سلطانیه گفت که ایران، آمریکا و شماری از کشورهای غربی که دچار سوء محاسبه در پیش‌بینی خود شده و شاید امیدوار بودند که ما به دنبال دخالت شورای امنیت و اعمال تحریم‌ها از معاهده منع اشاعه هسته‌یی خارج شویم را مایوس کرده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، علی‌اصغر سلطانیه، نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌الملی انرژی اتمی روز دوشنبه در دومین نشست کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری NPT درباره منع اشاعه سلاح‌های هسته‌یی در ژنو سخنرانی کرد.
متن کامل سخنان وی در زیر می‌آید:
«آقای رییس،
ابتدا مایلم حمایت خود را از بیانیه جنبش غیرمتعهد درباره موضوع مورد بحث که توسط نماینده محترم اندونزی قرائت شد، اعلام کنم. اولین و مهم‌ترین پیام کوتاهی که در این زمینه می‌توان داد این است که: منع اشاعه نباید به تنهایی مورد توجه قرار گیرد. منع اشاعه و خلع سلاح هسته‌یی دو روی یک سکه هستند. کشورهای دارای سلاح هسته‌یی به بهانه منع اشاعه، توجه جامعه جهانی را از اقدامات مستمر خود برای تسلیح هسته‌یی منحرف کرده‌اند. موفق نبودن معاهده منع اشاعه در چهل سال گذشته در زمینه پایبند نبودن به ماده 6 و نیز ماده 4 درباره مسوولیت همکاری برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌یی این نکته را اثبات می‌کند.
تا زمانی که سلاح‌های هسته‌یی وجود دارند خطر استفاده از آن‌ها و اشاعه عمودی و افقی‌شان نیز وجود دارد. کشورهای هسته‌یی جهان با حفظ زرادخانه‌های‌شان و اشاعه افقی آن‌ها از طریق انتقال فن‌آوری‌های هسته‌یی و مواد هسته‌یی با درجه نظامی به کشورهایی که عضو معاهده منع اشاعه نیستند به ظهور کشورهای جدید دارای سلاح هسته‌یی کمک کرده‌اند. این امر به منزله نقض آشکار تعهدات منع اشاعه به موجب ماده یک معاهده از سوی برخی کشورهای دارای سلاح هسته‌یی است. بنابراین منع اشاعه نباید فقط به کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی نسبت داده شود. تاریخ نشان می‌دهد که اشاعه هسته‌یی در گذشته و در زمان حاضر توسط ایالات متحده آمریکا و از طریق توسعه، آزمایش و استفاده از سلاح‌های هسته‌یی رخ داده است. امروزه وجود ده‌ها هزار سلاح هسته‌یی و خطر استفاده از آن‌ها بزرگ‌ترین تهدید برای تمدن بشری و صلح و امنیت همگانی است. با توجه به این تهدیدات هیچ چیز نمی‌تواند قرار داشتن سلاح هسته‌یی در دست تعداد اندکی از کشورها را توجیه کند.
با این پیش زمینه، باید گفت که پایبندی کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی به تعهدات‌شان مانع از گسترش افقی سلاح‌های هسته‌یی شده است. در حقیقت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌یی کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی عضو NPT تا زمانی که تحت نظام پادمان جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارند، هیچ تهدیدی در ارتباط با اشاعه نیست. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مسوول فاقد سلاح هسته‌یی که فعالیت‌های هسته‌یی صرفاً صلح‌آمیز دارد، به طور قوی به اهداف منع اشاعه‌ای معاهده در تمام جنبه‌های آن متعهد است.
