با نگاهی به تاریخ می‌بینیم که سابقه سمتی به نام شهردار در ایران، ابتدا با نام "محتسب" که به نوعی متصدی وظایف شهرداری و شهربانی امروزی بوده است، آغاز شده و رفته رفته در طول تاریخ به "داروغه" تغییر کرده است تا این‌که در دوره قاجار، ناصرالدین شاه در سفر فرنگستان تشکیلات شهرداری را مورد مطالعه قرار داد و در مراجعت به کشور، درصدد برآمد که برای شهر تهران به سبک شهرهای فرنگ شهرداری تشکیل دهد.

شهرداری در اهواز

در بدو تأسیس شهرداری، مقام شهردار از سوی مرکز (تهران) معرفی می‌شد که با دایر شدن انجمن‌های ایالتی و ولایتی، شهردار با رأی انجمن شهر نصب و یا عزل می‌گردید. نام "میرزا علیخان اقبال" در سال 1308 به عنوان اولین شهردار اهواز، به ثبت رسیده است.

شهرداری اهواز پس از انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب اسلامی، شهرداری اهواز یکی از اولین ادارات استان بود که با تغییر نظام سرپرستی و نظارت آن از انجمن شهر به استانداری، در جهت همسویی فعالیت‌های اداره و ارائه خدمات به شهروندان دچار تحولات عمده و اساسی شد. آخرین شهردار پیش از انقلاب اهواز "سیدمحمدحسین ضیائی" بود که در سال 1356 توسط آخرین انجمن شهر به ریاست مهندس محمدمهدی بدیعی انتخاب و منصوب شد. وی در تاریخ 23. 11. 1357 به ملاقات رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) رفت و گزارشی مبسوط از اوضاع اهواز و شهرداری به ایشان ارائه نمود.

لزوم تغییرات گسترده در ادارات و جلوگیری از سوءاستفاده‌های نیروهای وابسته به رژیم سابق ایجاب می‌کرد که مدیران جدیدی از بین افراد توانمند و انقلابی در رأس امور قرار گیرند.

با انحلال انجمن شهر و با استعفای ضیائی، در تاریخ 1. 12. 1357، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدنجفعلی طباطبایی که از روحانیون مبارز و مدبر انقلابی بود با تایید سیدجوادی، وزیر وقت کشور، اداره شهرداری اهواز را برای مدت دو سال بر عهده گرفت.

نقش شهرداری اهواز در 8 سال دفاع مقدس

با شروع جنگ تحمیلی در کشورمان، شهرداری اهواز نیز مانند بسیاری از ادارات وظیفه پشتیبانی از جنگ را بر عهده گرفت. در آن زمان، کارکنان ساختمان مرکزی شهرداری به جهت مصونیت در مقابل بمباران‌های هوایی متوالی در سینما شهر فرنگ سابق مستقر شده بودند. با توجه به شروع جنگ و موقعیت ویژه‌ای که بوجود آمده بود کارهای نوسازی و بازسازی به ندرت انجام می‌شد؛ و در این بین هزینه‌های شهرداری و حقوق کارکنان از طریق بودجه‌های دولتی تامین می‌گردید.

هم‌چنین شهرداری اهواز به جهت استقرار و اسکان نیروهای رزمنده و سپاهی در شهر، چاپخانه قدیم را که از املاک شهرداری محسوب می‌شد در اختیار سپاه قرار داد و حمام‌هایی را جهت سرویس دهی به نیروهای رزمنده مهیا کرد.

آشپزخانه‌های جنگ نیز توسط شهرداری تامین و سرپرستی می‌شد و شهرداری اهواز با تمام نیرو و بودجه‌ای که در اختیار داشت در پشت جبهه‌ها فعالیت می‌کرد.

سازمان آتش نشانی، خدمات موتوری و اتوبوسرانی شهرداری اهواز نیز به صورت ویژه و مستقیم درگیر جنگ بودند و بخش مهمی از مسئولیت شهرداری را بر عهده داشتند.

شهرداران اهواز پس از پیروزی انقلاب اسلامی

1-حجت الاسلام والمسلمین سید نجف علی طباطبایی

مدت تصدی سمت شهرداری: از1. 12. 57 الی 30. 1. 59

طی حکم شماره 34. 1. 66 مورخ 14. 1. 1358 به امضای سیدجوادی وزیر وقت کشور به سمت شهردار اهواز منصوب شد.

