مسوول تهیه‌ی پرونده‌ی ثبت جهانی گلستان گفت: پرونده‌ی کاخ گلستان مشکل‌ترین پرونده‌ی ثبت جهانی بود که در چند سال گذشته، وظیفه‌ی تهیه‌ی آن را برعهده داشته‌ام.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث‌ فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محمدحسن طالبیان که در نشست ثبت جهانی کاخ گلستان در موزه‌ی هنرهای امام علی (ع) سخن می‌گفت، ادامه داد: وقتی کار تهیه‌ی پرونده‌ی کاخ گلستان را آغاز کردم، امید چندانی به پایان موفقیت‌آمیز آن نداشتم؛ ولی زمانی که در محیط کار قرار گرفتم، فکر کردم می‌توان این کار را به سرانجام خوبی رساند و خوشبختانه با کمک همکارانم، موفق به انجام این کار شدیم.

او اظهار کرد:‌ متأسفانه در سال‌های گذشته، دستگاه‌های مختلف، بویژه سازمان میراث فرهنگی توجه چندانی به کاخ گلستان و حریم آن نکرده‌اند. در زمان آغاز تهیه‌ی این پرونده، نخستین اقدامی که باید انجام می‌شد، برطرف کردن مشکلات مربوط به حریم اثر بود که موفق شدیم با کمک شورای شهر و شهرداری که در این پرونده با سازمان میراث فرهنگی هم‌سو شده بودند، این مشکل را برطرف و ساخت‌وسازها را کنترل کنیم.

وی با بیان این‌که در آغاز کار تهیه‌ی پرونده، گروه با مسائل و مشکلاتی روبه‌رو بود، گفت: یا توجه به آن مشکلات، در ابتدای کار برای ما مهم نبود که کاخ گلستان را حتما ثبت جهانی کنیم و تلاش کردیم توان‌مان را برای مشخص شدن استانداردها بگذاریم و مجموعه را سامان‌دهی کنیم، چون این کار مشکل بود.

او بیان کرد: در آغاز، به این موضوع فکر کردیم که اگر بخواهیم تهران را به بحث جهانی شدن وارد کنیم، در وضعیت کنونی، فقط دو گزینه‌ی کاخ گلستان و میدان مشق را داریم که میدان مشق به‌دلیل مدیریت‌ها و بحث‌های حقوقی‌اش، شانس کمی برای جهانی شدن دارد. به همین دلیل، کاخ گلستان باقی ماند و برای جهانی شدن این کاخ نیز باید توجیهی پیدا می‌کردیم که این مجموعه، یکپارچه است.

طالبیان دارالخلافه بودن کاخ گلستان در تهران را یکی دیگر از ارزش‌هایی دانست که این بنای تاریخی را برای جهانی شدن ویژه می‌کرد و افزود: نخست باید مطالعات انجام‌شده در گذشته روی این کاخ را جمع‌آوری می‌کردیم؛ ولی بحث سابقه، حفاظت، مرمت و توسعه در این پرونده و خود مجموعه، اهمیت داشت. آن زمان اگر آقای میرعمادی (یکی از مرمت‌گران دو عمارت تاریخی کاخ گلستان قبل از انقلاب اسلامی) را پیدا کرده بودیم، قطعا پرونده‌ی جهانی کاخ گلستان کامل‌تر بود.

او با تأکید بر این‌که یک اثر جهانی باید کالایی منحصربه‌فرد در کشور باشد، گفت: چنین اثری باید در مقایسه با دیگر بناها و آثار تاریخی، در سطح عالی باشد و ارزش‌های برجسته‌ی اثر پررنگ باشد، کاری که اصلا برای کاخ گلستان آسان نبود. بنابراین از تهران‌شناسانی مانند آقایان محیط طباطبایی، محمد بهشتی، سمسار، یحیی ذکا و اسکندر مختاری که در زمینه‌ی پژوهش در کاخ گلستان سابقه داشتند، کمک گرفتیم تا این پرونده را به نتیجه‌ی مطلوب برسانیم.

وی با اشاره به این‌که شهرداری منطقه‌ی 12 در جهانی شدن کاخ گلستان کمک زیادی به سازمان میراث‌ فرهنگی کرد،‌ بیان کرد: به‌دلیل ساخت‌وسازهای زیادی که در محدوده‌ی این اثر تاریخی در حال انجام بود، ارزیاب یونسکو نخست پرونده‌ی کاخ گلستان را رد کرد، هرچند ارزش‌های اثر، مدیریت و حفاظت در کاخ را پذیرفته بود؛ اما حریم کاخ رعایت نشده بود. به همین دلیل، این پرونده رد شد. پس از آن، تلاش کردیم با کمک شهرداری و شورای شهر حریم جدیدی را در محدوده‌ی شهر تهران مشخص کنیم. این کار بسیار پیچیده بود و به‌جز با کمک شهرداری و شورای شهر امکان‌پذیر نبود.

طالبیان با بیان این‌که سابقه‌ی تاریخی کاخ گلستان را از سناریوی تخت جمشید می‌توان دنبال کرد، گفت: دست کم هفت پیوست در کنار پرونده‌ی کاخ گلستان وجود دارد که هر کدام به یکی از هنرهای موجود در این کاخ می‌پردازد. همچنین گنجینه‌ی نسخ خطی،‌ آلبوم‌خانه و 80هزار شیء موزه‌یی از دیگر موارد مهمی بودند که کاخ گلستان را در روند جهانی شدن یاری کردند.