ما بر این باوریم که اجرای کامل و بدون تبعیض معاهده منع اشاعه هسته‌یی نقش اساسی در پیشبرد صلح و امنیت بین‌المللی دارد. ما از اجرای متوازن مفاد معاهده NPT بسیار عقب هستیم. برای رسیدن به این مقصود، کشور من پیشنهاد می‌کند که کنفرانس بازنگری معاهده منع اشاعه هسته‌یی در سال 2015 از جمله به موارد زیر توجه کند:
از کشورهای دارای سلاح هسته‌یی بخواهد که تعهدات خود به موجب ماده 6 معاهده منع اشاعه برای نابودی کامل سلاح‌های هسته‌یی را به طور کامل اجرا کنند؛
- سازوکاری قوی به وجود آورد تا اجرای ماده یک معاهده از سوی کشورهای دارای سلاح هسته‌یی را در مورد انتقال مواد و فن‌آوری‌های هسته‌یی به کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی راستی‌آزمایی کند؛
- برای منع هرگونه همکاری هسته‌یی با کشورهایی که عضو معاهده نیستند، تصمیم‌گیری کند؛
- موارد پایبند نبودن کشورهای دارای سلاح هسته‌یی با تعهدات‌شان به ویژه طبق ماده یک معاهده را تبیین و شناسایی کند و راه‌های تعامل با چنین تخلفاتی را که شامل تدابیر پیشگیرانه می‌شود را بیابد؛
اجازه دهید در مورد حقایق هشدار دهنده و وظایف اصلی کنفرانس بازنگری معاهده منع اشاعه هسته‌یی در سال 2015 بیش‌تر توضیح دهم:
یکی از چالش‌های اصلی معاهده NPT پایبند نبودن برخی کشورهای دارای سلاح هسته‌یی به ویژه در اروپا، با تعهدات معاهده‌ای خود از جمله مقررات مربوط به منع اشاعه است. در حالی که سازوکار مشخصی برای راستی‌آزمایی تعهدات کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی به موجب مواد 2 و 3 معاهده وجود دارد، هیچ مکانیزم مشابهی برای راستی‌آزمایی بین‌المللی موارد پایبند نبودن کشورهای دارای سلاح هسته‌یی به تعهدات‌شان طبق مواد 1، 3، 4 و 6 معاهده ایجاد نشده است.
بر اساس ماده یک معاهده کشورهای دارای سلاح هسته‌یی تعهد دارند که سلاح‌های هسته‌یی و یا مواد و فن‌آوری تولید سلاح هسته‌یی را به دیگران انتقال ندهند. بنابراین کشورهای دارای سلاح هسته‌یی باید از همکاری در زمینه سلاح هسته‌یی، تحت هر نوع ترتیبات امنیتی، با کشورهای فاقد این سلاح‌ها و یا کشورهای غیر عضو معاهده منع اشاعه خودداری کنند. تحقق کامل اهداف منع اشاعه نیازمند اجرای ماده یک معاهده توسط کشورهای دارای سلاح هسته‌یی است. بنابراین کنفرانس بازنگری باید مکانیسمی قوی برای راستی‌آزمایی اجرای ماده یک معاهده از سوی کشورهای دارای سلاح هسته‌یی ایجاد کند.
آمریکا با انتقال صدها سلاح هسته‌یی به برخی کشورهای فاقد سلاح هسته‌یی به ویژه در اتحادیه اروپا تحت چتر حمایتی ناتو، به تعهدات خود طبق ماده یک معاهده که مقرر می‌دارد "به هیچ عنوان سلاح هسته‌یی را به دریافت کننده‌ای انتقال ندهد"، پایبند نبوده است. سلاح‌های هسته‌یی تاکتیکی ارسال شده به کشورهای عضو اتحادیه اروپا در زیر ساخت‌های نظامی این کشورها به طور قوی ادغام شده و خلبانان جنگی و بمب افکن کشورهای میزبان برای نحوه به کارگیری سلاح‌های هسته‌یی آمریکا علیه کشورهای هسته‌یی و غیر هسته‌یی آموزش دیده‌اند. این امر به منزله پایبند نبودن آشکار هم از سوی کشور ارسال‌کننده این سلاح‌ها و هم از جانب کشورهای دریافت‌کننده، با تعهدات‌شان به موجب معاهده است. ما از آمریکا و اروپا می‌خواهیم که به تعهدات خود طبق معاهده منع اشاعه پایبند باشند و استانداردهای دوگانه و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را رها کنند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید تعهدات پادمان کشورهای اروپایی را که میزبان سلاح‌های هسته‌یی آمریکا در قلمرو خویش هستند، راستی‌آزمایی کند. مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز باید اطلاعات دقیق مربوط به مواد هسته‌یی با درجه نظامی، شامل اورانیوم با غنای بالا و پلوتونیوم، محل نگهداری آن‌ها و حسابرسی منظم میزان این مواد را به اطلاع کشورهای عضو آژانس برساند. در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران به همه کشورهای هم‌فکر فاقد سلاح هسته‌یی و عضو معاهده NPT پیشنهاد می‌کند که این موضوع را در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیگیری کنند. آژانس باید به اجلاس بعدی کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری معاهده منع اشاعه هسته‌یی در این خصوص گزارش دهد.
