کمتر روزی است که هر یک از ما از خیابان‌ها و چهارراه‌های شهر عبور کنیم و انسان‌هایی را نبینیم که دست تمنا به سوی رهگذران و سواره‌ها دراز می‌کنند، حالا ممکن است که دارای مشاغلی چون دود کردن اسفند، فال‌گیری، پاک کردن شیشه اتومبیل‌ها باشند، یا به سان درویشان کلاه و عبایی یا چون هنرمندان سازی به دست، یا حتی چون محصلان کتابی در بغل داشته باشند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه کردستان، تکدی‌گری علاوه بر آنکه چهره شهر را کریه می‌کند، زندگی عمومی را بر هم می‌زند زیرا متکدیان معمولا در خیابان‌ها، بازارها و معابر، به خاطر مقادیر ناچیزی پول دنبال عابران می‌روند و برای جلب توجه و دلسوزی بیشتر آنها دل مردم را به درد آورده و احساسات آنها را جریحه‌دار می‌کنند و با تعریف داستان‌های غمناک و نشان دادن معلولیت‌ها و ناتوانی‌هایشان مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تکدی‌گری را می‌توان تحت عنوان «دست درازی کردن» برای کسب درآمد تعریف کرد یا به تعبیر بهتر تکدی‌گری فرآیندی است که به موجب آن، فرد متکدی از دسترنج دیگران بهره‌مند می‌شود و زندگی می‌گذراند.
به عبارت دیگر متکدی فردی است که متاعی از مردم درخواست می‌کند حال آنکه اعضای جامعه مسئولیتی حقوقی در تامین معاش وی ندارند. متکدی سربار و معضل جامعه است و بدون توسل به شیوه‌های مقبول اجتماعی سعی دارد به هدف خودش که همانا تامین روزی است، دست یابد.
آنان که به تکدی گری حیات می‌گذرانند، نه تنها به کار تولید نمی‌پردازند، سهمی در استخراج منابع ندارند و خدمتی ارائه نمی‌دهند، بلکه توان بالقوه آنان یا بکلی در بیکارگی هدر می‌رود یا آنکه در مسیرهایی انحرافی جریان می‌یابد و در همه احوال تبدیل توان بالقوه به توان یا کارآیی بالفعل تحقق نمی‌پذیرد.
پدیده تکدی‌گری با خود بسیاری از عوامل و عناصر منفی را یکجا دارد و از جانب دیگر به روشنی محرومیت را با تمامی ابعادش هم مادی و هم روانی به منصه ظهور می‌گذارد.
از این رو رواج تکدی‌گری در خیابان ها و حضور کارتن خواب‌ها در گوشه و کنار پارک‌ها از نمادهای اصلی فقر شناخته شده‌اند که عموما در فضای شهری خود نمایی می‌کنند، این مسایل چند سالی است که به یکی از مباحث روز ژورنالیستی تبدیل شده و صاحبنظران مختلف در پی ریشه‌یابی و چاره‌اندیشی در این باب برآمده‌اند.
متاسفانه علیرغم توجه به مشکل این پرسش همچنان باقی است که چرا با توجه به امکانات موجود، فرهنگ دینی و اعتبارات لازم، بر تعداد متکدیان افزوده می‌شود؟ پاسخ به این سوالات و ارایه راه‌حل‌های کاربردی و جامع قطعا از وظایف جامعه‌شناسان شهری و صاحبنظران حوزه آسیب‌های اجتماعی است که محتاج بررسی عمیق علل، پیامدها و ارایه راهکارهایی برای حل معضل است.
نتایج بدست آمده از تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که عامل عمده تکدی‌گری فقر شدید اقتصادی در بین خانواده‌ها بوده، ضمن آنکه عوامل روانی و شخصیتی نیز تاثیرگذار بوده است.
همچنین جرایمی چون توزیع مواد مخدر و دزدی از شایع‌ترین آسیب‌هایی است که کودکان متکدی را تهدید می‌کند.
