همواره يكي از بخش‌هاي جذاب و البته قابل توجه هر نمايشگاه اكسپويي علاوه بر پاويون‌هاي بين‌المللي و موضوعي، به برنامه‌هاي هنري، موزه اكسپو و نيز معرفي سازمان‌هاي بين‌المللي و شركت‌هاي اقتصادي مربوط مي‌شود.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در نمايشگاه اكسپو 2012 يوئسو در كره جنوبي نيز علاوه بر پاويون‌هاي موضوعي (Theme) و پاويون‌هاي بين‌المللي كشورها، بخش‌هاي ديگري وجود داشت كه برخي از آن‌ها رويدادي بوده، برخي نيز در قالب سازه‌هايي در دسترس مخاطبان قرار گرفته بودند.

در پايان بازديد از گالري ديجيتال اكسپو كه درواقع تونل مابين پاويون‌هاي كشورها بود و در خارج از آن، تنها پاويون مستقل يك كشور قرار داشت كه همان پاويون كشور ميزبان يعني كره جنوبي بود. كره‌يي‌ها هرچند يك پاويون مستقل را براي خود ترتيب داده بودند، اما محتواي آن چيزي جز همان فيلم‌ها و آثار هنري مرتبط با موضوع زندگي در ساحل و اقيانوس (به‌عنوان موضوع نمايشگاه) نبود. در اكسپو جامع قبلي كه در شهر شانگهاي چين برگزار شد هم بزرگ‌ترين و گران‌قيمت‌ترين پاويون نمايشگاه به كشور ميزبان يعني چين اختصاص يافته بود كه در آن هركدام از غرفه‌هاي اختصاص‌يافته به يكي از استان‌هاي جمهوري خلق چين، خود به‌اندازه‌ي يك پاويون مستقل مربوط به يك كشور بود. در اكسپو امسال نيز در مجاورت پاويون كره، يك پاويون به استان‌هاي آن اختصاص يافته بود كه هركدام سعي كرده بودند در قالب آن، يك معرفي از ويژگي‌هاي محيطي منطقه خود را در نسبت با دريا و اقيانوس داشته باشند. اين تلاش از آن‌جهت تقريبا يك‌دست بود كه اين كشور دست‌كم در سه جهت و بيشتر مرزهاي خود با دريا و اقيانوس در ارتباط است. برخي از اين استان‌ها حتا بخشي از مناطق ساحلي خود را با انتقال تعدادي خرچنگ و ديگر جانوران دوزيست، بازسازي كرده بودند كه بويژه مورد توجه بچه‌ها قرار مي‌گرفت.

نمايشگاه امسال با موضوع مرتبط با آب، آن‌هم در محوطه‌اي كه دقيقا يك ساحل و بندرگاه را تشكيل مي‌داد، به‌اضافه‌ي برگزاري آن در گرماي فصل بهار و تابستان فرصتي بود تا جاي جاي سايت نمايشگاه با سازه‌هاي آبي تزئين و دل‌انگيز شود. علاوه بر آب‌نماهاي تزئيني و انواع فواره‌ها، نوعي چينش فواره‌ها در فضاهايي بين سازه‌ها و پاويون‌ها با رقص‌هاي متناوب و غيرمنظم‌شان، فرصتي شده بود براي بچه‌ها تا با آب‌بازي تابستاني به اوج شعف برسند. همچنين طراحي پارك‌هاي آبي كوچك براي كودكان در برخي نقاط ازجمله نزديك هتل ساخته‌شده در جنب محوطه نمايشگاه و نيز ايجاد فرصت ارتباط مستقيم با محيط زيست دريايي به شيوه‌هاي مختلف، قطعا علاوه بر زيبايي‌آفريني و ايجاد شور و نشاط، نوعي آموزش و برقراري ارتباط عيني و دروني را هم در مواجهه با موضوع نمايشگاه فراهم كرده بود. موضوعي كه بحث درباره آن در اكسپو امسال از جهتي كشف قابليت‌هاي دريا و از سويي چگونگي محافظت از آن در مواجهات انساني و نيز جبران مافات بود.