در همین راستا، فرانسه، آمریکا و بریتانیا با انتقال مواد و فن‌آوری‌های هسته‌یی به کشورهایی که عضو معاهده نیستند و از جمله رژیم صهیونیستی، نه تنها بر سر راه تحقق جهان‌شمولی معاهده NPT مانع ایجاد کرده‌اند، بلکه به ظهور دارندگان جدید سلاح هسته‌یی به میزان فوق‌العاده‌ای کمک کرده‌اند. این امر نقض آشکار تعهدات منع اشاعه‌یی این کشورها به موجب ماده یک معاهده است، به ویژه فرانسه که بنیانگذار برنامه هسته‌یی مخفیانه اسراییل است.
تصمیم بی‌سابقه گروه تامین‌کنندگان هسته‌یی (NSG) که یک باشگاه اختصاصی و غیر شفاف مدعی تقویت رژیم منع اشاعه است، به معاهده منع اشاعه هسته‌یی آسیب رسانده است. چنین تصمیمی، با تسهیل انتقال مواد هسته‌یی به یک غیر عضو معاهده که برنامه فعال سلاح هسته‌یی دارد، نقض آشکار ماده (2)3 معاهده است که تصریح می‌دارد همکاری هر کشور عضو معاهده در فراهم کردن تجهیزات یا مواد هسته‌یی با مقاصد صلح‌آمیز مجاز نیست، مگر آن‌که منبع یا مواد شکافت‌پذیر، طبق مفاد معاهده تحت نظام پادمان قرار گرفته باشد. تصمیم گروه تامین‌کنندگان هسته‌یی که تحت فشار آمریکا و با حمایت اعضای اتحادیه اروپا اتخاذ شده است، هم‌چنین نقض آشکار تعهد کشورهای دارای سلاح هسته‌یی طبق تصمیم مربوط به اصول و اهداف کنفرانس بازنگری و تمدید معاهده در سال 1995 و سند نهایی کنفرانس بازنگری سال 2000 برای ارتقای جهان‌شمولی معاهده NPT است. هنگامی که یک کشور خارج از معاهده به آسانی و بی هیچ قید و شرطی از همکاری هسته‌یی اعضای گروه تامین کنندگان هسته‌یی بهره‌مند می‌شود، این کشور هرگز انگیزه‌ای برای پیوستن به معاهده نخواهد داشت. از این رو کنفرانس بازنگری باید درباره ممنوعیت هر گونه کمک هسته‌یی و انتقال فن‌آوری، مواد و تجهیزات هسته‌یی به کشورهای غیر عضو معاهده تصمیمی اتخاذ کند. این موجب نگرانی فوق العاده‌ای است که چنین رویکردی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا در مورد برنامه‌های زیرزمینی سلاح هسته‌یی رژیم اسراییل به کار می‌رود. اجازه دادن به چنین رژیمی برای ادامه تولید سلاح هسته‌یی با مصونیت از مجازات، عواقب سنگینی برای صلح و امنیت منطقه‌یی و بین‌المللی به همراه خواهد داشت.
برای این منظور، نتیجه کنفرانس بازنگری سال 2015، مبنی بر اجرای کامل تعهدات کشورهای هسته‌یی در مورد منع اشاعه، باید به نحوی طراحی شود که چندین موضوع کلیدی به شرح ذیل را پوشش دهد:
الف) اشاعه توسط برخی کشورهای هسته‌یی، مهم‌ترین و فوری‌ترین خطری است که رژیم منع اشاعه را تهدید می‌کند.
