ثبت تار به نام کشور آذربایجان در فهرست میراث معنوی یونسکو، توضیحات رییس مرکز مطالعات منطقه‌یی میراث فرهنگی ناملموس درباره اشتباه در عنوان این ثبت، تشکیل پرونده در خانه موسیقی، ارائه مستندات و مدارک از سوی این خانه به یونسکو تمام اتفاقاتی است که در کمتر از یک ماه برای ساز «تار» رخ داد.

به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، داستان از جایی شروع می‌شود که اواخر آذرماه کمیسیون میراث جهانی یونسکو در هفتمین نشست خود در پاریس، چند اثر جدید را به فهرست میراث معنوی جهان افزود که یکی از آن‌ها، ساخت و نوازندگی ساز «تار» به نام کشور آذربایجان بود.

‎ یونسکو روش‌های سنتی در ساخت تار و نحوه نوازندگی و اجرای آن را که از سوی کشور آذربایجان معرفی شده بود، درنشست اخیر کمیسیون میراث معنوی یونسکو به ثبت رساند، در حالی که «تار» همان سازی است که به دست درویش‌خان شش سیمی شد.

‎

***

«قرار نیست هر که زودتر از خواب بیدار شد، برود چیزی را ثبت کند»

بهروز وجدانی پژوهشگر موسیقی نواحی در همین‌باره به ایسنا توضیح داد: این پرونده از سوی جمهوری آذربایجان به یونسکو ارائه شده است. در حالی که قبل از به وجود آمدن کشوری به اسم جمهوری آذربایجان، ایران «تار» داشت.

او تصریح کرد: اشکال کار در یک پسوند است. این ساز باید با عنوان «تار آذربایجانی» به ثبت می‌رسید در حالی که در فهرست میراث معنوی تنها از عنوان «تار» استفاده شده است و باید به این نکته هم توجه داشت که تار آذربایجان از نظر شکل، تعداد سیم و شیوه نوازندگی با تار ایرانی متفاوت است.

وجدانی اضافه کرد: آن‌ها تار را با عنوان بخشی از هویت ملی آذری ثبت کرده‌اند و از این لحاظ پرونده هیچ مشکلی ندارد. دو سال پیش هم موسیقی عاشیق‌ها به نام جمهوری آذربایجان ثبت شد که ترکیه هم به ثبت آن اقدام کرد.

این پژوهشگر همچنین اظهار کرد: گرچه کشور آذربایجان، موسیقی عاشیق‌ها و تار را به نام خود ثبت کرده اما مانعی برای ثبت این دو از سوی ایران وجود ندارد.

وی همچنین گفت: در حال حاضر هم می‌توانیم تاری را به ثبت برسانیم که در جای‌جای ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد و قرار نیست هر که زودتر از خواب بیدار شد، برود و چیزی را به ثبت برساند.

وجدانی اضافه کرد: یونسکو برای ثبت یک اثر، تاریخ را بررسی نمی‌کند. جمهوری آذربایجان حدود 200سال می‌شود که شکل گرفته است. در حالی که چند سال پیش از شکل‌گیری جمهوری آذربایجان، ساز تار در آن منطقه وجود داشته است.

این پژوهشگر در پایان سخنانش اظهار امیدواری کرد تا اگر سایر کشورهای همجوار در ثبت یک اثر دارای پرونده مشترکی با ما بودند، از پسوندهای صحیح استفاده کنند. مثل سوزن‌دوزی قوم بلوچ، موسیقی کردی ایرانی یا موسیقی کردی عراق.

***

«پیگیری ثبت تار از سوی خانه موسیقی»

پس از این رخداد خانه موسیقی اعلام کرد که هیأتی با حضور رییس کانون پژوهشگران خانه موسیقی در زمینه ثبت تار به نام کشور آذربایجان تشکیل خواهد شد.

محمد سریر در این رابطه به ایسنا گفت: کانون پژوهشگران خانه موسیقی پیرو ثبت ساز تار به اسم کشور آذربایجان جلسه‌ای تشکیل خواهد داد و دلایل این ثبت را بررسی خواهد کرد. چرا که این یک موضوع بین‌المللی است و نمی‌توان بدون تحقیق به آن وارد شد.

او ادامه داد: این موضوع از طریق کانون پژوهشگران در دست بررسی و تحقیق قرار می‌گیرد تا ببینیم این موضوع را چگونه می‌توان تفسیر و ثابت کرد؟

سریر با اشاره به ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی که پیش از این صورت گرفته بود، گفت: اینکه می‌گویند تار همراه با پرونده ردیف‌های موسیقی ایرانی به ثبت رسیده است، قابل توجیه نیست. این موضوع باید به صورت جداگانه بررسی شود و ببینیم که از نظر یونسکو چه قوانین و اصولی در این زمینه وجود دارد.

***

«جمهوری آذربایجان تار ترکی را به نام خود ثبت کرده است»

در همین گیر و دارها بود که رییس مرکز مطالعات منطقه‌یی میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی درباره‌ی ثبت ساز تار توسط کشور جمهوری آذربایجان در فهرست میراث ناملموس یونسکو، گفت: ایران می‌تواند پرونده‌ی مستقل خود را ارائه کند یا در قالب یک پرونده‌ی چندملیتی با جمهوری آذربایجان و کشورهای دیگر شریک شود.

