يك مهندس سازه و ژئوتكنيك معتقد است: خشكي هوا، رطوبت كم، بالا رفتن درجه‌ي حرارت و به‌دنبال آن، افزايش تبخير و سپس آلوده شدن آب از جمله عوامل نم‌زدگي بناهاي تاريخي است و اين موارد باعث به‌وجود آمدن پديده‌ي هوازدگي، ضعيف شدن ملات‌ها و سنگ ازاره‌ها در بناهاي تاريخي مي‌شود.
دكتر عبدالعظيم شاكرمي در گفت‌وگو با خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، خشك شدن رودخانه‌ي زاينده‌رود را يكي از عوامل تاثيرگذار در به‌وجود آمدن پديده‌ي هوازدگي در بناهاي تاريخي اصفهان دانست و بيان كرد: اين موضوع باعث كم شدن رطوبت هوا و به‌دنبال آن، تبخير بالا مي‌شود، سپس نمك‌زايي در ملات ايجاد مي‌شود.
وي اين اتفاق را باعث از بين رفتن چسبندگي و خوردگي ملات‌هاي ديوارها و پايه‌ها دانست و ادامه داد: از آنجا كه اصفهان شهري مسطح است و از كوه آتشگاه تا پل شهرستان فقط حدود 50 متر اختلاف ارتفاع دارد، آب‌هاي زيرزميني به‌صورت يكنواخت در تمام شهر وجود دارد. اين اتفاق بايد ما را هوشيار كند كه بيشتر مراقب بناهاي تاريخي باشيم، اين مراقبت به تدبير و علم مهندسي نياز دارد تا اين پديده را بشناسد. اين كار مانند يك عمل جراحي مدبرانه است كه با قصابي متفاوت است. در اين‌گونه پديده‌ها رطوبت را نمي‌توان خفه كرد، فقط بايد رطوبت را از بنا دور كرد و مراقبت آن بود.
او با اشاره به اين‌كه رطوبت به همه‌ي بناهاي تاريخي اصفهان آسيب شديدي وارد كرده است، گفت: از آنجا كه آب‌هاي زيرزميني اصفهان به‌شدت آلوده شده‌اند، به‌دنبال بالا رفتن رطوبت در داخل پي‌ها و ديوارها، به بناها آسيب وارد شده است و اين آسيب به‌مرور بيشتر مي‌شود.
وي «پل خواجو» و «سي‌وسه پل» را نيز درگير اين اتفاق دانست و اظهار كرد: اگر از سطح زمين 10 متر به سمت پايين حفاري شود، به يك لايه‌ي آب‌دار ماسه‌يي مي‌رسيم كه اين لايه باعث مرطوب شدن لايه‌ي 10 متري روي زمين مي‌شود و اين رطوبت در بنا صعود مي‌كند. خاك نيز مانند فيتيله‌ي چراغ عمل مي‌كند و به مرور زمان باعث تبخير شدن آب روي سطح ديوارها و سپس نم‌زدگي و ايجاد شوره مي‌شود.
اين كارشناس سازه و ژئوتكنيك، با اشاره به كشيدن گربه‌روهايي در داخل مسجد امام (ره)، در طول سال‌هاي گذشته براي جلوگيري از به وجود آمدن اين پديده، گفت: با وجود عمليات گربه‌روي انجام شده هموز فضاي داخل مسجد امام (ره)، با اين رطوبت روبه‌روست به همين دليل بايد براي آن فكري اساسي شود. هوازدگي كه به دنبال رطوبت صعودي آب‌هاي زيرزميني در داخل بناهاي تاريخي ايجاد مي‌شود يك پديده‌ي بسيار مخرب است كه مسجد مدرسه چهارباغ، مسجد جامع (عتيق) و حتي ديگر آثار تاريخي شهر اصفهان را نيز در بر گرفته است.
شاكرمي با بيان اين‌كه هرقدر آب‌هاي زيرزميني آلوده‌تر باشد، قدرت تخريبي بناهاي تاريخي نيز بيشتر مي‌شود، ادامه داد: از گذشته همه‌ي بناهاي تاريخي اصفهان گربه‌رو داشتند كه در داخل آن‌ها «كوران هوا» اتفاق مي‌افتاد؛ ولي به‌دليل بي‌توجهي و ناآشنايي، مدتي است بر گربه‌روها پوشانده شده است. اكنون تونل‌هاي بسيار بزرگي به نام «ناكش» يا «جن‌گير» كه رطوبت را از فضا و ديوارها مي‌گيرند، در مسجدجامع اصفهان وجود دارند.
او بيان كرد: اين پديده در مهندسي قديم بسيار رونق داشت. آن‌ها فكر مي‌كردند چه كارهايي بايد براي ماندگاري بيشتر ساختمان انجام شود. در گذشته پشت بام‌ها به‌گونه‌اي شيب‌بندي مي‌شد كه آب روي بام نماند و سريع‌تر دفع شود؛ ولي متاسفانه در مرمتي كه به‌تازگي روي عرشه‌ي پل خواجو و سي‌وسه پل انجام شد، اصلا به اين مساله توجه نشد.
وي از جمله راهكارها را براي جلوگيري از بروز اين‌گونه مشكلات، ايجاد گربه‌رو، شبستان، زيرزمين و حتا چيدمان متفاوت خشت و سنگ در پايه‌ها و كرسي‌چيني بنا دانست و گفت: اين كار باعث مي‌شد تا رطوبت به بنا وارد نشود؛ ولي متاسفانه مهندسان كنوني ساختمان به اين قضيه توجه نمي‌كنند، اين كار يك كار ظريف مهندسي بود كه رطوبت بتواند در فضا بچرخد.
او ادامه داد: در حفر گربه‌روهاي جديد بايد به ارتفاع ديوار و عملكرد كرسي‌چيني توجه شود تا گربه‌روي ايجادشده باعث ضعيف شدن پي بنا و پيرو آن، نشست غيرمتعارف ديوار نشود. اين موضوع در ديوار بلند و باربر ضلع جنوبي مسجد امام (ره) كه ترك‌خوردگي دارد، بسيار مهم است.
شاكرمي اعتقاد دارد: هيچ رسيدگي مهندسي‌اي روي بناها انجام نمي‌شود، بناهاي تاريخي بسيار ظريف هستند و رطوبت بسيار موذي است، كسي كه قصد كمك دارد بايد با تدبير و مهندسي عالي، اين كار را انجام دهد.
انتهاي پيام