شايد اغراق نباشد اگر جايزه‌ي نوبل را شناخته شده‌ترين دستاورد دنياي ادبيات بناميم. در جريان اعطاي اين جايزه‌ي معتبر كه سالانه از سوي آكادمي نوبل به مجموعه آثار يك نويسنده تعلق مي‌گيرد، اما استثنائات و رويدادهاي غيرمتعارفي نيز روي داده كه مرور برخي از آنها خالي از لطف نيست.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در فاصله كمتر از چهار روز تا اعطاي جايزه‌ي نوبل ادبيات 2012، نگاهي به نكات جالب و خواندني از 111 سال برگزاري معتبرترين جايزه‌ي ادبي دنيا مي‌اندازيم.
** اولين جايزه‌ي نوبل ادبيات در سال 1901 به «سولي پرودوم»، نويسنده‌ي فرانسوي اعطا شد. اگرچه مرسوم است اعضاي آكادمي نوبل هرسال يك نويسنده را انتخاب كنند، اما در سال‌هاي 1914 و 1918، 1935، 1940، 1941، 1942 و 1943 هيچ نويسنده‌اي به عنوان برنده‌ي نوبل معرفي نشد. علت عدم برگزاري و اعطاي اين جايزه مهم ادبي درگيري جنگ‌هاي جهاني و گاه به اجماع نرسيدن اعضاي تصميم گيرنده بوده است.
** يكي از دلايل دشواري پيش‌بيني برنده‌ي نوبل در هر سال، قوانين سفت و سخت آكادمي است. طبق يكي از اين قوانين، فهرست نامزدهاي اين جايزه تا 50 سال بايد مخفي بماند. در حال حاضر تنها اسامي كانديداهاي نوبل بين سال‌هاي 1901 تا 1950 در دسترس است.
** زمانيكه «آلفرد نوبل» آخرين وصيت‌نامه‌اش را به نگارش درآورد، براي نويسندگان تمام كشورها حقي برابر قائل شد. اما نگاهي به تاريخچه برندگان نوبل ادبيات نشان مي‌دهد اعضاي آكادمي سوييس توجه ويژه‌اي به كشورهاي اروپايي نشان مي‌دهند. از مجموع 108 برنده‌ي معتبرترين جايزه ادبي جهان، تنها 28 نويسنده غير اروپايي بوده‌اند! علاوه‌بر اين، آمار نشان مي‌دهد كشور سوئد بيشتر از تمام كشورهاي قاره آسيا سابقه‌ي كسب جايزه‌ي نوبل را دارد.
** جوان‌ترين نويسنده‌اي كه مدال نوبل ادبيات را تاكنون به گردن آويخته، هنگام كسب اين جايزه 42 سال داشت. «ويليام كيلپنگ»، نويسنده‌ي انگليسي بود كه در سال 1907 اين جايزه‌ي بزرگ را به دست آورد. «دوريس لسنيگ» ديگر نويسنده‌ي انگليسي بود كه در سال 2007 در سن 88 سالگي لوح نوبل ادبيات را به دست گرفت و عنوان پيرترين برنده‌ي اين جايزه را كسب كرد.
** يكي از نادرترين رويدادهاي مراسم اعطاي اين جايزه، انتخاب نويسنده‌ي مُرده به عنوان برنده‌ي نوبل است. اعضاي آكادمي نوبل تنها يك‌بار در سال 1931 نام «اريك آكسل كارلفلدت» فقيد را به عنوان برنده اعلام كردند. البته آكادمي سوئد بعدها در سال 1974 به اين نتيجه رسيد كه ديگر هيچ نويسنده‌اي را پس از مرگ به عنوان برنده معرفي نكند؛ مگر آنكه او بعد از اعلام نتايج درگذشته باشد.