2- محمدرضا شریف‌نیا

تاریخ تولد: 4. 2. 1326 شهرستان اهواز

مدت تصدی سمت شهرداری: از 2. 2. 59 الی 3. 9. 59

طی حکم شماره 1580، مورخ 2. 2. 59 با امضای سیدمحمد غرضی استاندار وقت به سمت شهردار اهواز منصوب گردید.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: لیسانس علوم بهسازی از دانشگاه ابوریحان بیرونی

3-احمد عامری

تاریخ تولد: 1330 شهرستان نجف آباد

مدت تصدی سمت شهرداری: از 3. 9. 59 الی 28. 6. 60

طی حکم شماره 41629 مورخ 2. 9. 59 ، با امضای سیدمحمد غرضی استاندار به عنوان شهردار اهواز منصوب شد.

4- نعمت اله علیرضایی

تاریخ تولد: 1330 شهرستان نجف‌آباد

مدت تصدی سرپرستی شهرداری: از 16. 4. 61 الی 4. 2. 62

طی حکمی به تاریخ 16. 4. 61 به سمت کفیل(سرپرست) شهرداری اهواز منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه ارکانزاس آمریکا

5- نوراله عابدی

تاریخ تولد: 8. 10. 1334 شهرستان بهبهان

مدت تصدی سمت شهرداری: از30. 1. 62 الی 7. 3. 63

طی حکمی به تاریخ 30. 1. 62، به صورت مأمور به خدمت از آموزش و پرورش بهبهان، به شهرداری اهواز معرفی شد و در تاریخ 8. 3. 63 به جهت حضور در مجلس شورای اسلامی استعفا داد. (دور دوم و سوم نماینده مردم بهبهان)

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: دیپلم از دانشسرای مقدماتی

6- سیداحمد عالمشاه

تاریخ تولد: 1. 5. 1334 شهرستان دزفول

مدت تصدی سمت شهرداری: 16. 3. 63 الی 4. 10. 63

طی حکمی به شماره 5350 مورخ 16. 3. 63 با امضای محمد فروزنده استاندار وقت به سمت شهردار اهواز منصوب شد و در تاریخ 4. 10. 63 استعفای خود را به استانداری ارائه نمود.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: دیپلم بازرگانی

7- امین بیانک

تاریخ تولد: 9. 10. 1335 شهرستان اهواز

مدت تصدی سمت شهرداری: 4. 10. 63 الی 3. 3. 65

طی حکم شماره 20908 مورخ 4. 10. 63 به امضای علی جنتی استاندار وقت به سمت شهرداری اهواز منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: مهندسی برق و الکترونیک از دانشگاه شیراز

8- منوچهر یزدانی

مدت تصدی سمت شهرداری: 3. 3. 65 الی 26. 9. 67

طی حکمی به شماره 3597 مورخ 3. 3. 1365 با امضای علی جنتی استاندار وقت به شهرداری اهواز منصوب شد و پس از پایان مدت دو سال خدمت، مجدداً طی نامه شمارۀ 5502 مورخ 17. 3. 67 با امضای محسن میردامادی برای مدت دو سال دیگر بر این سمت گمارده شد.

9- فرامند هاشمی‌زاده

تاریخ تولد: 1. 1. 1332 شهرستان دشت آزادگان (بستان)

مدت تصدی سمت شهرداری: 26. 9. 67 الی 18. 3. 70

طی حکمی به شماره 19168 مورخ 26. 9. 67 با امضای محسن میردامادی به این سمت منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: لیسانس علوم تربیتی از دانشگاه علامه طباطبایی

10- عباس هلاکویی

تاریخ تولد:1 .1. 1332 شهرستان اهواز

مدت تصدی سمت شهرداری: 18. 3. 70 الی 14. 4. 78

در زمان وزارت کشوری علی محمد بشارتی طی نامۀ شمارۀ 230. 4. 1. 4203 مورخ 6. 4. 74 به صورت مأمور به خدمت از استانداری به سمت شهردار اهواز منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: مهندس برق

11- محمدتقی سلیمانی آشتیانی

تاریخ تولد: 2. 7. 1332 شهرستان کاشان

مدت تصدی سمت شهرداری: 14. 4. 78 الی 9. 4. 81

طی حکمی به شمارۀ 34. 3. 1. 5634 مورخ 14. 4. 78 ، به امضای سیدعبدالواحد موسوی لاری وزیر وقت کشور منصوب و در تاریخ 9. 4. 81 در یکصد و نود وچهارمین جلسه شورای اسلامی شهر اهواز (اولین شورای اسلامی شهر) با شش رأی موافق استیضاح و در تاریخ 10. 4. 81 در سالن کنفرانس مراسم تودیع ایشان انجام شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: کارشناسی ارشد راه و ساختمان از دانشگاه تهران