تکدی‌گری بازدارنده خلاقیت جامعه
کارشناس ارشد جامعه شناسی گفت: بسیاری تکدی را یکی از بارزترین شاخص‌ها برای توسعه نیافتگی جامعه می‌دانند که در صورت افزایش، خود تسری‌پذیر است و موجبات بروز عقب ماندگی را فراهم می‌آورد.
مهدی ورمزیار در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزارری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه کردستان، با بیان این مطلب اظهار کرد: در چنین شرایطی، جامعه از سرچشمه‌های خلاقیت باز می‌ماند، دچار کرختی می‌شود و بزرگترین سرمایه جامعه، یعنی انسان‌ها، بجای آفرینش، خود سربار جامعه می‌شوند.
وی بیان کرد: در این زمان تکدی‌گری به حوزه ارزش‌ها وارد شده و هر ارزش معطوف به کار، تولید، خلق و آفرینش را تخریب می‌کند و در آن صورت، تکدی نه تنها عار نیست بلکه خود نوعی زرنگی و هوشمندی تلقی می‌شود.
این کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به اینکه متکدی در تولید اجتماعی مشارکت نداشته و از دسترنج دیگران زندگی می‌گذراند، افزود: متکدی از مسئولیت اجتماعی معاف است و به خاطر نیازمندیش مورد سرزنش دیگران قرار نمی‌گیرد.
وی اضافه کرد: بنابراین تکدی‌گری بعنوان یک حرفه اقتصادی غیررسمی، کارکردهای منفی و آسیب‌زایی برای جامعه به همراه دارد، زیرا علاوه براینکه عده‌ای از افراد بی کارکرد به تن‌پروری روی می‌آورند، در اکثر موارد تکدی‌گری بعنوان پوششی برای انوع جرایم از قبیل سوءمصرف مواد مخدر، خرید و فروش مواد مخدر، سوءاستفاده جنسی، سرقت، خشونت و سایر آسیب‌های اجتماعی عمل می‌کند.
ورمزیار افزود: با توجه به پیامدهای پنهان و منفی اجتماعی، تکدی‌گری از بعد اقتصادی نیز قابل تامل است، و از آنجاکه این عده خارج از چرخه تولید اقتصادی قرار دارند، می‌توانند برای اقتصاد کشور نیز آسیب‌زا شوند.
مساله تکدی از شدیدترین و زشت‌ترین چهره‌های فقر است
مهدی ورمزیار اعلام کرد: باید توجه داشت که یکی از اهداف اساسی در جامعه، رسیدگی به مساله فقر و بهبود وضع نیازمندان است و یکی از شدیدترین و زشت‌ترین چهره های فقر مساله تکدی است که علاوه بر بعد اجتماعی، ابعاد گوناگون اقتصادی، روانی را نیز در پی دارد.
به گفته وی برقراری تعادل و ساختی که کمک به بینوایان و مبارزه با تکدی‌گری را در خود جای دهد نیازمند شناخت عمیق از مسئله تکدی‌گری و ارایه پیشنهادات جامع در این خصوص است.
وی با بیان اینکه فقدان آموزش و مهارت‌های مناسب و بیکاری از عواملی هستند که تصمیم برای آغاز تکدی‌گری را تبیین می‌کنند ابراز کرد: همچنین به نظر می‌رسد راه‌هایی را که متکدیان فعالیت‌های خودشان را از آن طریق توجیه می‌کنند به تداوم تکدی‌گری کمک می‌کند.
ورمزیار سست شدن بنیان خانواده، نبود ساختارهای لازم در راستای تامین اجتماعی، مهاجرت بی‌رویه به شهرهای بزرگ، پایین بودن سطح بهداشت و گسترش شکاف طبقاتی را نیز از جمله علل بروز تکدی گری عنوان کرد.
به گفته وی ارزش‌های جامعه ایران مبتنی بر دستگیری از فقرا بر گسترش دامنه روحیه تکدی‌گری و شمار متکدیان بسیار تأثیرگذار بوده‌اند.
وی افزود: تکدی‌گری بعنوان یک کنش یا فعالیت اقتصادی غیررسمی می‌تواند دارای علل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، جسمی روانی و غیره باشد.
