مصری که دوسال پیش تغییر حکومتی دیکتاتور را پشت سر گذاشت و پس از آن شاهد برگزاری انتخابات مجلس و انحلال آن، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، رفراندوم قانون اساسی و درگیری‌های بسیاری میان احزاب و گروه‌ها بود این روزها خود را برای میزبانی از سران کشورهای اسلامی آماده می کند.
به گزارش خبرنگار بیداری اسلامی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) قاهره پنجم و ششم فوریه (مصادف با 18 و19 بهمن ماه) میزبان دوازدهمین اجلاس سران کشورهای اسلامی است که این اجلاس با مشارکت رییسان‌جمهور و سران 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی و به ریاست محمد مرسی، رییس جمهوری مصر برگزار خواهد شد.
هم‌چنین قرار است برخی چالش‌های پیش روی جهان اسلام به‌خصوص موضوع سوریه، مساله شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی در بیت‌المقدس و مقابله با اهانت به ادیان و شخصیت‌های دینی نیز در دستور کار دوازدهمین دوره از اجلاس سران کشورهای اسلامی قرار گیرد و به طور کلی می‌توان گفت این اجلاس به دنبال تقویت هماهنگی و رایزنی سیاسی میان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی است.
مصر در حالی خود را برگزاری این اجلاس آماده می‌کند که گروه‌های مخالف سیاست‌های فعلی دولت مصر اعلام کردند که قصد دارند همزمان با فرارسیدن دومین سالگرد پیروزی انقلاب این کشور با حضور در میدان‌های اصلی تظاهرات اعتراض‌آمیزی نسبت به نظام حاکم مصر برگزار کنند.
دولت مصر باید به نظر مخالفان گوش دهد
بهرام امیر احمدیان، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که جامعه مصر پس از سقوط حسنی مبارک با تحولات زیادی روبه‌رو بوده است عنوان کرد: مصر پس از پشت سر گذاشتن این تنش‌ها تبدیل به جامعه‌ای دو قطبی شده است.
وی افزود: اخوان‌المسلمین تنها حزبی در مصر است که تا امروز توانسته سازماندهی مناسب‌تری را داشته باشد و هم‌چنین اقشار متعددی را دور خود جمع کند البته این که سایر احزاب فعالیت چشمگیری نداشته‌اند به این دلیل است که اخوان‌المسلمین نه تنها بنیادهای خیریه و صندوق‌های تامین مالی دارد بلکه شبکه وسیعی بین اقشار مختلف جامعه هم دارد بنابراین بعد از سقوط مبارک تنها اخوان المسلمین بود که تشکیلات و سازماندهی وسیعی داشته است.
این استاد دانشگاه با بیان این که مرسی قبل از انتخابات اعلام کرده بود که به عنوان عضوی از اخوان‌المسلمین حضور نیافته است ولی در عمل طور دیگری رفتار کرد، گفت: نتایج تدوین قانون اساسی این بود که گروه‌های مخالف از ترکیب این جلسه خارج شدند و عمدتا نمایندگان اخوان‌المسلمین در پیش‌نویس قانون اساسی دخالت داشتند که همین امر یکی از مهم‌ترین علت‌های نارضایتی مخالفان است.
از سوی دیگر احمد کاظم‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به سخنان مرسی در مورد حمایت از ملت فلسطین عمل نکردن مرسی به وعده‌هایش را یکی از عوامل بی‌اعتمادی مردم به او دانست و عنوان کرد: طبق مشاهدات در حال حاضر اولویت دولت مصر با فلسطین نیست زیرا اگر بحث فلسطین در اولویت آن‌ها قرار داشت تا این حد مسائل سوریه را زیر ذره‌بین نمی‌بردند.
او افزود: تا امروز دولت مصر هیچ اقدامی برای لغو پیمان کمپ دیوید انجام نداده و علاوه بر آن روابط اقتصادی، تجاری و دیپلماتیکی که از زمان مبارک و پیش از انعقاد این پیمان بین مصر و رژیم صهیونیستی برقرار بوده نیز کماکان به قوت خود باقی است.
کاظم‌زاده با بیان این که با وجود انقلاب مصر تغییر محسوسی در مواضع این کشور دیده نمی شود، گفت: به جز برداشته شدن یا کاهش تحریم‌ها علیه مردم غزه در سایر موارد در سیاست‌های دولت مرسی تحول چشمگیری صورت نگرفته و به طور کلی می‌توان گفت این امر به دلیل وابستگی مصر به کمک‌های خارجی بوده و همین امر هم باعث شده پس از گذشت دو سال از وقوع انقلاب در این کشور هنوز به مساله فلسطین آن طور که انتظار می‌رفت پرداخته نشود.