اوج اين برنامه‌هاي سرگرم‌كننده را در فضاي جايگاه رو به درياي نمايشگاه مي‌شد ديد. در موازات گالري ديجيتال اكسپو، اكسپوهال و پاويون‌هاي بين‌المللي، جايگاهي استاديومي رو به دريا تعبيه شده بود كه به‌گنجايش چندهزار نفر صندلي رو به دريا و نيز بالاي اين صندلي‌ها هم يك راهرو براي عبور و مرور و نيز تماشاي برنامه‌ها به‌صورت ايستاده قرار داشت. اين جايگاه روزها براي تماشاي برنامه‌ها و نمايش‌هاي آكروباتيك بر روي آب و نيز حركت‌هاي نمايشي جت‌اسكي‌ها و قايق‌ها استفاده مي‌شد و شب‌هنگام هم با توجه به آن‌كه Big O در برابر آن قرار داشت، شو مخصوص نورافشاني به‌علاوه نورپردازي و آب‌بازي مرتبط به آن را كه يكي از مشهورترين برنامه‌هاي نمايشگاه بود، از اين طريق به بهترين شكل مي‌شد تماشا كرد.

برنامه‌هاي هنري در اكسپو امسال هم به دو صورت رسمي و غيررسمي اجرا مي‌شد. حالت غيررسمي آن برنامه‌هاي هنري و تفريحي متعددي بود كه در جاي جاي فضاي نمايشگاه يا در برابر پاويون‌هاي خاص، توسط دو يا چند هنرمند موسيقي، تئاتر يا ورزشكار حركات آكروباتيك اجرا مي‌شد. اين برنامه‌ها يا توسط دانشجويان علاقه‌مند كره‌يي ترتيب مي‌يافتند يا توسط گروه‌هاي هنري و نمايشي كه به‌واسطه كشورهاي شركت‌كننده در نمايشگاه حضور يافته بودند و جزو برنامه‌هاي الزامي يا ترجيحي‌شان بود كه بازديدكنندگان از نمايشگاه را سرگرم كنند. مخاطبان كره‌يي هم كه هيچ فرصتي را براي كمي سرگرمي يا لحظاتي شادي از دست نمي‌دادند، علاوه بر توجه به جذابيت‌هاي مولتي‌مديايي، به اين برنامه‌ها نيز توجه ويژه‌اي نشان مي‌دادند و به‌راحتي متعجب و مشعوف مي‌شدند. نوع دوم برنامه‌ها هم برنامه‌هاي رسمي از پيش طراحي‌شده در جايگاه‌هاي مخصوص بود كه علاوه بر اعلام مداوم از بلندگوهاي نمايشگاه، از طريق تبليغات محيطي و رسانه‌يي نيز تبليغ مي‌شدند. يكي از فضاهاي اصلي اجراي اين برنامه‌ها، جايگاه موسيقي بود كه در يك منتهي‌اليه سايت نمايشگاه در مسيري كه براي پهلو گرفتن قايق‌هاي بزرگ تعبيه شده بود، اجرا مي‌شد و از جمله، اجراي موسيقي پاپ در آن رونق بيشتري داشت. البته در اكسپو شانگهاي علاوه بر سالن 17 هزار نفري سرپوشيده، در هر محوطه مربوط به يكي از قاره‌ها، يك جايگاه موسيقي طراحي شده بود كه تازه علاوه بر جايگاه‌هاي ايجاد شده توسط كشورها بود.

اما يكي ديگر از بخش‌هاي ثابت نمايشگاه‌هاي اكسپو اخير، پاويون‌هاي مربوط به سازمان‌هاي بين‌المللي زير عنوان كلي سازمان ملل متحد است. در اكسپو شانگهاي حدود 50 سازمان و در اكسپو يوئسو حدود 30 نهاد بين‌المللي كه در حوزه‌هاي غذا، بهداشت، صلح، محيط زيست، اقتصاد، آموزش و مواردي از اين دست فعاليت مي‌كنند، حضور داشتند. بخش مربوط به نهادهاي UN در اكسپو امسال اما يك ويژگي خاص هم داشت. دبيركل سازمان ملل متحد در اين دوره – بان كي مون – از كشور ميزبان نمايشگاه اكسپو يعني كره جنوبي است. همين موضوع باعث شد كه او در مراسم رسمي اختتاميه نمايشگاه هم حضور يابد. ضمن آن‌كه مجسمه تصويري او در محل ورودي پاويون نهادهاي بين‌المللي بسيار مورد علاقه بازديدكنندگان كره‌يي براي گرفتن عكس يادگاري قرار داشت.