وی با قائل شدن رابطه بین جهت دهی ارزشی در اشاعه رفتار و منش اجتماعی و تکدی‌گری اظهار کرد: هرچه اعضای یک جامعه به دلیل تأثیرپذیری از ارزش‌ها خود را ملزم به دستگیری از دیگران در نظر بگیرند احتمال پیدایش افرادی که خود را واجد کمک از سوی دیگران فرض کرده و دست نیاز به سوی آنها دراز کنند بیشتر است.
این کارشناس ارشد علوم اجتماعی با اشاره به اینکه بین میزان کنترل اجتماعی و تکدی‌گری رابطه وجود دارد، تصریح کرد: نیرومندی پیوندهای اجتماعی از قبیل احساس تعلق خاطر به خانواده و نهادهای اجتماعی، تعهد به فعالیت‌های متداول زندگی برای حفظ موقعیت‌های کسب شده، درگیری در فعالیت‌های روزانه و اعتقاد اخلاقی به هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در یک جامعه احتمال گرایش افراد به سمت انحراف و کج‌روی را پایین می‌آورد.
وی در ادامه خواستار تعلیم آگاهانه افراد متکدی از سوی مراکز خاص شد و بیان کرد: این مهم گرایش آنها را به سمت تکدی‌گری کاهش خواهد داد.
ورمزیار افزایش میزان تامین اجتماعی و حمایت از افراد ناتوان از سوی نهادهای دولتی و خیریه و انسجام خانواده را در کاهش میل به تکدی‌گری موثر ذکر کرد.
وی تشریح کرد: به هر میزانی که گستردگی روابط اجتماعی اعضای یک خانواده با یکدیگر کمتر باشد احتمال اینکه افراد احساس بی پناهی و ناتوانی کرده و سرانجام به تکدی‌گری روی بیاورد بیشتر خواهد بود.
این کارشناس عدم حمایت عاطفی اعضای یک خانواده از همدیگر را عامل گرایش اعضای آن به سمت منابع بیرونی حمایت و یا تکدی‌گری خواند.
وی با اعلام اینکه افراد فاقد مهارت‌های فنی و حرفه‌ای گرایش بیشتری به تکدی‌گری دارند، خاطرنشان کرد: پایین بودن سطح تحصیلات و بیماری‌های جسمی و روانی افراد به ویژه سرپرست خانواده‌ها به گسترش این پدیده اجتماعی دامن می‌زند.
تکدی‌گری عامل ایجاد مشکلات روحی، روانی و فرهنگی است
اکثر تکدی‌گران استان کردستان غیر بومی هستند
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری کردستان در مورد پدیده تکدی‌گری معتقد است: باید به پدیده تکدی‌گری به عنوان یک آسیب اجتماعی نگریسته شود.
عطاءالله رحمانی آبیدر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه کردستان، با اشاره به اینکه افردای ممکن است بر اثر فقر به تکدی‌گری روی آورند، اظهار کرد: این افراد وقتی به تکدی‌گری می‌رسند علاوه بر مشکل اقتصادی دچار مشکلات روحی، روانی و فرهنگی نیز خواهند شد.
وی افزود: علاوه بر مشکلات اقتصادی آیتم‌های دیگری در تکدی‌گری دخیل بوده بطوری‌که در برخی موارد به هیچ وجه مشکل اقتصادی عامل روی آوردن به تکدی‌گری نیست.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری کردستان بیان کرد: در استان کردستان از سال 85 اقدام به جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان شده است و تعدادی از ادارات متولی ساماندهی آنها شدند.
وی با اشاره به اینکه هرکدام از ادارات به دلیلی از انجام و اقدام مناسب کوتاهی می‌کردند، گفت: با توجه به تاکید استاندار وقت تمامی دستگاه‌های متولی مکلف به همکاری شدند و هم‌اکنون مرکز نگهداری و ساماندهی متکدیان در خیابان 17 شهریور فعال است.