بی‌ثباتی‌های مصر ضربه‌ای سنگین بر صنعت گردشگری کشور
امیر احمدیان با اشاره به افزایش فشارهای اقتصادی بر مردم مصر تاکید کرد: اگر مرسی بخواهد با زور و فشار حکومت کند با مشکلات زیادی مواجهه خواهد شد و مصر بیش از پیش با معضلات توسعه نیافتگی و مشکلات اقتصادی و سیاسی روبه‌رو خواهد بود و بهترین راهکار این است که دولت مصر نظر مخالفان و اقلیت‌های این کشور را هم در نظر بگیرد.
وی ادامه داد: به نظر نمی‌رسد با چنین شرایطی مصر به این زودی‌ها بتواند روی آرامش را به خود ببیند و این تنش‌ها ادامه خواهد داشت مگر این که دولت به سرکوب مخالفان روی بیاورد که البته این امر هم امکان ندارد زیرا افراد بزرگی مانند عمروموسی، البرادعی، بسیاری از قضات مطرح و آدم‌های سرشناس جز مخالفان مرسی هستند.
کاظم زاده، مسائل فرهنگی را در وضعیت اقتصادی مصر دخیل دانست و افرود: صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین بازوهای اقتصاد مصر بود و ارتباط مستقیمی هم با برقراری امنیت و ثبات در این کشور و مسائل فرهنگی و عقیدتی دارد. از سوی دیگر بی‌ثباتی‌هایی که در دو سال گذشته در مصر ایجاد شده است ضربه سنگینی به صنعت گردشگری کشور وارد آورده چرا که در دولت فعلی بر خلاف دوره مبارک محدودیت‌هایی در این زمینه اعمال شده و بعد از انقلاب، نظام سیاسی و قانون اساسی مصر هم تغییراتی کرده است که تاثیر آن در صنعت گردشگری مشهود است.
وی گفت: از بین رفتن صنعت گردشگری در مصر اقتصاد این کشور را به نوعی فلج کرده است و در حقیقت بین ثبات سیاسی، برقراری امنیت و برداشتن گامهای جدی در عرصه اقتصادی رابطه وجود دارد ولی متاسفانه در دو سال گذشته ثبات سیاسی و امنیتی در این کشور هنوز برقرار نشده است.
این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان این که بی‌ثباتی و ناامنی در عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی مصر بر اقتصاد این کشور هم سایه افکنده است تاکید کرد: مهم‌ترین کشمکش‌های مصر در حوزه‌ی سیاسی بوده و دولت اغلب به دنبال شکل‌گیری نظام سیاسی جدید و شکل‌دهی به ساختاربندی آن است. از سوی دیگر این که هر یک از جناح‌های جدید می‌خواهند سهمی در امور داشته باشند باعث شده تا موانعی بر سر راه دولت ایجاد شده و اولویت مصر بیش‌تر به سمت اقتصاد متوجه شود البته در مجموع گام‌هایی هم در زمینه اقتصادی برداشته شده است اما متناسب با انتظارات نبوده است.
به گزارش ایسنا: قطعا تجربه میزبانی از سران عضو سازمان کنفرانس اسلامی تجربه‌ای مهم برای دولت جدید مصر محسوب می‌شود چراکه این سازمان پس از سازمان ملل دومین مرکز (سازمان) دولتی است که در آن ۵۷ کشور به دنبال حمایت از منافع جهان اسلام و گسترش صلح در سطح جهان هستند.
اجلاس سران کشورهای اسلامی تجربه متفاوت برای مصر
حسن رویوران، کارشناس مسال خاورمیانه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به میزبانی مصر برای برگزاری دوازدهمین اجلاس سران سازمان همکاری‌های کشورهای اسلامی این اجلاس را فرصتی مناسب برای بازگشت این کشور به عرصه‌های بین‌المللی دانست.
او افزود: از آن جا که در دو سال گذشته درگیری‌های داخلی مصر جایگاه منطقه‌یی و بین‌المللی این کشور را هم تا حد زیادی تحت‌الشعاع قرار داده بود برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری‌های اسلامی را می‌توان بازگشتی دوباره برای مصر دانست ولی این که این کشور با چه رویکردی قرار است این نقش را ایفا کند مشخص نیست.
