جايزه‌ي نوبل كه هر ساله در شش بخش ادبيات اقتصاد، پزشكي، فيزيك، شيمي و صلح برگزار مي‌شود، در اصل توسط مخترع دنياميت راه‌اندازي شده است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، «آلفرد برنارد نوبل»، شيميدان، مهندس، مخترع و كارخانه‌دار سوئدي بود كه سرمايه‌اي را كه از راه ساخت تسليحات كسب كرده بود صرف بنيانگذاري مهم‌ترين جايزه‌ي جهاني در حوزه‌هاي ادبيات، صلح، فيزيك، شيمي، پزشكي و اقتصاد كرد.
زندگي، تحصيلات و كار
آلفرد نوبل متولد سال 1833 استكهلم بود. وي در سال 1842 به همراه خانواده‌اش راهي سن‌پترزبورگ شد. پدر او كه مهندس و مخترع بود، در آن زمان فردي متمول محسوب مي‌شد و به همين دليل معلم‌هاي خصوصي بودند كه آلفرد را در خانه آموزش مي‌دادند.
وي بدون حضور در مدرسه در درس شيمي و زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي، آلماني و روسي مهارت يافت. نوبل تنها به مدت 18 ماه در مدرسه شركت كرد. وي در سال 1850 راهي پاريس شد و پس از آن در سن 18 سالگي براي تحصيل در رشته شيمي به آمريكا سفر كرد.
او سپس به روسيه رفت و پس از ورشكسته شدن پدرش به وطن بازگشت و خود را وقف تحقيق درباره‌ي مواد منفجره كرد. او در سال 1867 دنياميت را اختراع كرد. نوبل در طول عمر خود 350 اختراع به ثبت رساند و در زمان مرگ مالك 90 كارخانه‌ي توليد سلاح بود.
وي بيشتر عمر خود را صرف سفر به كشورهاي مختلف به منظور احداث كارخانه كرد، اما بين سال‌هاي 1873 تا 1891 در پاريس اقامت داشت. او هرگز ازدواج نكرد و دوره‌هاي متعدد افسردگي را تجربه كرد.
استعداد ادبي
با وجود نداشتن تحصيلات آكادميك، آلفرد نوبل زبان‌هاي سوئدي، فرانسوي،روسي، انگليسي، آلماني و ايتاليايي را به رواني صحبت مي‌كرد. وي همچنين مجموعه اشعاري را به زبان انگليسي سرود.
وي در روزهاي پاياني عمرش نمايشنامه‌اي چهار صفحه‌اي را با نام «مكافات» برگرفته از اثر «پرسي شلي» به نگارش درآورد. تنها چهار نسخه‌ي كپي از اين نمايشنامه باقي ماندند. زيرا اندكي پس از مرگ، تمام نسخه‌هاي آن به اتهام مطالب كفرآميز و غيراخلاقي سوزانده شدند. اما در سال 2003 نسخه دو زبانه «مكافات» براي نخستين‌بار به چاپ رسيد.
جرقه‌اي كه مخترع ديناميت را متنبه كرد
زمانيكه «لودويگ نوبل» ـ برادر آلفرد ـ در سال 1888 درگذشت، آلفرد نوبل براي ديدن كن به فرانسه رفته بود كه آگهي ترحيم برادرش را در يك روزنامه ديد. اين نشريه‌ي فرانسوي لودويگ را به دليل فعاليت‌هايش در زمينه‌ي مواد منفجره متهم كرده و تيتر زده بود: «سوداگر مرگ مُرد». آلفرد نوبل به فكر فرو رفت و حس كرد كه دوست ندارد پس از مرگش روزنامه‌ها بنويسند: دكتر آلفرد نوبل كه با يافتن راه‌هايي براي كشتن سريع‌تر انسان‌هاي بيشتر ثروتمند شد روز گذشته بدرود حيات گفت.
بنابراين او در 27 نوامبر 1895 در باشگاهي سوئدي - نروژي آخرين وصيت نامه‌اش را امضا كرد و قسمت اعظم دارايي‌اش را براي بنيانگذاري جايزه‌ي نوبل اختصاص داد. وي با تخصيص 94 درصد ميراثش مبلغ 31 ميليون و 225 هزار كروني را صرف راه‌اندازي پنج جايزه‌ي نوبل پزشكي، شيمي، ادبيات، فيزيك و صلح كرد.
اين جايزه قرار شد هر ساله با در نظر گرفتن ملاك‌هاي آلفرد نوبل كه در وصيت‌نامه‌اش قيد شده به برترين شخصيت‌هاي جهان بدون در نظر گرفتن مليت آنها اعطا شود. امسال سرمايه‌ي بنياد نوبل 472 ميليون دلار اعلام شد كه اين دو برابر مبلغي است كه آلفرد نوبل از خود به جاي گذاشت.
چرا تولستوي، ايبسن و ... نوبل نبردند؟
آلفرد نوبل در وصيت نامه خود شرط اعطاي جايزه‌ي نوبل ادبيات را نگارش اثري در راستاي ايده‌آل‌ها دانست. آكادمي سوئدي نوبل سال‌هاي بسيار تصور مي‌كرد منظور از اين جمله نگارش آثار ايده‌آليستي است. به همين دليل نويسندگاني چون «لئو تولستوي» و «هنريك ايبسن» كه در آثار خود كمتر به فاكتورهاي رمانتيك توجه داشتند، شايسته‌ي دريافت نوبل ادبيات شناخته نشدند.
گفته مي‌شود خصومتي كه نوبل با يك رياضي‌دان داشت، دليل عدم تخصيص جايزه در رشته‌ي رياضي شد.
به دليل كامل نبودن طراحي كه آلفرد نوبل در وصيت‌نامه خود ارائه داده بود، تاسيس بنياد نوبل پنج سال طول كشيد و اولين جايزه نوبل در 10 دسامبر 1901 اعطا شد.
آلفرد نوبل كه از بيماري آنژين (گلودرد) رنج مي‌برد، سرانجام در سال 1896 درگذشت و اكنون جهان او را نه به عنوان مخترع ديناميت، بلكه بيشتر با لقب بنيانگذار جوايز نوبل به ياد مي‌آورد. بدن آلفرد نوبل در استكهلم به خاك سپرده شد.
انتهاي پيام