او مهم‌ترین مانع بر سر راه کاخ گلستان را ساختمان وزارت دارایی دانست که عرصه و حریم این کاخ را با مشکل مواجه کرد و توضیح داد: نخست تلاش کردیم این مشکل را با نمای سبز حل کنیم، اما موفق شدیم با این توجیه که طراح ساختمان وزارت دارایی با استفاده از کاشی‌های فیروزه‌یی در بنا تلاش کرده رنگ آن را با آسمان تلفیق کند، این مشکل را برطرف کنیم. سپس این قضیه را مد نظر قرار دادیم که این مجموعه (وزارت دارایی) و در آینده‌ی نزدیک، دستگاه‌های اداری و مجموعه‌های نزدیک کاخ گلستان، به موزه تبدیل می‌شوند و یک مرکز موزه‌یی در پایتخت ایجاد می‌شود.

مسوول تهیه‌ی پرونده‌ی کاخ گلستان با اشاره به این‌که هر پرونده برای جهانی شدن اگر یک معیار را برای ثبت جهانی داشته باشد، می‌تواند در فهرست یونسکو به ثبت برسد، گفت: کاخ گلستان با داشتن چهار معیار، تیرماه امسال در کامبوج به ثبت جهانی رسید. شاهکار بودن نبوغ بشری با این عنوان که یک مکتب هنری جدید را به‌دلیل ویژگی‌های هنری و جدیدش نمایان کرده است، تعامل مهم ارزش‌های بشری که ترکیبی از معماری سنتی با معماری اروپایی است،‌ داشتن تکنولوژی خاص یا این‌که شواهدی از یک تمدن خاص دارد و این‌که به‌عنوان یک الگوی اولیه‌ی هنر معماری دوره‌ای از تاریخ کشور باشد، چهار معیاری بودند که کاخ گلستان را در فهرست میراث جهانی ثبت کردند. همچنین بحث دوران گذار از سنت به مدرنیته یکی از مهم‌ترین مواردی بود که باعث این اتفاق خوب شد.

او کاشی‌های موجود در کاخ گلستان را سناریویی جداگانه در این مجموعه دانست که به انجام پژوهش وسیعی نیاز دارد و افزود: کارهای متفرقه‌ی زیادی در این زمینه انجام شده است که هیچ‌گاه کامل نشده‌اند.

وی با اشاره به یک سال کار شبانه‌روزی‌ای که برای ثبت جهانی کاخ گلستان انجام شد، اظهار کرد: جلوی بناهایی که قصد ساخت‌وساز در این محدوده را داشتند، گرفته شد و در بحث عرصه و حریم کاخ نیز کمیسیون ماده‌ی 5 مصوباتی را تصویب کرد. همچنین مستندنگاری مجموعه‌، درختان و باغ کاخ تداوم تاریخ را نشان می‌داد. برای هر کدام از درختان و آثار کاخ، شناسنامه تهیه شد و حتی مالکان ساختمان جدید سرای دلگشا موظف به تهیه‌ی طرحی مناسب برای این بنای تاریخی شدند که تخریب شده است و سامان‌دهی اولیه نیز در حد پاک‌سازی انجام شد.

در ادامه‌ی این نشست، طالبیان در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا درباره‌ی سرنوشت پایه‌های نقاره‌ی کاخ گلستان متعلق به دوره‌ی قاجار، که دو سال پیش هنگام سامان‌دهی محوطه‌ی میدان ارگ پیدا شدند، گفت: در سامان‌دهی بلوار، این پایه‌ها که در واقع پی بنا بودند، دفن شدند؛ ولی این‌که در آینده بخواهیم چه کارهایی روی آن‌ها انجام دهیم و چه اتفاقی در برنامه‌ی مطالعات کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای این بخش قاجاری کاخ گلستان داشته باشیم، جزو برنامه‌های آینده است که در پرونده‌ی ثبت جهانی نیز به آن اشاره شده است. در واقع، انجام هر اقدامی در این زمینه به انجام مطالعه‌ی زیادی نیاز دارد.

در پایان این نشست، یکی از حاضران خطاب به طالبیان اعتراض کرد و گفت، درباره‌ی کاخ گلستان اغراق می‌شود، چون این کاخ را اروپایی‌ها ساخته‌اند و ما چیزی از خودمان در این کاخ نداریم که این‌گونه درباره‌ی آن صحبت می‌شود.

طالبیان نیز اظهار کرد: کاخ گلستان از دید هنری و معماری، یک ابداع است. تخت جمشید نیز کاری کاملا ایرانی نیست، ولی نباید این نکته را از ذهن دور کرد که کار و مدیریت ایرانی‌ها، این آثار تاریخی را به اینجا رسانده است. کار نهایی را ایرانی‌ها انجام داده‌اند و نباید ارزش‌های کشور را کم شمرد. کاخ گلستان یک الگوی هنری و معماری است که همه‌ی دنیا را تحت تأثیر قرار داده است.

انتهای پیام