12- حمید زنگنه

تاریخ تولد: 8. 7. 1342 شهرستان مسجدسلیمان

مدت تصدی سرپرستی شهرداری: 9. 4. 81 الی 7. 4. 82

طی حکمی به شماره 01. 10. 10873 مورخ 8. 4. 82، با امضای فتح‌الله معین استاندار وقت در سمت سرپرستی شهرداری اهواز منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی سرپرستی شهرداری: فوق دیپلم برق

13- سیدعبدالصمد مهدوی

تاریخ تولد: 2. 1. 1344 شهرستان اهواز

مدت تصدی سمت شهرداری: 7. 4. 81 الی 6. 3. 86

به عنوان شهردار منتخب در دومین دوره شورای اسلامی شهر، طی حکم شماره 34. 3. 1. 1643، مورخ 7. 4. 82 با امضای سیدعبدالواحد موسوی لاری وزیر وقت کشور برای مدت 4 سال به سمت شهردار اهواز منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: لیسانس آمار

14- محمد صفری

تاریخ تولد: 23. 2. 1359 شهرستان اهواز

مدت تصدی سرپرستی شهرداری: 10. 2. 86 الی 17. 4. 86

در دومین جلسه دور سوم شورای اسلامی شهر به عنوان سرپرست شهرداری اهواز انتخاب و طی حکمی به شماره 738 مورخ 10. 2. 86، با امضای سیدحمید حسن‌زاده رئیس شورای اسلامی منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی سرپرستی شهرداری: فوق دیپلم متالوژی گرایش ریخته گری و کارشناس جغرافیای انسانی شهری

15- سعید ممبینی

تاریخ تولد: 24. 2. 1337 شهرستان مسجدسلیمان

مدت تصدی سمت شهرداری: 17. 4. 86 الی 16. 8. 86

طی حکمی به شماره 34. 3. 1. 48071 مورخ 17. 4. 86 به امضای مصطفی پورمحمدی وزیر وقت کشور به عنوان اولین شهردار در دوره سوم شورای اسلامی شهر منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: فوق لیسانس بازاریابی و تجارت الکترونیک

16- محمدحسین یوسفی

تاریخ تولد: 4. 3. 1338 شهرستان ایذه

مدت تصدی سرپرستی شهرداری: 16. 8. 86 الی 10. 10. 86

بر اساس پیشنهاد شماره 3860 مورخ 14. 8. 86 شورای اسلامی شهر، طی حکمی به شمارۀ 1. 10. 30309 مورخ 16. 8. 86 با امضای سیدجعفر حجازی استاندار وقت به سمت سرپرست شهرداری اهواز معرفی شد.

مدرک تحصیلی در زمان سرپرستی شهرداری: لیسانس باغبانی

17- حیدر نجفی‌فر

تاریخ تولد: 3. 4. 1334 شهرستان رامهرمز

مدت تصدی سمت شهرداری: 10. 10. 86 الی 22. 5. 87

مدرک تحصیلی در زمان تصدی شهرداری: لیسانس عمرانی

18- عبدالنبی شیربیگی

تاریخ تولد: 10. 4. 1336 شهرستان اهواز

مدت تصدی سرپرستی شهرداری: 22. 5. 87 الی 8. 8. 87

در تاریخ 22. 5. 87، در هفتاد و سومین جلسه شورای اسلامی سوم، به عنوان سرپرست شهرداری تعیین و منصوب شد.

مدرک تحصیلی در زمان تصدی سرپرستی شهرداری: لیسانس عمران

19- محمدرضا شمسایی

تاریخ تولد: 1. 1. 1337 شهرستان بهبهان

تاریخ انتصاب: 8. 8. 1387

بر اساس پیشنهاد شماره 2557 مورخ 23. 5. 1387 از سوی شورای اسلامی و طی حکم شماره 34. 3. 1. 1034136 مورخ 8. 8. 1387 به امضای علی کردان وزیر وقت کشور به سمت شهردار اهواز منصوب شد.