یدالله پرمون در گفتگویی با ایسنا مطرح کرد: ایران در سال 2009 پرونده‌ای را با عنوان ردیف‌های موسیقی ایرانی در یونسکو ثبت کرد. در آنجا درباره‌ی ردیف‌سازی توضیح‌های کاملی ارائه و مشخص شده است که در ردیف سازی، موسیقی ایرانی با سازهای تار‌، کمانچه‌، نی،‌ سنتور و دیگر ساز‌ها نواخته می‌شود. بنابراین سال 2009 در یک سند بین‌المللی در یونسکو، نام تار به‌عنوان سازی که موسیقی ایرانی با آن نواخته می‌شود‌، ثبت شده است.

پرمون بیان کرد: آنچه اکنون جمهوری آذربایجان ثبت کرده، بدون تردید تار آذربایجان است که برخی به آن «تار ترکی» هم می‌گویند. این تار از نظر ابعاد، شیوه‌ی ساخت‌، تعداد سیم‌ها،‌ پرده‌بندی،‌ شیوه‌ی اجرا و الحانی که با آن نواخته می‌شود، با تار ایرانی تفاوت چشمگیری دارد. بنابراین هرگاه کشوری یک پرونده را در مقوله‌ی میراث ناملموس ثبت جهانی می‌کند، به معنای این نیست که کشوری دیگر حق ندارد، برای ثبت جهانی همان میراث یا شبیه آن اقدام کند.

***

«اعتراض از سوی خانه موسیقی ایران»

5 دی ماه بود که هیات مدیره خانه موسیقی مقرر کرد، پرونده‌ای برای اعتراض به ثبت ساز تار ایران به نام آذربایجان تشکیل و به یونسکو ارسال شود.

جلسه هیات مدیره خانه موسیقی، 4دی با حضور داود گنجه‌ای، محمد سریر، داریوش پیرنیاکان، تقی ضرابی، زیداله طلوعی، نصراله ناصح‌پور، حمیدرضا نوربخش و...تشکیل شد.

در این جلسه درباره موضوع ثبت ساز تار در یونسکو به نام جمهوری آذربایجان گفتگو و قرار شد، داریوش پیرنیاکان به عنوان دبیر و سخنگوی هیات مدیره به‌ اتفاق معاون اجرایی و رییس کانون پژوهشگران در جهت تشکیل پرونده‌ای در راستای ارسال به یونسکو و اعتراض به این پرونده هیاتی تشکیل داده و راهکارهای مقتضی در این باره را به هیات مدیره ارائه کنند.

***

«خانه موسیقی مدارک و مستندات را برای ثبت تار ایرانی ارائه کرد»

10 دی‌ماه سخنگوی خانه موسیقی گفت: خانه موسیقی در جلسه ای اعتراض خود را نسبت به ثبت تار به نام کشور آذربایجان در سازمان یونسکو، به رئیس مرکز منطقه ‌ای مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس اعلام و مدارک و مستندات تشکیل پرونده را ارائه کرد.

در این راستا جلسه مسئولین خانه موسیقی با یدالله پرمون رئیس مرکز منطقه ‌ای مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس برای تشکیل پرونده اعتراضی نسبت به ثبت ساز تار به نام کشور آذربایجان در سازمان یونسکو در خانه موسیقی تشکیل شد.

داریوش پیرنیاکان ، دبیر و سخنگوی خانه موسیقی درباره کم و کیف این جلسه گفت: باتفاق دکتر محمد سریر، رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی و بهروز وجدانی رئیس کانون پژوهشگران جلسه ای با حضور آقای یدالله پرمون (رئیس مرکز منطقه ‌ای مطالعات پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس)، تشکیل شد و ایشان ما را در جریان پرونده ثبت تار به نام کشور آذربایجان در یونسکو قرار داد.

وی افزود:ما تمامی مستندات خود را به ایشان نشان دادیم و حتی نوشته‌ها و سخنان استادان تار و تاریخ نویسان جمهوری آذربایجان در مورد ساز تار که در کتاب های چاپ شده در این کشور آمده بود به همراه عکس ها به ایشان ارائه دادیم.

سخنگوی خانه موسیقی با اشاره به اینکه خانه موسیقی تا حصول نتیجه مثبت به پیگیری هایش ادامه خواهد داد، افزود: پس از این صحبت‌ها قرار شد ایشان از طریق سازمان میراث فرهنگی این قضیه را دنبال کرده و اعتراض جامعه ایرانی و بخصوص جامعه موسیقی را به آنها اعلام کند و به این سازمان اثبات کند که خاستگاه اصلی ساز تار ایران است اما متاسفانه در یونسکو این مساله در نظر گرفته نشده است.

پیرنیاکان در خصوص نتیجه این جلسه نیز گفت: ما منتظریم ببینیم که جواب یونسکو و مسئولین مربوطه چه چیزی است. حتی اگر از این راه مسله حل نشود، ما از طریق کمیته ملی یونسکو خانه موسیقی اقدام می کنیم و پرونده ای اعتراضی تنظیم کرده و به یونسکو می‌فرستیم.

انتهای پیام