی رنگ روشن باشد زیرا هم جلوه بهتری دارد و هم گرمای کمتری را جذب می‌کند.
وی همچنین نسبت به شیوع سرقت تجهیزات برقی و نوری در پل‌های اهواز بسیار اظهار تاسف کرد و گفت: اخیرا چند نفر در اهواز به دلیل ارتکاب به سرقت کابل برق پل‌ها روانه زندان شده‌اند و متاسفانه این مساله همچنان ادامه دارد. در چند روز گذشته پل چهارم مورد سرقت قرار گرفت که توسط نگهبان یکی از سارقان دستگیر شد.
پل‌ها، بناها و مکان‌های مختلف با سابقه و تاریخی شهرمان هر کدام نمادی از گذشته و فرهنگ گذشتگان این دیار می‌باشند. بی‌شک بی‌توجهی یا کم‌توجهی به این آثار ارزشمند بی‌اعتنایی به فرهنگ و ارزش‌های گذشته است. تعداد این آثار در استان کم نیست. نه تنها سازمان میراث فرهنگی و متولیان بلکه مردم نیز باید به سهم خود از این میراث دفاع کرده و بی‌توجه به آن‌ها نباشند.
برخی ابنیه‌های تاریخی همچون "پل سیاه" در محدوده شهر قرار دارند و در معرض دید عموم مردم، گردشگران و مسافران هستند و می‌طلبد که مسؤولان متولی چه در حوزه میراث چه در حوزه شهری توجه بیشتر و نگاه ویژه‌تری به آن‌ها داشته باشند.
گزارش از مونا چراغی، خبرنگار ایسنای منطقه خوزستان
انتهای پیام