«اي گروه خلايق، آگاه باشيد. كسي كه مي‌خواهد به آدم و شيث بنگرد، من همان آدم و شيث هستم. كسي كه مي‌خواهد به نوح و فرزندش سام بنگرد، من همان نوح و سام هستم ... كسي كه بخواهد به امامان (ع) از فرزند حسين (ع) بنگرد، من همان امامان هستم. دعوت مرا اجابت كنيد...» امام صادق (ع) فرموده‌اند: «آقاي ما قائم (عج) ـ هنگام ظهور ـ بر كعبه تكيه مي‌كند و اين سخنان را بيان مي‌كند.»
به گزارش سرويس دين و انديشه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دوازدهمين امام بشريت حضرت مهدي موعود همنام پيامبر مكرم اسلام (ص) بوده و القاب معروفشان «مهدي موعود»، «امام عصر»، «صاحب‌الزمان»، «بقيه‌الله»، «حجت»، «قائم» و ... (ارواحنا له الفداه) است و پدر و مادرشان امام حسن عسكري (ع) و حضرت نرجس (س) هستند و وقت و محل تولد آن حضرت روز 15 شعبان سال 255 يا 256 هجري قمري، در سامراست و ايشان به طور مخفي حدود پنج سال تحت كفالت پدر بوده‌اند.
دوران زندگي حضرت مهدي (عج) را اكنون مي‌توان در چهار بخش مورد بررسي قرار داد: دوران كودكي كه حدود پنج سال تحت سرپرستي پدر و در پشت پرده خفا بودند تا از گزند دشمنان محفوظ بمانند و هنگامي كه پدرشان در سال 260 پدرش شهيد شدند، مقام امامت به آن حضرت محول شد. دوران غيبت صغري كه از سال 260 ه.ق شروع شد و در سال 329 كه حدود 70 سال مي‌شود، پايان يافت. البته اقوال ديگري نيز در اين زمينه وجود دارد. دوران غيبت كبري كه از سال 329 شروع شد و تا وقتي كه خدا بخواهد و آن حضرت ظهور كنند، ادامه خواهد يافت. دوران درخشان ظهور آن حضرت و حكومت جهاني‌شان.
غيبت صغري و نايبان چهارگانه
فشار و شرايط سخت زمان باعث شد كه پس از شهادت امام حسن عسكري (ع) در سال 260 هجري، حضرت مهدي (عج) غايب شوند؛ به طوري كه حتي شيعيان خاص از ديدار آن حضرت جز در موارد نادر محروم شدند. در اين دوران، آن حضرت توسط نمايندگان خاص خود كه به نواب اربعه (نايب‌هاي خاص چهارگانه) معروفند با مردم تماس داشتند. نام اين چهار نايب خاص و مدت نيابتشان به اين شرح است:
عثمان بن سعيد عمري از سال 260 تا 300 به مدت 40 سال. او در سال 300 از دنيا رفت.
محمد بن عثمان پس از پدر عهده‌دار نيابت خاص شد و پنج سال نيابت كرد و سرانجام در سال 305 هجري درگذشت.
حسين بن روح نوبختي كه در شعبان 326 وفات كرد، بنابراين حدود 21 سال عهده‌دار مقام نيابت بود.
علي بن محمد سمري كه در نيمه شعبان سال 329 وفات يافت و حدود سه سال نايب بود.
به اين ترتيب اين چهار بزرگوار كه هركدام فقيهي عاليقدر و ممتاز بودند بين شيعيان و حضرت مهدي (عج) وساطت مي‌كردند و امور دوران 70 ساله غيبت صغري را بر عهده داشتند. مرقد شريف نواب اربعه در مدائن (نزديك بغداد) در كنار قبر حضرت سلمان (ع) قرار دارد.
از آنجا كه شبكه وكلا قبل از حضرت امام زمان (عج) در جامعه اسلامي حضور داشته و بوسيله ائمه پيشين بنياد نهاده شده بود، چهار نايب خاص نامبرده هر كدام با بهره‌گيري از اين شبكه با شيعيان ارتباط داشتند و نامه‌ها، سوالات و اموالي را كه بايد به دست امام مهدي (عج) مي‌رسيد از آنان مي‌گرفتند و به نواب خاص تحويل مي‌دادند و يا طبق دستور آنان، آن اموال را به مصرف مي‌رساندند.
اعلاميه ختم دوران غيبت صغري و آغاز غيبت كبري
نايبان چهارگانه، هركدام به دستور مستقيم حضرت مهدي (عج) يكي از پس ديگري نصب مي‌شدند و هنگامي كه علي بن محمد سمري (ره) نايب چهارم امام قائم (عج) از دنيا رفت، دوران سفارت و نيابت خاص و غيبت صغري، به پايان رسيد. شش روز قبل از وفات علي بن محمد سمري، نامه‌اي از حضرت مهدي (عج) به او داده شد. او آن نامه را براي شيعيان خاص خواند و آنان متن آن نامه را كه همچون يك اعلاميه از سوي امام مهدي (عج) در مورد ختم دوران غيبت صغري بود، نوشتند و از خانه او خارج شدند. متن آن چنين بود: «به نام خداوند بخشنده مهربان. اي علي بن محمد سمري، خداوند اجر برادرانت را در مورد فقدان تو، بزرگ كند. تو پس از شش روز از دنيا مي‌روي. امور خود را سامان بده و آماده رحلت باش و به هيچ‌كس در مورد جانشيني وصيت نكن. غيبت كامل (غيبت دوم و كبري) واقع شد. ديگر ظهوري نيست مگر بعد از اذن خداوند متعال ...».