موزه اكسپو EXPO EXPOS نيز هرچند ازسوي مخاطبان بخش چندان جالب توجهي نبود، اما براي يك مخاطب حرفه‌يي يا پيگيري اين رويداد پرقدمت جهاني يك فرصت بزرگ بود تا در فضايي چندصد متري، در قالب فيلم، عكس، نوشته و مقداري وسايل، با تاريخچه اكسپوهاي جهاني برگزارشده پس از سال 1851 آشنا شود. از اين لحاظ بار آموزشي و آگاهي‌افزايي اين بخش از نمايشگاه تقريبا كم‌نظير بود. موزه اكسپو در يوئسو درواقع بخشي از آن چيزي بود كه در قالب موزه اكسپو در شانگهاي پي ريخته شده و در سردر و توضيحات آن‌هم به اين نكته اشاره شده بود. هرچند موزه اكسپو در شانگهاي از نظر نمايش عكس‌ها و اسناد و تمبرهاي يادگاري وسيع‌تر بود.

در اكسپو شانگهاي سه‌پنجم نمايشگاه به پاويون‌هاي بين‌المللي و موضوعي و دوپنجم آن به ديگر پاويون‌هاي موضوعي به‌علاوه اقتصادي‌ها اختصاص داشت. در اكسپو يوئسو هم مي‌شد گفت كه در حد يك‌چهارم يا يك‌پنجم نمايشگاه به پاويون‌هاي شركت‌هاي اقتصادي سرشناس كره جنوبي اختصاص داشت كه در ضمن پشتيباني‌كنندگان مالي (اسپانسر) نمايشگاه هم محسوب مي‌شدند. البته طبيعي بود كه كره‌يي‌ها وقتي ميزبان چنين رويدادي باشند، به برندهاي سرشناس و قدرتمندشان، هم تكيه كنند و هم بنازند. در بخش ورودي اين بخش، برج آسمان قرار داشت كه با شكل دودكش يا منبع‌‌مانندش، البته يك دودكش يا منبع عظيم، 90 دقيقه زمان براي بازديدش صرف مي‌شد. اين بخش از نمايشگاه كه مخاطبان را با آسانسور به مرتفع‌ترين بخش براي تماشاي نمايشگاه مي‌برد هم مانند بخش‌هاي ديگر نمايشگاه سعي داشت با استفاده از مولتي‌مديا و ديگر ابزار ارتباطي به مضوع زندگي در ساحل و اقيانوس بپردازد.

اما در پس اين برج، غرفه‌هاي بزرگ اين شركت‌ها قرار داشت: POSCO ، LOTTE ، GS Caltex Energy ، LG ، SK Telecome ، Hyundai Motor Group و SAMSUNG . در اين ميان هيونداي چنان تبليغات و حضور چشمگيري در محوطه نمايشگاه داشت كه مي‌شد حدس زد اسپانسر اصلي نمايشگاه است و از سويي ال جي و سامسونگ نيز با به‌نمايش گذاشتن جديدترين دست‌آوردهاي‌شان در قالب مولتي‌مديا، به‌نوعي مانور قدرت براي صنعت كره ايجاد كرده بودند. اساسا كره را كشور سنت، مدرنيته، صنعت و طبيعت تؤامان مي‌توان توصيف كرد.

اين بخش از نمايشگاه از چنان استقبالي از سوي كره‌يي‌ها برخوردار بود كه وقتي صبح‌ها 40 دقيقه قبل از آغاز كار نمايشگاه درها باز مي‌شد، شايد تنها جايي در كل كشور كره بود كه مي‌شد ديد افراد براي زودتر رسيدن مي‌دوند تا از همديگر جلو بزنند. تازه رسيدن‌شان هم به‌معناي تشكيل صفي بود كه اولين حركتش قرار بود 40 دقيقه بعد باشد. البته اين غرفه‌ها از معدود غرفه‌هاي نمايشگاه بودند كه به مخاطبان‌شان هديه‌هاي كوچكي مي‌دادند، اما اين هديه‌ها هم در حدي نبود كه خيلي خاص باشد. به هر حال آن‌چه در پاويون‌هاي سامسونگ و ال‌جي مشاهده مي‌شد، در درجه‌ي نخست احترام به طبيعت بود و بعد ميزان پيشرفت كشور صنعتي كره در زمينه‌ي الكترونيك از طريق اجراي برنامه‌هاي نمايشي مسحوركننده با استفاده از مولتي‌مديا در مساحت‌هاي بزرگ. هيونداي كه گويا به‌تازگي با شركت كيا ادغام شده است و يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي خودروسازي دنيا را تشكيل داده‌اند، علاوه بر پاويون خود كه در مجاورت پاويون سامسونگ قرار داشت، در نزديكي همين منطقه به احداث يك پارك انرژي هم اقدام كرده بود كه در آن علاوه بر نمايش تازه‌ترين خودروهاي سواري سوخت پاك خود، جديدترين اتوبوس‌هاي سوخت سبزش را هم به‌شكل تجربي در اختيار بازديدكنندگان قرار داده بود. علاقه‌مندان مي‌توانستند با سوار شدن به آن، مسافتي را در موزارات نوار ساحلي بروند و برگردند، درحالي‌كه در طول مسير از طريق راننده‌ي راهنما و نيز بروشورهايي با ويژگي‌هاي آن اشنا مي‌شدند. اين خود يك تبليغ اجتماعي – تجاري محسوب مي‌شد كه در حين آن به وجه فرهنگي – اجتماعي – اقتصادي نمايشگاه جهاني اكسپو بيشتر مي‌شد انديشيد و پي برد.

