چهارماه پیش، یونسکو به کشورهایی که سالانه اثری را برای ثبت در فهرست میراث جهانی ارائه می کنند، اعلام کرد که سی‌وهفتمین اجلاس جهانی یونسکو فقط به بررسی آثار طبیعی می‌پردازد. این در حالی است که بسیاری از کشورها مانند ایران، قبل از این اعلام رسمی، پرونده‌ی آثار تاریخی خود را برای ثبت در سال 92 زودتر به یونسکو فرستاده بودند، ولی یونسکو در نامه‌ی خود قید «باید» را آورده است.
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، هر چند برخی کشورها در سال‌های گذشته در میان آثار تاریخی، به ارائه‌ی آثار طبیعی نیز می‌پرداختند، ولی آمار آثار طبیعی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو نشان‌دهنده‌ی کم بودن تعداد این آثار است و حالا با وجود فرا رسیدن زمان برگزاری اجلاس، هنوز یونسکو به اعتراض کشورها مبنی بر آوردن قید «باید» هیچ پاسخی نداده است.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در این‌باره به خبرنگار ایسنا توضیح داد: با توجه به این‌که بسیاری از کشورها حتی در حوزه‌ی ملی، اثری طبیعی در فهرست ثبتی‌شان ندارند، یونسکو نسبت به این موضوع حساس شده و تلاش کرده است تا توجه کشورها را نسبت به آثار طبیعی‌شان جلب کند، چون باید براساس کنوانسیون سال 1972، هر کشوری علاوه بر ثبت آثار تاریخی، آثار طبیعی نیز در فهرست میراث ملی خود داشته باشد؛ ولی متأسفانه برخی کشورها تا کنون به این موضوع توجه نکرده‌اند.
آتوسا مومنی با بیان این‌که یونسکو قبلا درباره‌ی این موضوع مطالبی را به کشورها گفته است، اظهار کرد: با این وجود، در آن زمان قید «باید» عنوان نشده بود، اما در نامه‌ای که چهارماه پیش به کشورها فرستاده شد، یونسکو اعلام کرد که از امسال فقط پرونده‌های طبیعی بررسی می‌شوند، از همان زمان کشورهایی که پرونده‌ی طبیعی در سهمیه‌ی خود نداشتند، به این اقدام اعتراض کردند، ایران نیز هنوز در حال پیگیری وضعیت پرونده‌های خود است.
وی با تأیید سیاست‌های یونسکو مبنی بر توجه بیشتر به حوزه‌ی میراث طبیعی در سطح دنیا به‌دلیل مغفول ماندن این حوزه نزد کشورها، ادامه داد: یونسکو هر سال با آماری چشمگیری در حوزه‌ی میراث تاریخی برای ثبت مواجه است، اما آمار در حوزه‌ی میراث طبیعی برای ثبت جهانی بسیار کم است. به همین دلیل، باید با جدیت بیشتری در این حوزه وارد می‌شد، اما پیش از آن‌که کشورها پرونده‌های خود را به یونسکو بفرستند، باید این بحث مطرح می‌شد تا سهمیه‌ای سوخته نشود.
او گفت: هرچند به‌دلیل سخت بودن کار تهیه‌ی پرونده‌های طبیعی، برخی کشورها فعلا تمایلی به ارائه‌ی پرونده‌های طبیعی به یونسکو ندارند، تا تجربه‌شان در زمینه‌ی تهیه‌ی پرونده‌های جهانی در این حوزه بیشتر شود، چون حوزه‌ی آثار طبیعی آن‌قدر سنگین، پیچیده و نوپا است که تا قوی شدن، راهی طولانی دارد. بنابراین کشورها معتقدند باید ظرفیت خود را با آثار تاریخی پر کنند تا در مدت چند سال، توانایی‌شان برای تهیه‌ی پرونده برای آثار طبیعی بیشتر و امکان رد شدن آثار کمتر شود و سهمیه‌ای نسوزد.