رحمانی آبیدر ادامه داد: خوشبختانه این سازمان‌ها اکنون فعالیت همه جانبه دارند و افراد متکدی سطح شهر را جمع‌آوری و به مرکز نگهداری انتقال می‌دهند.
وی اعلام کرد: بعد از جمع‌آوری متکدیان بر اساس نیازسنجی و با توجه به مشاهده مشکلات اقتصادی، اجتماعی، روانی و بهداشتی در آنها به ارگان‌های مربوطه در راستای رفع مشکلاتشان ارجاع داده می‌شوند.
به گفته مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری کردستان همزمان با طرح جمع‌آوری متکدیان طرح غربالگری نیز برای آنها انجام و اطلاعات شخصی فرد گرفته می‌شود.
وی اضافه کرد: اکثر متکدیان استان کردستان غیر بومی بوده بطوری‌که تا سال گذشته متکدیانی در استان حضور داشتند که درگیر مشکلات جسمی، روحی و روانی و الگوهای رفتاری خاصی بودند.
وی افزود: طی سال‌های گذشته از سایر استان‌های کشور افرادی با هدف تکدی‌گری به استان کردستان روی می‌آوردند که اکنون به دلیل برخورد جدی تعداد آنها کاهش یافته است.
این مقام مسئول در ادامه سخنان خود اذعان داشت: افرادی در قالب تکدی‌گری مجرم خوانده می‌شوند که اصرار بر تکرار تکدی‌گری داشته باشند.
وی فشارهای اقتصادی و عدم آگاهی از عواقب کار را از جمله عوامل روی‌آوری به تکدی‌گری دانست و گفت: در مرحله اول به این افراد به عنوان خاطی نگریسته می‌شود، اما در صورتیکه کلیه اقدامات و موارد موجود در ستاد ساماندهی برای فرد انجام گیرد و باز به تکدی‌گری بپردازد مجرم شناخته می‌شود.
مدیر کل دفتر امور اجتماعی استانداری کردستان با اعلام اینکه افرادی که کسی دیگر را به تکدی‌گری وادار می‌کنند نیز مجرم شناخته می‌شوند، عنوان کرد: این افراد بعد از شناسایی به شعبه‌ای که در دادگستری در راستای پیگیری این جرایم مشخص شده ارجاع داده می‌شوند و طبق موارد مشخص شده در قانون کشور با آنها برخورد می‌شود.
وی با اشاره به تاثیر آموزه‌های دینی و وجود روحیه کمک به همنوعان و رغبت مردم به کمک و مساعدت مستمندان، نسبت به سوء استفاده افرادی شیاد و کلاهبردار هشدار داد و افزود: انتظار می‌رود مردم رفتاری آگاهانه داشته باشند که مورد سوء استفاده شیادان و کلاهبرداران قرار نگیرند.
وی با تاکید بر اینکه اکثریت متکدیان نیازمند نیستند و از احساسات انسان دوستانه مردم سوءاستفاده می‌کنند، از مردم درخواست کرد برای مساعدت با اقشار نیازمند و ضعیف کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را به کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمانهای مردم نهاد و خیرینی که منشاء و رابط خیر هستند، ارایه دهند.
وی با اشاره به رسالت هدایت، نظارت و حمایت در بطن وظایف دفتر امور اجتماعی استانداری اذعان داشت: بر این اساس سازمانهای مردم نهاد می‌توانند خدمات آگاه‌سازی، فرهنگ‌سازی و روشنگری و تفاوت بین مستحق واقعی و کاذب را به جامعه خیرین و آحاد مردم ارایه دهند.
وی کاهش تکدی‌گری و سایر آسیب‌های اجتماعی را وابسته به میزان آگاهی افراد جامعه و اعتماد آنها به دستگاه‌های حمایتی خواند.
این عضو استانداری کردستان با انتقاد از کمک به افراد مراجعه کننده در پوشش تکدی‌گری بدون هوشمندی، بینش و اعتقاد به کمک واقعی توسط افراد، اعلام کرد: متاسفانه این امر نشان‌دهنده این است که برداشتی نامناسب و ساده‌اندیشانه از حمایت‌های سازمانهای حمایتی از افراد نیازمند در ذهن آنها نقش بسته است.