اكسپو چيست؟

EXPO يا نمايشگاه جهاني، نامي كلي است براي نمايشگاه‌هاي بزرگي كه در مدت زمان حدود يك‌ونيم قرن گذشته، در شكلي ارتقايافته و در حال تكوين، محملي شده است براي عرضه‌ي دستاورد‌هاي تاريخي (در حوزه‌هاي علم، صنعت و...) و نيز داشته‌هاي فرهنگي و هنري ملل شركت‌كننده. در کنار هم قرار گرفتن اين دستاورد‌ها و داشته‌ها، به ايجاد بازار اقتصادي – توريستي بزرگي منجر مي‌شود که به ميزان جدي گرفته شدن ازسوي دولت‌ها و جوامع مختلف، رويداد‌هاي اقتصادي و اجتماعي مطلوبي را رقم مي‌زند.

نخستين نمايشگاه اكسپو سال 1851 ميلادي به‌مدت حدود شش ماه در هايد پارك لندن برگزار شده و از آن پس شهرهاي متعددي در دنيا ميزبان آن بوده‌اند كه بسياري از آن‌ها، توسعه اقتصادي و اجتماعي خود در مقاطع مختلف، مديون برگزاري نمايشگاه اكسپو هستند. از زمان جدي‌تر شدن بحث برگزاري اكسپو در ابتداي قرن بيستم - پس از تجربيات مفيد حاصل از برگزاري نمايشگاه‌هاي بين‌المللي و همگاني در لندن، پاريس، وين، آمستردام، بروكسل، بارسلون، سنت لوئيس، تورين و فيلادلفيا و نيز آسيب‌شناسي آن‌ها - و البته با وجود وقفه‌ي ايجاد شده به دليل بروز جنگ جهاني اول در پيگير‌هايي كه دولت آلمان در اين زمينه داشت - سرانجام در سال 1928 نمايندگان 31 كشور جهان در پاريس نخستين پيمان را كه به روشي سازنده بر تشكيل نمايشگاه‌هاي بين‌المللي نظارت مي‌كرد، به امضا رساندند. متعاقب آن، دو پروتكل سال‌هاي 1948 و 1966 در اين زمينه به‌نوعي تجديدنظرهاي تكميلي بر كنوانسيون 1928 بود و درنهايت به پروتكل 1972 منتهي شد كه تا حالا هم پايدار است.

بر اين اساس، مسؤوليت برگزاري نمايشگاه‌هاي اكسپو برعهده‌ي دفتر بين‌المللي نمايشگاه‌ها BIE است كه به‌طور رسمي از سال 1939 ايجاد شده و مقر آن در پاريس است. اين دفتر در حال حاضر نمايشگاه‌هاي مصوب را در قالب‌هاي عمومي (جهاني - جامع - Registered) يا تخصصي (Recognized)، در فاصله‌هاي پنج‌ ساله و دو يا سه ساله و هركدام به‌مدت شش و سه ماه، با همكاري دولت‌ها برگزار مي‌كند، هرچند كه بسياري يا بهتر است بگوييم بيشتر امور اجرايي معمولا به بخش‌هاي خصوصي واگذار مي‌شود. غرفه‌هاي نمايشگاه‌هاي اكسپو براساس موضوع‌هايي خاص برپا مي‌شوند تا تفسير كشور مربوط را از آن موضوع نشان دهند. اين موضوع درواقع موضوع (تم) مشترك هر دوره از نمايشگاه است كه قبلا پيشنهاد شده و در اجلاس به تصويب رسيده است. براي نمونه، موضوع‌هاي «آب» در اكسپوي 1998 ليسبون (پرتغال)، «انسان، طبيعت و تكنولوژي» در اكسپوي 2000 هانوفر (آلمان)، «خرد طبيعت» در اكسپوي 2005 آيچي (ژاپن( و «شهر بهتر، زندگي بهتر» در اكسپوي 2010 شانگهاي (چين) مطرح بوده كه جمهوري اسلامي ايران نيز در آن‌ها حضور داشته است.