سرپرست دفتر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به پیگیری‌های ایران برای ماندن سهمیه‌هایش در سی‌وهفتمین و سی‌وهشتمین اجلاس یونسکو، بیان کرد: دست کم برای امسال تا کنون سه پرونده از طرف ایران به یونسکو فرستاده شده است و منتظر پاسخ آن‌ها هستیم. همچنین در پیگیری‌هایی که با کشورهای همسایه مانند افغانستان، قزاقستان و کشورهای حوزه‌ی نوروز داشته‌ایم، به نظر می‌رسد هنوز به آن‌ها نیز پاسخی داده نشده است.
وی با اشاره به در دست تهیه بودن پرونده‌های چهار محوطه‌ی طبیعی جنگل‌های «حرا» و «هیرکانی»، «کویر لوت» و «دماوند»، اظهار کرد: در برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای سال 2015 در حال تهیه و تکمیل این چهار پرونده هستیم. تا آن زمان هر کدام از این پرونده‌ها که کامل‌تر و مستندتر شدند، به یونسکو فرستاده می‌شوند.
به گزارش ایسنا، ایران کار تهیه‌ی نخستین پرونده‌ی طبیعی خود را برای ثبت در فهرست میراث جهانی از سال 1385 آغاز کرد؛ سالی که در تیرماه آن دولت جمهوری آذربایجان، ثبت جنگل «هیرکانی» را به مرکز میراث جهانی یونسکو پیشنهاد کرد، ولی یونسکو و اتحادیه‌ی جهانی حفاظت آثار طبیعی با تأیید اهمیت این جنگل و با اشاره به فرامرزی بودن آن، درخواست کردند تا این جنگل به‌عنوان یک اثر طبیعی مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان از سوی دو کشور برای ثبت به یونسکو تسلیم شود.
پس از آن و در 21 تیرماه 1385، یکی از مسولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به آماده کردن این پرونده توسط دولت جمهوری آذربایجان، گفت که ایران پیش از این پیشنهاد کرده بود که جنگل هیرکانی به‌عنوان اثری مشترک ثبت شود؛ اما به این دلیل که پرونده‌ی ایران آماده نبود، جمهوری آذربایجان پرونده‌ی ثبت این اثر را ارائه کرد. در آن زمان به ایران تا اول فوریه 2007 مهلت داده شد، تا پرونده‌ی جنگل‌های هیرکانی را آماده کند.
21 مردادماه 1385 نیز نشستی با حضور مسوولان کمیسیون ملی یونسکو ایران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست با هدف پیگیری پیشنهاد مرکز میراث جهانی مبنی بر ثبت جنگل «هیرکانی» در فهرست میراث جهانی یونسکو به‌صورت طرح مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان برگزار شد. در آن جلسه اعلام شد که درخواست ثبت مشترک جنگل «هیرکانی» همراه با پرونده‌ی آن باید تا سپتامبر آن سال به مرکز میراث جهانی تسلیم شود و آخرین مهلت تسلیم پرونده‌ی کامل نیز فوریه 2007 (بهمن‌ماه 1385) اعلام شد.
این در حالی است که با گذشت حدود هفت سال هنوز خبر چندانی در این‌باره اعلام نشده که نشان دهد، پرونده‌ای که قرار بود شش سال پیش به‌عنوان نخستین پرونده‌ی طبیعی ایران به یونسکو ارائه شود، یک گام به جهانی شدن نزدیک شده است.
در این‌باره، خردادماه 1390 معاون وقت میراث فرهنگی گفت: در پرونده‌ی جنگل «هیرکانی» با انجام هماهنگی از طریق سفارت آذربایجان، درخواست برگزاری چند جلسه را ارائه کردیم که به دلایل کاری که از سوی جمهوری آذربایجان مطرح شده، هنوز نتوانسته‌ایم جلسه را برگزار کنیم، البته مذاکره‌های تلفنی انجام شده است و به‌صورت خصوصی نیز با وزیر فرهنگ آذربایجان در کنیا صحبت کرده‌ایم. در این‌باره، تفاهم‌هایی وجود دارد که باید نهایی شوند تا پرونده‌ی جنگل «هیرکانی» به‌صورت یک پرونده‌ی مشترک از سوی ایران و جمهوری آذربایجان ارائه شود.