وی افزایش آگاهی‌های مردم را در راستای کاهش فعالیت متکدیان و شیادان تعیین‌کننده عنوان کرد.
رحمانی آبیدر با اشاره به اینکه مستمندان واقعی با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارند و سر راه مردم قرار نمی‌گیرند، خاطرنشان کرد: بخشی از سرقت‌ها و سایر جرایم در پوشش تکدی‌گری انجام می‌شود.
کاهش 60 درصدی متکدیان در شش ماهه نخست سالجاری
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج از کاهش 60 درصدی متکدیان شهر در شش ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد.
علی اشرف شیرزادی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه کردستان، با اعلام این خبر افزود: تعداد متکدیان جمع‌آوری شده از سوی شهرداری سنندج در شش ماهه نخست سال جاری 165 نفر بوده در صورتی که این آمار در مدت مشابه سال گذشته بیش تر از 290 نفر بوده است.
وی اظهار کرد: شهرداری سنندج در کنار فعالیت‌های عمرانی و خدمات شهری در دو سال اخیر در زمینه اجتماعی و جمع‌آوری متکدیان نیز یکی از شهرهای موفق در کشور ارزیابی شده است.
شیرزادی تعهد به ترک تکدی‌گری را یکی از شاخص‌های اصلی کاهش آمار متکدی‌های سطح شهر اعلام کرد و گفت: از تعداد افراد متکدی جمع‌آوری شده سطح شهر از سوی شهرداری در شش ماه نخست سال گذشته 136 نفر متعهد به ترک تکدی‌گری شدند که این آمار در سال جاری به 60 نفر کاهش یافته است.
وی بیش از 75 درصد افراد مشغول به تکدی‌گری را در سطح شهر سنندج افراد غیر بومی خواند و عنوان کرد: بعد از شناسایی افراد از سوی شهرداری سنندج این افراد به محل سکونت خود انتقال داه می‌شوند.
معاون خدمات شهری شهرداری با بیان اینکه در سال جاری 90 نفر از 165 متکدی جمع‌آوری شده غیربومی بوده و به شهرستان‌های مد نظر انتقال داده شدند، گفت: سال گذشته نیز از292 متکدی جمع‌آوری شده 91 نفر غیربومی بودند که این آمار نشان می‌دهد بیشتر متکدیان بومی شهر سنندج به دلیل تعهد دادن به عدم تکدی‌گری دیگر این کار را انجام نداده‌اند.
وی کاهش چشم‌گیر افراد خلافکار و سودجو در میان متکدیان شهر سنندج را یکی از بهترین عملکردهای شهرداری سنندج با همکاری دادگستری کردستان عنوان و تصریح کرد: با توجه به بررسی‌های صورت گرفته در مجتمع متکدیان شهر سنندج با حضور کارشناسان دستگاه‌های حمایتی شهرستان در شش ماهه نخست سال جاری تنها دو متکدی به دستگاه قضایی معرفی شدند در صورتی که این آمار در مدت مشابه سال قبل بیش از 30 متکدی بوده است.
شیرزدای هوشیاری خانواده‌های سنندجی را در زمینه جلوگیری از ورود کودکان به خیابان و انجام امر تکدی‌گری بسیار عالی خواند و گفت: در شش ماهه نخست امسال تنها چهار کودک به عنوان متکدی از سطح شهر جمع‌آوری شده و به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند در صورتی که در مدت مشابه سال قبل این آمار 17 بود.
آمار زنان و مردان متکدی شهر سنندج بصورت برابر است
وی با اشاره به آمار برابر جنسیت متکدیان جمع‌آوری شده در سطح شهر افزود: آمار زنان و مردان مشغول به تکدی‌گری در شهر سنندج تقریبا برابر است.
