استان سمنان سرزمین توأمان کویر و سرسبزی است. در این سرزمین شگفت، از کویر تشنه تا خنکای هوای دل‌انگیز شمالی راهی نیست. در نقاطی از این استان و تنها به فاصله 10 کیلومتر، می‌توانی دو منطقه کاملا متفاوت آب و هوایی را تجربه کنی.
اینجا از بهار تا تابستان و از آنجا تا "پادشاه فصل‌ها، پاییز" راهی نیست. اینجا سرزمین درهم آمیختگی فصل‌هاست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان،"چشمه‌علی" که نام اصلی آن بنا به روایت مورخین "علی بولاغ" است و در زمان‌های گذشته به آن "هزارچشمه" نیز می‌گفته‌اند، در شمال غربی دامغان و در مسیر راه دامغان کیاسر ساری و در فاصله 32 کیلومتری دامغان قرار دارد. در اطراف این چشمه باغات زیبا و سرسبزی وجود دارد که از آب چشمه علی آبیاری می‌شوند.
چشمه علی که از لحاظ تقسیمات جغرافیایی در حوزه رودبار دامغان قرار دارد، دارای دو دریاچه است که یکی در شمال و دیگری در جنوب عمارتی که به عمارت فتحعلی شاهی اشتهار دارد، قرار دارد، دریاچه شمالی بر تپه خاکی هموار با سنگ و شن متصل است که قسمت اعظم آب آن از این قسمت خارج می‌شود.
این باغ شامل مجموعههایی همچون مسجد و حمام(جبهه غربی دریاچه و نزدیک به عمارت فتحعلی شاهی)، باغ، استخر، کوشک فتحعلی‌شاهی و ... است.
مجموعه چشمه‌علی در حقیقت فضایی محصور شده برای تفریح تابستانی شاهان قاجار بوده است. قدمت و ساخت بناهای این مجموعه چشم‌نواز به روزگار صفویان می‌رسد، اما کاربری تفریحی آن بیشتر در روزگار قاجار بوده و فتحعلی شاه قاجار توجه ویژه‌ای به آن داشته است.
یکی از سازه‌ها در درون آب استخر بنا شده و نشیمن‌گاه شاهان قاجار بوده است. این مجموعه دارای گرمابه و مسجد نیز بوده که ویران شده‌اند.
در منابع تاریخی آمده است چون فتحعلی شاه قاجار در مولود خانه دامغان دیده به جهان گشود پس از رسیدن به سلطنت، به دلیل علاقه زیادی که به محل تولد خود داشت، دستور ساخت این عمارت را داد. فتحعلی‌شاه دستور داد مسجدی در کنار چشمه بسازند و وقف نامه‌ای را برای چشمه علی بر دو سنگ حک و در مسجد نصب کنند، ولی به دلیل مخروبه شدن مسجد، آثاری از آن باقی نمانده است.
چشمه علی همانند رودخانه‌های دیگر دامغان فصلی بوده و از شاخه‌های دامغان رود و آستانه تشکیل می‌شود. چشمعه علی از دره‌های جنوبی شاهکوه گرگان سرچشمه گرفته و به دشت کویر منتهی می‌شود و مشتمل بر 50 چشمه است که سالانه جمعاً 30 میلیون مترمکعب آب را به دشت دامغان جاری می‌کند.
بناهای چشمه‌علی:
در قسمت جنوبی مجموعه چشمه‌علی ساختمانی قرار دارد که توسط آغامحمدخان قاجار ساخته شده است. ساختمان آغامحمدخانی به صورت دو طبقه مقابل استخر دوم ساخته شده است. دراین بنا طاق نماهای جناغی، تزیینات مقرنس کاری آجری به چشم می‌خورد. بخشی از ایوان‌ها و راهروهای آنها با گچ پوشیده شده است. مصالح به کار رفته در این ساختمان از خشت بوده که بعدها با آجر مرمت شده است.
در سمت شمالی و در داخل دریاچه به فاصله قریب 500 متر از تپه‌های آبده، ساختمانی است دو طبقه و دارای ایوان محصور در آب که توسط فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. طبقه فوقانی و تحتانی از دو طرف باز است و هر کس در آن بنشیند دو طرف دریاچه را می‌تواند مشاهده کند.
ساختمان فتحعلی شاهی که در استخری از آب چشمه علی بنا شده است، ساختمان دو طبقه‌ای است که دارای پلان مستطیل شکل، دو نما و دو ستون چوبی است. به دلیل قرار گرفتن این بنا در داخل آب از ملات ساروج برای ساختن و استحکام آن بهره‌گیری شده است.
پیرامون ساخت این بنا آمده است: فتحعلی شاه قاجار پس از رسیدن به سلطنت، بواسطه علاقه زیادی که به محل تولد خود داشت در سفری که برای جلوگیری از پیشرفت نادر میرزا پسر شاهرخ نادری در مشهد، به طرف خراسان می‌رفت در چشمه علی توقف نمود و دستور ساخت عمارتی را بدون فوت وقت داد. در مراجعت با مشاهده عمارت چشمه علی، شعف و شادمانی وی را فرا می‌گیرد و شعرای وقت نیز فرصت را غنیمت شمرده و اشعار بسیار زیبایی را می‌سرایند و حکاکان آنها را بر سنگ حک کرده و در عمارت نصب می‌کنند.
پس از ساخت عمارت فوق، شاه اعلام کرد: "این عمارت کعبه ثانی نیاز دارد" و دستور داد مسجدی در کنار چشمه بسازند. پس در آن مسجدی در جوار عمارت، با طاق رومی ساخته شد که تا چندین سال قبل آثاری از آن مشاهده می‌شد. فتحعلی شاه در آن زمان دستور داد وقف نامه‌ای را برای چشمه علی بر دو سنگ حک و در مسجد نصب کنند، ولی به دلیل عدم کارایی و مخروبه شدن مسجد، آثار باقیمانده تخریب و مجدداً در همان محل مسجدی زیبا احداث شد.
چشمه‌علی علاوه بر مناظر و طبیعت زیبایش، منبع تأمین کننده آب شهرستان دامغان محسوب می‌شود و مهمتر آنکه آن را به حضرت علی(ع) نسبت داده‌اند و قطعه سنگی که روی آن منقوش است مورد توجه بازدیدکنندگان بوده است، البته در حال حاضر اثری از آن سنگ نیست. این چشمه در سال 1217 هجری قمری وقف امام زمان(عج) شده است. در هر صورت چشمه علی علاوه بر مکانی توریستی محلی مورد احترام مردم است و در باور عموم این چشمه را حاصل کوبیدن سم اسب "دلدل" به زمین می‌دانند و از این‌رو نام این چشمه را چشمه‌علی نامیده‌اند.
این عقاید مذهبی باعث شده است تا مردم به ریشه‌های درخت چنار کهنسالی که در کنار چشمه اصلی قرار دارد دخیل ببندند و آرزو کنند.
گفتنی است در جلسهٔ هیأت که وزیران در تاریخ 23 خرداد 1386 در سمنان برگزار شد، این منطقه به استناد مادهٔ 8 قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان منطقه نمونه گردشگری ملی تعیین شد.
گزارش از: آذر پژمان، خبرنگار ایسنا، منطقه سمنان
انتهای پیام