20- منصور کتانباف

تاریخ انتصاب:7. 3. 90 تا کنون

لیسانس صنایع

تاریخ تولد: 1. 7. 1337

نگاهی به عملکرد شهرداران اهواز در دوره‌های تصدی خود

با شروع جنگ تحمیلی، تمام توان و تلاش شهرداری اهواز به عنوان مرکز استان بر این بود که بتواند شهر را زنده نگهدارد و شرایط بهداشتی مناسب را برای رزمندگان اعزامی به منطقه جنگی فراهم نماید. اهواز دائماً مورد حملات دشمن واقع می‌شد و میزان تخریب بیش از توان شهرداری برای سازندگی بود. سرمایه‌داران، سرمایه خود را از شهر خارج کرده بودند، میزان درآمد شهرداری به شدت کاهش یافته و متکی بر درآمدهای دولتی بود که تا قبل از تصویب طرح خودکفایی شهرداری‌ها در سال 1364 به این اداره پرداخت می‌شد.

از سوی دیگر ورود خیل مهاجرین و لزوم سازماندهی شهری که به صورت انفجاری در حال گسترش بود، باعث شد پروژه‌های بزرگ متوقف شده و پشتیبانی از دفاع مقدس و انجام وظایف خدماتی در اولویت قرار گیرد.

با این وجود عملیات احداث کارخانه جدید آسفالت که در زمان "سیدنجف علی طباطبایی" از انگلستان خریداری شده بود، در زمان شهرداری "احمد عامری" شروع و در دورۀ مدیریت "نعمت اله علیرضایی" به بهره‌برداری رسید.

در زمان مدیریت نورالله عابدی از سال 1362، با پر رنگ شدن بحث اجرای قوانین به ویژه در امر وصول درآمدهای شهرداری تا حدی مشکلات مالی شهرداری مرتفع گردید. جابجایی کارخانه آسفالت قدیمی و تحویل زمین‌های مرغوب کارخانه به کارکنان برای سکونت، بهسازی ساختار حقوقی، احداث پارک پادادشهر، نصب سپتیک‌ها و طرح‌های مختلف برای کاهش صدمات طغیان رودخانه و فعالیت‌های مجدد برای احداث پل پنجم از جمله رویدادهای زمان شهرداری او به شمار می‌رود. در این سال برای اولین بار در شهرداری اهواز بودجه مدون سالانه‌ای برای سال بعد تهیه و تصویب شد.

در سال 63 با تخصیص اعتبارات بازسازی به شهرداری بار دیگر مردم برای همکاری در فعالیت‌های عمرانی به یاری طلبیده شدند. با نظر "سیداحمد عالمشاه"، شهردار بسیجی وقت، آسفالت و سایر اقلام مورد نیاز برای ترمیم خیابان‌ها و نوارهای حفاری در اختیار مردم قرار داده شد و در یک برنامه شبانه‌روزی با همکاری شهروندان و کارکنان شهرداری، چهره معابر متحول شد.

تا آن هنگام شهر اهواز فاقد طرح جامع شهری بود و برای برنامه ریزی‌ها از عکس‌های هوایی استفاده می‌شد که در زمان استانداری آقای فروزنده توسط هواپیمای نظامی تهیه شده بود.

از اتفاقات زمان مدیریت سیداحمد عالمشاه می‌توان به سر و سامان دادن شرایط غیربهداشتی کشتار دام و طیور و توزیع نامناسب گوشت در شهر با همکاری انجمن اسلامی بازار و صنف قصابان اشاره کرد که به ممنوعیت کشتار به ویژه در بخش‌های حاشیه‌ای و بهسازی ساختمان قدیمی کشتارگاه شهرداری انجامید.

احداث پارک بزرگ جزیره، ساخت آبنماهای متعدد، توسعه و بهسازی پارک‌ها و فضای سبز در مدت شهرداری امین بیانک چهره شهر را تغییر داد.

طرح جامع شهر اهوازدر زمان شهرداری "منوچهر یزدانی" تکمیل و به تصویب رسید و بنا شد برنامه‌ریزی شهری به صورت علمی در اهواز انجام شود و با وجود مشکلات عدیده از جمله تعطیلی چندین ماهه پالایشگاه‌های کشور در سال 1365، شهرداری با تمام توان برای آبادی شهر تلاش نمود.