شیرزادی با اشاره به اینکه آمار اعلام شده از افراد متکدی جمع‌آوری شده تنها در معابر اصلی و اماکن عمومی بوده که گشت جمع‌آوری متکدیان شهرداری سنندج آنها را جمع‌آوری کرده است، افزود: برای جمع‌آوری متکدیان سطح شهر و داخل کوچه‌ها نیازمند همکاری شهروندان هستیم که با تماس و انعکاس موضوع می‌توانند ما را در اجرای بهتر این طرح یاری کنند.
وی اظهار کرد: شهرداری سنندج در طرح‌های جمع‌آوری متکدیان شهر با شناسایی افراد بی سرپناه در شش ماهه نخست سالجاری نیز اقدام به اسکان هشت نفر کرده است.
وی با اشاره به رسالت دستگاه‌های حمایتی سطح شهر و رساندن صدقات و خیرات شهروندان به دست فقرا و نیازمندان واقعی از همه شهروندان سنندجی درخواست کرد صدقات و خیرات خود را تنها از طریق نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد، بهزیستی، هلال احمر و موسسات خیریه به دست نیازمندان واقعی برسانند.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج موثرترین قدم در جلوگیری از فعالیت متکدیان را نحوه رفتار شهروندان با آنها دانست و افزود: اگر شهروندان به آنها بی‌توجهی کنند آنها خود به خود حذف و در صورت نیاز به نهادهای حمایتی مراجعه می‌کنند.
وی کاهش متکدیان و حذف آنها را در سطح شهر بهترین خدمت به سیما و منظر شهر خواند و شهروندان را برای تحقق این امر مهم به همکاری با شهرداری فرا خواند.
سنندج از شهرهای موفق کشور در زمینه اجرای طرح مقابله با تکدگری است
فرماندار سنندج گفت: سنندج از شهرهای موفق کشور در زمینه اجرای طرح مقابله با تکدی‌گری بوده و در حال حاضر گشت‌های مخصوصی به طور شبانه روزی مشغول بازدید از سطح شهر هستند.
ولی الله میرزایی اصل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به اینکه تعداد متکدیان سطح شهرستان سنندج در سال گذشته 518 نفر بوده که 284 نفر آنها مرد و 234 نفر دیگر زن بوده‌اند، اظهار کرد: تعداد متکدیان این شهرستان در سال 89 قریب به 523 نفر شامل 480 نفر مرد و 243 نفر زن بوده است.
وی افزود: در سال جاری بیش از 90 نفر از متکدیان غیربومی شناسایی و به شهرستان محل سکونت خود انتقال یافتند و بیش از 40 درصد سایر متکدیان نیز غیربومی و ساکن این شهرستان هستند.
فرماندار سنندج با اشاره به اینکه در سال جاری چهار کودک متکدی به خانواده‌های خود تحویل داده شده‌اند، مقابله با باندهای سازماندهی متکدیان، مقابله با کارتن خواب‌ها و جمع‌آوری چادرهای افراد بی‌پناه و اسکان آنها در مجتمع توسط دستگاه‌های حمایتی را از جمله اقدامات ستاد مقابله و ساماندهی متکدیان عنوان کرد.
وی اعلام کرد: پس از جلسات متعدد و صدور مجوزهای لازم از مراجع قانونی از سال 88 اجرای طرح مقابله با تکدی‌گری به صورت مستمر آغاز شده و نتیجه آن با گذشت سه سال کاهش 60 درصدی متکدیان بوده است.
وی در ادامه اضافه کرد: سنندج از شهرهای موفق کشور در زمینه اجرای طرح بوده و در حال حاضر گشت‌های مخصوصی به طور شبانه روزی مشغول بازدید از سطح شهر هستند.
میرزایی اصل با تشریح اینکه فرهنگ مردم و اعتقادات آنها در سال‌های گذشته نقشی محرز در گسترش پدیده تکدی‌گری در سال‌های گذشته داشته خاطرنشان کرد: در حال حاضر با اطلاع رسانی‌های انجام شده شاهد کاهش درآمد و تعداد متکدیان هستیم.
گزارش از سیران سعیدپور خبرنگار ایسنا منطقه کردستان
انتهای پیام