مُهر اصالت یونسکو، گواهینامه‌ای است که از طرف دفاتر منطقه‌یی یونسکو به موضوعات صنایع دستی اصیل و با کیفیت هنرمندان و صنعتگران تعلق می‌گیرد.
به گزارش خبرنگار سرویس صنایع دستی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سازمان آموزشی، عملی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) یکی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که هدف آن، کمک به صلح و امنیت در جهان از طریق همکاری بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی به‌منظور افزایش احترام به عدالت، قانون‌مداری و حقوق بشر بر پایه‌ی منشور سازمان ملل متحد است.
طبق مذاکراتی که مسوولان و دست‌اندرکاران صنایع دستی آسیا با بخش فرهنگی یونسکو به‌منظور حفظ صنایع دستی انجام داده‌اند، برنامه‌ی اعطای مهر اصالت یونسکو برای صنایع دستی برای اولین‌بار در سال 2000 میلادی توسط یونسکو و انجمن توسعه و ترویج صنایع دستی پایه‌گذاری و در سال 2001 اجرا شد و بعد از آن، در سراسر دنیا گسترش یافت.
مهر اصالت یونسکو چیست؟
این مهر، گواهینامه‌ای است که از طرف دفاتر منطقه‌یی یونسکو به موضوعات صنایع دستی اصیل و با کیفیت هنرمندان و صنعتگران اعطا می‌شود. هدف از ارائه‌ی این مهر، حفظ، احیا و تداوم فعالیت حرفه‌ها و ارزش‌های بومی و سنتی تعریف‌شده است. آثار کسانی که موفق به دریافت مهر اصالت یونسکو می‌شوند، با اسم و امضای هنرمند در جهان شناخته می‌شود.
شرایط دریافت مهر اصالت یونسکو
آثاری در داوری یونسکو موفق به دریافت مهر اصالت می‌شوند که مزایای اصالت (نشان‌دهنده‌ی هویت فرهنگی و ملی هنرهای سنتی کشور)، خلاقیت (طرح، روش تولید و مواد اولیه)، قابلیت بازیافت (از مواد اولیه‌ی طبیعی تهیه شده باشند)، قابلیت عرضه در بازار بین‌المللی، قیمت مناسب، رعایت حقوق انسانی، عدالت‌محوری و استاندارد مکان تولید، برتری و مزیت براساس معیارهای تکنیکی و مواد به‌کار رفته، قابلیت تولید به مقدار زیاد، کیفیت، کاربرد در زندگی روزمره و نوآوری محصول را داشته باشند.
چند اثر ایرانی موفق به دریافت مهر اصالت شده‌اند؟
یونسکو هر دو سال یک‌بار برای اعطای مهر اصالت به صنایع دستی جلساتی تشکیل می‌دهد. این سازمان به‌علت کثرت تعداد آثاری که متقاضی دریافت مهر اصالت هستند، کشورهای مختلف را منطقه‌بندی کرده است.
ایران در منطقه‌بندی یونسکو جزو کشورهای «آسیای مرکزی» و با کشورهای افغانستان، قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان هم‌گروه است. ایران در سال 2012 میزبان جلسه‌ی یونسکو بود و در این سال، موفق به دریافت حدود 147 مهر اصالت شد.
ایران برای بار نخست در سال 2007 با ارائه‌ی 18 محصول صنایع دستی به دفتر «آسیای مرکزی» یونسکو توانست برای شش تولید ارزنده‌ی خود مهر اصالت بگیرد. این در حالی است که در سال 2008، 45 اثر، در سال 2010، 65 اثر و در سال 2012، 147 اثر از ایران، این نشان را کسب کردند که در مجموع، ایران تا کنون 263 نشان برتر یونسکو را برای آثار صنایع دستی خود گرفته است. از میان این آثار می‌توان به سراجی سنتی، نساجی سنتی، مسگری، گلیم گلابتون‌سازی، عبابافی، حوله‌بافی، کلاه‌نمدی، سفالگری، دولچه‌دوزی، قلم‌کاری و پارچه‌بافی اشاره کرد.
مراحل دریافت محل اصالت
برای این‌که یک اثر موفق به دریافت مهر اصالت شود مراحل مختلفی باید طی شود؛ ابتدا معاونت‌های صنایع دستی در استان‌ها باید یک اثر را از میان آثار پیشنهادشده انتخاب کنند، سپس مجموع آثار توسط کارشناسان این حوزه براساس معیارهای یونسکو غربال و آثار تأییدشده برای داوری نهایی یونسکو فرستاده می‌شوند.
وعده‌هایی برای هنرمندان
معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی بارها به هنرمندانی که موفق به دریافت مهر اصالت یونسکو شده‌اند، وعده‌هایی داده‌اند؛ ولی این وعده‌ها که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به کمک به شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی صنایع دستی، کمک به تولید محصول، دادن وام به هنرمندان و ... اشاره کرد، تا کنون تحقق نیافته است.
نکته‌ی مهم‌تر این است که در ایران، گرفتن مهر اصالت یونسکو تضمین‌کننده‌ی جلوگیری از کپی کردن آن اثر نیست و به‌نظر ضروری است که مسوولان با هدف حفظ حقوق هنرمندان و ارزش صنایع دستی اصیل ایرانی، اجرای قانون کپی‌رایت را درباره‌ی آثار صنایع دستی پیگیری کنند.
منابع:
1- پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه‌ی بین‌المللی «جام میراث جهانی»
2- پورتال سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
3- ویکی پدیا
انتهای پیام