آغاز سال‌های سازندگی با دوره 7 ساله شهرداری "فرامند هاشمی‌زاده" از سال 1367 هجری شمسی مقارن بود. در دوران مدیریت او و "عباس هلاکویی"(1374 تا 1378) به دلیل پایان جنگ تحمیلی، توجه دولت به آبادانی مناطق جنگ زده و تخصیص اعتبارات ویژه برای این امر و... تعداد قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی شهر به بهره‌برداری رسید و بسیاری از طرح‌های مهم که در سال‌های بعد به بهره‌برداری رسیدند، پایه‌گذاری شد.

کارکنان مأمور به خدمت شهرداری از ارگان‌های دیگر بازگشتند و فعالیت‌های عمرانی برای از بین بردن سیمای جنگ زدگی و جبران عقب ماندگی‌ها آغاز شد.

تا شروع دهه هفتاد تغییرات مهمی در ساختار شهرداری ایجاد شده بود، برزن‌های اوایل انقلاب اسلامی با کسب اختیارات بیشتر تبدیل به ناحیه شدند و شهرداران 4 ناحیه شهر علاوه بر وظیفه همیشگی تنظیف و رفت و روب، تا حدودی اجرای طرح‌های عمرانی را که تا آن زمان اداره تولیدات و مصالح انجام می‌داد، بر عهده گرفتند. در سال 1364 مناطق یک و دو و در سال 1368منطقه سه شهرداری شکل گرفته بود.

احداث و بهره‌برداری از اتوبان گلستان، پل‌های پنجم و هفتم، کشتارگاه صنعتی، روگذرهای اتوبان بهبهانی - پیچ استادیوم و سلمان فارسی، بازسازی عرشه پل سفید(هلالی) که در دوران دفاع مقدس آسیب دیده بود، احداث پارک شهداء، آغاز عملیات ساخت اولین پارکینگ طبقاتی اهواز (مجتمع کارون) و نخستین بازارچه صنعتی شهر، افزایش تعداد پایگاه‌ها و تجهیز آتش نشانی، احداث سیل بند بزرگ کارون برای ایمن سازی شهر در مقابل طغیان‌های رودخانه، آغاز عملیات خاکبرداری از جزایر کارون به وسیله دو دستگاه لایروب، نصب خطوط جمع‌آوری آب‌های سطحی، افتتاح ترمینال 17 گانه برون استانی، آغاز به کار شهرداری منطقه 5 و ... از جمله دستاوردهای شهرداری اهواز در سال‌های 67 تا 78 بوده است.

در سال 1378 با آغاز به کار اولین دوره شوراهای اسلامی شهرها، باب جدیدی در تاریخ شهرداری گشوده شد و انتخاب شهردار که تا آن زمان به استناد ماده 44 قانون و شهرداری‌ها و قائم مقامی شورای شهر بر عهده استانداری بود، هم‌چنین نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها برعهده منتخبین مردم در شورای اسلامی شهر قرار گرفت و "محمدتقی سلیمانی آشتیانی" به عنوان اولین شهردار منتخب شوراها فعالیت خود را در اهواز آغاز کرد.

از آن هنگام تاکنون با فعالیت سه دوره شوراهای اسلامی شهر و تلاش شهرداران و کارکنان شهرداری، تحولات مهمی در شهر اهواز پدید آمده است. به عنوان مثال جاده‌های ساحلی دوسوی رودخانه احداث شدند، پل ششم افتتاح شد و فضای سبز شهر اهواز به شکل ملموسی افزایش یافت، دو فرهنگسرای علوی و مهدیه در مناطق محروم شهر احداث شد، طرح احداث شبکه آب خام پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت، عملیات احداث قطار شهری آغاز شد، روگذرهای شهید هاشمی ، توحید و زیرگذر دغاغله به بهره‌برداری رسیدند و متناسب با نیازهای شهر، تغییرات مهمی در ساختار شهرداری پدید آمد.

بیست و یکمین شهردار اهواز که خواهد بود؟

با آغاز به کار رسمی چهارمین دوره شورای شهر اهواز در 12 شهریورماه سال جاری، فصل جدیدی از مدیریت در حوزه شهری اهواز آغاز خواهد شد و اهوازی‌ها چند روز آینده را باید منتظر باشند تا ببینند 21 عضو منتخب شورای شهر، چه کسی را به عنوان بیست و یکمین شهردار اهواز به شهروندان معرفی خواهند کرد.

گزارش از: مهرنوش پورآقاجان، خبرنگار ایسنای خوزستان

انتهای پیام