ب) ماده یک معاهده و اجرای آن توسط کشورهای هسته‌یی باید از طریق ایجاد یک ساز و کار راستی‌آزمایی مشابه آن‌چه که ذیل ماده سه معاهده وجود دارد، تقویت شود.
ج) ضروری است که تمامی موارد پایبند نبودن برخی کشورهای هسته‌یی به صورت کامل تحت بررسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گیرند.
د) کشورهای هسته‌یی باید تعهدشان نسبت به انتقال ندادن مواد، تجهیزات، اطلاعات، دانش و فن‌آوری به غیر اعضا را مجددا تایید کنند.
ه) ارتباط درونی غیرقابل انکار بین منع اشاعه و خلع سلاح باید مورد تایید مجدد قرار گیرد و راه‌ها و ابزارهای لازم جهت روشن کردن تاثیرات متقابل به هم پیوسته و عملی آن‌ها شناسایی شوند و اقدامات لازم برای این منظور اتخاذ شود.
آقای رییس،
باید هشدار دهم که همکاری کامل هسته‌یی با غیر اعضا و معاف کردن آن‌ها از مقررات سخت صادراتی مواد و فن‌آوری هسته‌یی از قبیل مقررات گروه تامین‌کنندگان هسته‌یی، که نشانه‌ای دال بر تحسین عضویت نداشتن در معاهده است یک پایبند نبودن کاملا روشن از مفاد منع اشاعه‌ای معاهده توسط کشورهای غربی به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپاست. ضمنا سیاست خصمانه آن‌ها که جلسات معاهده منع اشاعه هسته‌یی را مبدل به میدان نبرد علیه کشورهای عضو معاهده کرده است، همان گونه که معمولا شاهد هستیم، شواهد روشنی از سیاست‌های مبتنی بر استانداردهای دوگانه بوده و فاقد هیچ اصل ارزشمندی است. آخرین نکته اما نه کم اهمیت‌ترین، آن است که استفاده ابزاری از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل و به دنبال آن، اعمال فشارهای سیاسی و تحریم‌ها علیه کشورهای عضو معاهده، پیامدهای جدی، از یاس گرفته تا خروج از معاهده، برای یکپارچگی و جهان‌شمولی معاهده دارد. کنفرانس بازنگری سال 2015 باید به چنین تهدیدات جدی نسبت به معاهده بپردازد و موارد پایبند نبودن کشورهای غربی به مفاد منع اشاعه را مورد توجه و بررسی قرار دهد.
آقای رییس،
در جمع‌بندی، از طرف دولتم، اینجانب اعلام می‌کنم که جمهوری اسلامی ایران به طور کامل به معاهده منع اشاعه هسته‌یی و موافقت‌نامه پادمان جامع (اینفو سیرک 214) متعهد است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به عنوان تنها مرجع صلاحیت‌دار برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌یی کشورهای عضو معاهده می‌داند. ایران، آمریکا و شماری از کشورهای غربی که دچار سوء محاسبه در پیش‌بینی خود شده بودند و شاید امیدوار بودند که ایران به دنبال دخالت شورای امنیت و اعمال تحریم‌ها از معاهده منع اشاعه هسته‌یی خارج شود را مایوس ساخته است. جمهوری اسلامی ایران، متعهد به اصولی است که مانع از انتقام‌جویی از صدام توسط سلاح‌های شیمیایی گشتند، در حالی هزاران نفر از عزیزان ما قربانی سلاح‌های شیمیایی شدند. جمهوری اسلامی ایران هم‌چنان یک عضو فعال معاهده منع اشاعه هسته‌یی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی خواهد ماند و عزم راسخ دارد تخلفات، به ویژه تخلفات معدودی از کشورهای غربی را به چالش کشیده، کمبودهای معاهده را ترمیم کند و آژانس و معاهده را در مسیر صحیح قرار دهد.»
انتهای پیام