جنگل هیرکانی که از منطقه‌ی «هیرکن» آغاز می‌شود و تا استان گلستان ادامه دارد، با قدمت 40میلیون سال، یکی از ارزشمندترین جنگل‌های جهان است. در حالی که جنگل‌های اروپا به گفته‌ی کارشناسان، 11هزار سال قدمت دارند. از جمله‌ی ویژگی‌های منحصربه‌فرد این جنگل خزری، تنوع شرایط اقلیمی و زیستی، درختان دیرزیست، درصد بالای اراضی حاشیه‌ی رود، گونه‌ی فسیل زنده، گونه‌های نادری مانند سوسن چلچراغ است. مساحت این جنگل بیش از دومیلیون هکتار گزارش شده و بیش از 90 درصد آن در خاک ایران واقع است و 18هزار هکتار از جنگل نیز در خاک جمهوری آذربایجان قرار دارد.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به این‌که حجم گسترده‌ای از جنگل‌های هیرکانی به ایران تعلق دارد و مساحت کمی از این جنگل‌ها در جمهوری آذربایجان است، گفت: از آنجا که ادبیات یونسکو بر این اساس است که نام کشورهایی که پرونده‌ی مشترک دارند، براساس حروف الفبا در پرونده آورده شود، ایران با این اتفاق مخالف است، چون بخش عظیمی از این جنگل‌ها در ایران است، نه آذربایجان. این اتفاق برای ایران قدری ثقیل است. بنابراین در حال مذاکره با یونسکو هستیم تا در چنین شرایطی دستور‌العمل دیگری داده شود.
او افزود: از این‌گونه اتفاق‌ها در کشورهای دیگر نیز رخ داده است، مانند کشور کرواسی که هنوز در حال برطرف کردن این موضوع است.
به گزارش ایسنا، هفت سال از مهلتی که یونسکو به ایران داده بود تا جنگل‌های هیرکانی را به‌عنوان اثری طبیعی در فهرست میراث جهانی به ثبت برساند، می‌گذرد؛ مدت زمانی که می‌توانست برای ایران یک برگ برنده باشد تا دست کم مانند کشورهای هند و چین، اثری طبیعی را به نام خود جهانی کند، اما نه‌تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه وقتی می‌خواست جلوتر از سال‌های گذشته قدم بردارد و بر این اساس، چهار پرونده‌ی «کاخ گلستان»، «منظر فرهنگی میمند»، «شوش» و «شهر سوخته» را برای اجلاس‌های 2013 و 2014 به یونسکو ارائه کرد، ورود یونسکو به موضوع آثار طبیعی، قدری این روند را دچار اختلال کرده است.
براساس آمار منتشرشده در سایت اطلاع‌رسانی یونسکو، از 32 پرونده‌ی ارائه‌شده توسط کشورهای مختلف دنیا به یونسکو، کشورهای چین، هند، ایتالیا، مکزیک، نامیبیا و فیلیپین برای امسال دست کم یک سهمیه از دو سهمیه‌ی خود را به آثار طبیعی اختصاص داده‌اند. همچنین کشورهای کانادا، گینه بوسائو و آفریقای جنوبی نیز در سهمیه‌های خود، آثار تلفیقی طبیعی و تاریخی دارند.
سی‌وهفتمین اجلاس جهانی یونسکو از 26 خردادماه (16 ژوئن) تا ششم تیرماه (27 ژوئن) در کشور کامبوج واقع در آسیای جنوب شرقی برگزار می‌شود.
انتهای پیام