این کارشناس مسل خاورمیانه با بیان این که سیاست‌های مصر برای میزبانی اجلاس سران سازمان همکاری‌های اسلامی مشخص نیست گفت: مبارک در گذشته با غرب ائتلاف داشت و در چارچوب سناریوهای آن‌ها هم پیش می‌رفت ولی با برکناری مبارک و پشت سر گذراندن تحولات دو سال گذشته هنوز سیاست‌های مصر برای به عهده گرفتن این جنبش و ایفای نقش منطقه‌یی و بین‌المللی مشخص نبوده و معلوم نیست که آیا می‌تواند استقلال خود در تصمیم‌گیری‌ها را حفظ کند یا خیر؟ در هر صورت تنها با برگزاری این اجلاس می‌توان به این سوال‌ها پاسخ گفت و دید که آیا مصر هم‌چنان بر اساس ملاحظات با غرب رفتار می‌کند یا خیر؟
رویوران، اجلاس سران سازمان همکاری‌های اسلامی در مصر را فرصت خوبی برای استقلال این کشور در موضع‌گیری‌هایش دانست و خاطرنشان کرد: از آن جا که حزب آزادی و عدالت که بر مصر حاکم است جزء اخوان المسلمین بوده و اسلامگرا هم هستند می‌توان مواضع این کشور در طی اجلاسی که قرار است به مسائل کشورهای اسلامی بپردازد را بررسی کرد و دید که سیاست‌های مصر تا چه حد نسبت به گذشته تغییر کرده و این کشور تا چه حد استقلال عمل دارد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: اجلاس سران کشورهای اسلامی تجربه متفاوت برای مصر است.
کیومرث یزدان‌پناه، کارشناس مسائل خاورمیانه نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که مصر به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای حوزه خاورمیانه و اسلامی به نوبه خود می‌تواند در منطقه تاثیرگذار باشد گفت: اجلاس همکاری سران کشورهای اسلامی از زوایای مختلفی می‌تواند نسبت به سال‌های گذشته متفاوت باشد چرا که ایران، مصر و ترکیه از تاثیرگذارترین کشورهای منطقه بوده و از اعضای کنفرانس اسلامی هم هستند هم‌چنین قبول میزبانی این اجلاس از سوی هر یک از این کشورها می‌تواند وجهه مهمی از کشور میزبان به نمایش بگذارد. نکته قابل توجه این است که این سه کشور 52 درصد جمعیت خاورمیانه را تشکیل داده و از منابع طبیعی بسیاری نیز بهره‌مند هستند اما آن‌ها باید توجه به تجربیات نشست‌های گذشته و تاریخچه سازمان کنفرانس اسلامی قدم بردارند.
وی تاکید کرد: بسیاری از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی با مشکلاتی سیاسی و اقتصادی زیادی دست به گریبان بوده و فشارهای قدرت‌های فرامنطقه‌یی بر روی این کشورها کاملا مشهود است ولی باید دید که کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس همکاری سران کشورهای اسلامی می‌توانند گامی متفاوت نسبت به گذشته بردارند یا خیر، البته شرایط فعلی تا حدی ناامیدکننده است ولی باید ببینیم که نشست آتی در قاهره می‌تواند احیاگر نقش موثر کشورهای تاثیرگذار در کنفرانس کشورهای اسلامی باشد یا خیر؟
تعارض در سیاست خارجی مصر در قبال ایران مانعی برسر راه احیای روابط دوجانبه
هرچند سفر وزیر امور خارجه کشورمان به مصر نقطه عطفی در روابط تهران و قاهره محسوب می‌شود ولی از سوی دیگر نمی‌توان برگزاری کنفرانسی ضد ایرانی در قاهره را که همزمان با ورود هیات ایرانی، از سوی جریان سلفی تجزیه‌طلب و با حمایت عربستان برگزارشده را نادیده گرفت. این در حالی است که با روی کار آمدن دولت مرسی امید می‌رفت با توجه به تمایل دوطرف روابط به سمت عادی‌سازی و ثبات پیش رود.
یزدان پناه نیز در مورد آینده روابط ایران و مصر خاطرنشان کرد: با توجه به سفر اخیر وزیر امور خارجه به مصر می‌توان افق‌هایی را در چشم‌انداز آینده میان دو کشور مشاهده کرد، اما کشورهای عربی عضو کنفرانس همکاری کشورهای اسلامی ضعف‌های بسیاری دارند و رفتارهای آن‌ها را می‌توان به نعل وارونه توصیف کرد؛ چرا که همزمان با دیدار علی‌اکبر صالحی با سران عالی مصر از جمله محمد مرسی شاهد بودیم که وزارت خارجه مصر در اقدام سوال برانگیز به گروه‌های مختلف اجازه حضور در قاهره را داد و افرادی که عمدتا از اعضای گروهک منافقین بودند اجلاسی را علیه نظام جمهوری اسلامی ایران برگزار کردند.