** در تمام ادوار برگزاري جايزه‌ي نوبل ادبيات، تنها دو نفر از دريافت اين جايزه‌ي ارزشمند خودداري كرده‌اند؛ «بوريس پاسترناك»، خالق كتاب «دكتر ژيواگو» در سال 1958 تحت فشار مقامات شوروي سابق از سفر به استكهلم براي دريافت اين جايزه خودداري كرد. ديگر نام ماندگار در اين زمينه «ژان پل سارتر»، فيلسوف و نويسنده‌ي معروف فرانسوي بود كه در سال 1964 به دليل عدم اعتقاد به هيچ جايزه‌ي رسمي نوبل ادبيات را رد كرد. وي در اين‌باره گفت: اين كه من پاي امضاي خود بنويسم «ژان پل سارتر» با اينكه بنويسم «ژان پل سارتر» برنده‌ي جايزه نوبل فرق مي‌كند. نويسنده نبايد اجازه دهد تبديل به يك موسسه رسمي شود، حتي اگر اين رخداد به محترمانه‌ترين شكل ممكن روي دهد.
** تاكنون تنها در چهار دوره از جوايز نوبل ادبيات، همزمان بيش از يك نفر به عنوان برنده معرفي شده‌اند كه البته وقوع آن بيشتر در ديگر شاخه‌هاي جايزه‌ي نوبل متداول است. در سال 1904، «فردريك ميسترال» فرانسوي و «خوزه اچه گارا»ي اسپانيايي، در سال 1917 «كارل آدولف گيلروپ» و «هنريك پونتوپيدان» هر دو از دانمارك، در سال 1966 «شموئل يوسف آنيون» اسراييلي و «نلي ساچز» سوييسي و در سال 1974 «ايويند جانسون» و «هري مارتينسون» از سوئد مشتركا جايزه‌ي نوبل ادبيات را دريافت كرده‌اند. با اين حال، هيچ نويسنده يا شاعري بيش از يك‌بار اين جايزه را كسب نكرده است.
** يكي ديگر از مطالب جالب درباره معتبرترين جايزه‌ي ادبي جهان متغير بودن جايزه‌ي نقدي آن بسته به درآمد سالانه‌ي بنياد نوبل است. اگر جايزه نوبل به دو برنده تعلق بگيرد، جايزه نصف مي‌شود. اما اگر نام سه برنده به صورت مشترك اعلام شود، سهم هر كدام 50، 25 و 25 درصد خواهد بود. آكادمي نوبل در سال 2012 اعلام كرد، جايزه‌ي نقدي خود را از 10 ميليون به هشت ميليون كرون (يك ميليون و 100 هزار دلار) كاهش داده است.
** يكي از قوانين جايزه‌ي نوبل كه جلب توجه مي‌كند، اين است كه هيچ نويسنده‌اي نمي‌تواند برنده‌ي نوبل ادبيات باشد، مگر اينكه نامش حداقل دوبار در فهرست نامزدهاي اعضاي آكادمي ظاهر شده باشد. به همين دليل است كه نام نويسندگان زيادي هر سال به عنوان نامزد دريافت اين جايزه در محافل ادبي مي‌چرخد.
** شگفت‌انگيزترين انتخاب آكادمي نوبل در شاخه‌ي ادبيات به عقيده‌ي بسياري، «وينستون چرچيل» است كه در سال 1953 به اين عنوان دست يافت. او در واقع براي جايزه‌ي صلح نوبل نامزد بود كه به عنوان برنده‌ي نوبل ادبيات معرفي شد.
** جايزه‌ي نوبل ادبيات قرار است به نويسندگاني اعطا شود كه در راستاي ايده‌آل‌ها بيشترين خدمت را به اهل قلم كرده‌اند. اما در فهرست برندگان اين جايزه‌ي بزرگ نام شخصيت‌هاي برجسته‌ي بسياري خالي است كه موجب مي‌شود برخي آكادمي نوبل را به قضاوت ناعادلانه متهم كنند. از اين ميان مي‌توان به «لئو تولستوي» و «آنتوان چخوف» اشاره كرد كه گفته مي‌شود دليل عدم اعطاي نوبل به آنها اختلاف هميشگي دو كشور سوئد و روسيه بوده است.
انتهاي پيام