نمايشگاه‌هاي اكسپو با نمايشگاه‌هاي تجاري كه در سراسر دنيا برگزار شده و مي‌شوند، بسيار متفاوت است. براي درك بهتر اهميت نمايشگاه‌هاي جهاني اكسپو كه بسياري از كشورها، گذشته، حال و آينده‌ي خود را در آن به‌نمايش مي‌گذارند، كافي است به اين واقعيت‌ها اشاره كنيم كه در اين صحنه‌ي نمايش بزرگ، همواره كشورها سعي كرده‌اند تازه‌ترين دستاوردها و توان‌هاي بشري خود را در زمينه‌هاي اجتماعي، اقتصادي، علمي و فرهنگي به رخ جهانيان بكشانند. براي نمونه، لامپ اديسون در يك نمايشگاه اكسپو به جهان نشان داده مي‌شود. خودروهاي اوليه، قانون‌ نسبيت انيشتين، اختراع تلفن، تلفن‌هاي كليدي، بالن هيدروژني، تلسكوپ، كشتي‌هاي بخار مدرن، چرخ خياطي سينگر، تلگراف مورس، لوكوموتيو، هات‌داگ، همبرگر، بستني قيفي، هواپيما، مونوريل، تله سيژ، قطار تندرو، ماشين تايپ، دوربين عكاسي، گرامافون، پازل مگيكوب، اتوموبيل، چرخ فلك، موشك فضاپيما، نوشابه پپسي، فيلم برادران لومير، ماشين حساب، ژنراتور، كامپيوتر، روبوت‌ها، دستاوردهاي مولتي‌مديايي و بسياري از ديگر توانايي‌هاي جديد بشري در نمايشگاه‌هاي اكسپو دوره‌هاي مختلف به‌نمايش گذاشته شده‌اند. برج ايفل، مجسمه آزادي و برج مخابراتي سياتل نيز ازجمله سازه‌هايي هستند كه در زمان برگزاري نمايشگاه اكسپو در فرانسه و آمريكا به‌عنوان نمادي از توانايي جديد در امر سازه‌ها به‌وجود آمدند و حالا به‌عنوان سمبل‌هاي اين كشورها در دنيا شناخته مي‌شوند. علاوه بر اين‌ها، در دوره جديد اكسپوها كه از حدود دو دهه پيش آغاز شده، تمامي كشورها سعي دارند به‌نوعي هويت ملي خويش را به معرض ديد جهانيان قرار دهند، براي خود هويت جديدي تثبيت كنند و حتا به اصلاح نگرش‌هاي جهاني درباره خويش بپردازند. درواقع غرفه‌هاي كشورها در اين نمايشگاه‌ها پايگاه‌هاي تبليغاتي است كه بلندگوهاي آن به‌مدت چند ماه بي‌وقفه و در بالاترين و رساترين سطح، صدايي طراحي‌شده را به گوش جهانيان مي‌رسانند.

تا سال 2012 كشورهاي ايالات متحده آمريكا (18 بار)، فرانسه (6 بار)، بلژيك (6 بار)، اسپانيا (5 بار)، استراليا (3 بار)، ژاپن (3 بار)، ايتاليا (2 بار)، انگليس (2 بار)، كانادا (2 بار)، چين (2 بار)، كره جنوبي (2 بار)، اتريش (1 بار)، آلمان (1 بار)، ايرلند (1 بار) و پرتقال (1 بار) ميزبان نمايشگاه‌هاي اكسپو جامع و تخصصي در شهرهاي مختلف (25 شهر) بوده‌اند. تركيب اين كشورها و تاكيد كشور آمريكا براي ميزباني اين نمايشگاه خود گواهي بر نقش اكسپو در سياست‌هاي مدرن جريان جهاني‌سازي و هژموني‌هاست. حضور هيلاري كلينتون - وزير امور خارجه آمريكا - در نمايشگاه اكسپو امسال كره و سخنراني رييس ‌جمهوري كشورمان در نمايشگاه اكسپو شانگهاي درباره حق دستيابي به انرژي هسته‌اي، نشانه‌هايي از كاركردهاي ديپلماتيك نمايشگاه‌هاي اكسپو در كنار قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها و توافق‌هاي پرشمار تجاري و اقتصادي است كه بين دولت‌ها و شركت‌هاي ملل مختلف در جريان برگزاري يك نمايشگاه اكسپو شكل مي‌گيرند.

گزارش از عليرضا بهرامي، خبرنگار ايسنا

انتهاي پيام