وی ادامه داد: همین تعارض‌ها در سیاست خارجی کشورهای عربی مانند مصر کمی مبهم و تامل برانگیز است ولی اگر بخواهیم به اصل سیاست‌های این کشور توجه کنیم هم ایران و هم مصر ظرفیت‌های زیادی برای احیای روابط دو جانبه خود را دارند زیرا این دو کشور حدود 30 سال از نظر روابط سیاسی در شرایطی کاملا مبهم قرار داشتند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: حال باید ببنیم حضور وزیر امور خارجه ایران در مصر تا چه حد مورد توجه سران این کشور قرار می‌گیرد در هر صورت دو طرف باید درک منطقی در خصوص احیای روابط دو جانبه و مسائل خاورمیانه داشته باشند.
رویوران نیز با اشاره به گذشت دو سال از تحولات مصر عنوان کرد: این کشور طی دوسال گذشته شاهد تحولات بسیاری بوده و باید توجه کرد که در مصر یک رفورم روی داده نه انقلاب چرا که تغییرات هنوز به همه بخش‌ها نرسیده و بسیاری از ساختارهای فعلی مصر هم‌چنان مربوط به زمان حسنی مبارک است مانند وزارت خارجه این کشور که تغییرات آن در حد وزیر بوده و مدیران ادارات دوران مبارک هم‌چنان روی کار مانده‌اند و سیاست‌های زمان مبارک را دنبال می‌کنند.
او در مورد سیاست‌های مصر در قبال ایران گفت: شرایط موجود نوعی دوگانگی را در مصر ایجاد کرده است چرا که ساختار قدیم دنبال قطع رابطه با ایران بود در حالی که ساختار جدید خواهان برقراری رابطه با ما است و تمام این دوگانگی‌ها هم به نوعی به ساختار این کشور باز می‌گردد. با این حال ایران تلاش می‌کند با مراوده، گفت‌وگو و همکاری با دولت مصر برای مقابله با سیاست‌های گذشته این کشور مسیری جدید را دنبال کند.
میزبانی قاهره در اجلاس سران سازمان همکاری‌های اسلامی شروعی دوباره
برخی کارشناسان بر این باورند که مصر با وجود تمام تنش‌ها و درگیری‌های دوسال گذشته به خوبی می‌تواند از پس برگزاری اجلاس همکاری‌های اسلامی برآید. ولی به دلیل ضعف در عملکرد دولت و افزایش نارضایتی‌ها در این کشور پیش‌بینی درباره آینده مصر را دشوار می‌دانند.
یزدان‌پناه با بیان این که قضاوت در مورد آینده سیاسی مصر دشوار است، خاطرنشان کرد: روند تحولات این کشور می‌تواند مبنای تغییرات اساسی در چشم‌انداز آتی آن باشد زیرا بعد از سرنگونی رژیم حسنی مبارک بسیاری بر این باور بودند که تحولات داخلی مصر برخواسته از اعتراضات سیاسی مردم این کشور بوده اما روند تغییرات مصر از این امر حکایت نکرده و تا حدی هم ناامیدکننده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: روند تغییرات در مصر نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها با توجه به تجربه‌ای که از انقلاب اسلامی ایران به‌دست آوردند دیگر حاضر نیستند در مورد مسائل داخلی کشورهای خاورمیانه کوتاه بیایند و به همین دلیل تلاش می‌کنند اگر در کشوری رژیمی در حال سقوط بود آن‌ها به نوعی تعادل را به نحوه خود حفظ کنند.
رویوران نیز با داخلی خواندن درگیری‌های مصر افزود: اعتراض‌ها در این کشور بین گروه‌های سیاسی بوده و بیش‌تر اختلاف نظرها هم در مورد قانون اساسی و اختیارات مرسی است که به استناد همین اختیارات قانون اساسی را به همه پرسی گذاشت ولی در نهایت مخالفان اقدامات مرسی را قبول نکرده و آن‌ها راقانونی ندانستند از سوی دیگر جریان‌های رژیم سابق هم‌چنان با انحصار قدرت درست اخوان المسلمین مخالف هستند.
با فرا رسیدن دومین سالگرد انقلاب مصر از یک سو اخوان المسلمین اعلام می کند که به دنبال برنامه‌هایی برای برگزاری دومین سالگرد پیروزی انقلاب این کشور است در سمت دیگر مخالفان طی چند روز گذشته با تجمع در میدان التحریر و دیگر میدان‌های اصلی این کشور تظاهرات اعتراض‌آمیزی با هدف تکمیل روند انقلاب و تدوین قانون اساسی دیگری برگزار کرده‌اند. حال باید دید انقلاب دو ساله مصر در همین مقطع سکون یافته و مردم مصر شاهد ادامه روند فعلی خواهند بود و یا سیل به راه افتاده انقلاب بار دیگر ساختارهای این کشور را تغییر خواهد داد.
انتهای پیام