راز نام‌ها و القاب امام زمان (عج)
آن حضرت «مهدي» است زيرا ايشان به سوي حق و عدالت آشكار و نهان، هدايت مي‌شود و خداوند آن حضرت را به اسرار و زمينه‌هاي نهان رشد و صلاح، ارشاد مي‌كند.
«قائم» است زيرا به بزرگ‌ترين قيام در تاريخ بشريت دست مي‌زند؛ قيامي كه سراسر آن عدالت، حق و خداپرستي است.
«منتظر» (به فتح ظ) است زيرا مردم همواره در انتظار ظهورش هستند تا براي پاك‌سازي سراسر زمين از هرگونه ظلم و جور قيام و انقلاب كند.
«صاحب‌الامر» است زيرا امام برحقي است كه اطاعتش به عنوان «ولي امر» مطابق آيه «اولي الامر... ـ 59 نساء» واجب است.
«حجت» است زيرا حجت خدا بر جهانيان است و خداوند به وسيله ايشان، حجت را بر جهانيان تمام مي‌كند.
«خلف صالح» و «آقا» است زيرا همان خط فكري امامان (ع) و پيامبر اسلام (ص) را دنبال كرده و اجرا مي‌كند و اين خط را به طور شايسته، آشكار كرده و با عزت و آقايي كامل، در همه عرصه‌ها مي‌درخشد.
«بقيه‌الله» است زيرا باقيمانده و عصاره ماندگار پيامبران و امامان (ع) و اولياي خداست و ذخيره‌اي جاويد براي احياي قرآن و اسلام ناب و مايه رهايي از آلودگي‌ها و زنجيرهاي اسارت است و فرمان خدا را اجرا كرده و نام خدا را در همه جا آشكار مي‌سازد و برنامه شيطان و شياطين را محو و نابود مي‌كند.
معني انتظار و شرايط آن
«انتظار» به معني اميد و آمادگي براي آينده بهتر است. مثلا شخصي يگانه فرزندش بيمار شده، در انتظار سلامتي او به سر مي‌برد، يعني مي‌خواهد وضع موجود (بيماري) برطرف شود و وضع ديگري (سلامتي) جايگزين آن شود. بنابراين انتظار از دو بخش تشكيل شده است:
1ـ نابودي وضع موجود
2ـ جايگزيني وضع نيك و عالي به جاي آن.
بر اين اساس، انتظار يعني آينده‌نگري و تلاش براي دگرگوني و انقلاب. انتظار ظهور حضرت مهدي (عج) با توجه به انقلاب جهاني عظيم و عميقي كه دارد، يعني آماده‌باش كامل و زمينه‌سازي براي چنان انقلاب جهاني و عميقي و قطعا چنين انتظاري بايد در همه شاخه‌هاي رشد و ترقي جريان داشته باشد. مانند آمادگي سياسي، فرهنگي، اقتصادي، نظامي، اخلاقي و ... .
به عبارت روشنتر، انتظار بر دو گونه است؛ انتظار خام و بي‌مسئوليت، انتظار پخته و مسئولانه. در تقسيم‌بندي ديگر، انتظار مخرب و اسارت‌بار و انتظار سازنده و حركت‌آفرين.
«انتظار خام» آن است كه به طور سطحي و روبنايي و موقت باشد و تنها به دعا، جشن و شب شعر و سخنراني اكتفا شود ولي «انتظار پخته و مسئولانه» آن است كه حركت‌بخش و با مسئوليت باشد و موجب تلاش پيگير انقلابي شود. چنين انتظاري شرايطي دارد و با لقلقه زبان، به دست نمي‌آيد. اينكه در روايات آمده است: «منتظر مانند كسي است كه در ركاب پيامبر (ص) با دشمن مي‌جنگد و در خيمه (ستاد ارتش) امام عصر (عج) است»، بيانگر آن است كه انتظار تنها به لفظ، دعا و مجلس جشن و شعرخواني به دست نمي‌آيد، بلكه بستگي به آمادگي وسيع در تمام زمينه‌ها براي پاك‌سازي محيط از آلودگي‌ها و به‌سازي در عرصه‌هاي گوناگون دارد.
به عبارت آشكارتر، هر انقلابي وقتي به نتيجه مي‌رسد كه قبلا در ابعاد مختلف، زمينه‌سازي عميقي براي آن شده باشد و هيچ انقلاب و نهضتي بدون مقدمه و زمينه‌سازي به پيروزي نخواهد رسيد. انقلاب جهاني حضرت مهدي (عج) كه مهم‌ترين و وسيع‌ترين و عميق‌ترين انقلاب‌هاي جهاني است هرگز از اين قانون، مستثني نخواهد بود، بلكه به خاطر جهاني بودن و عميق بودنش، به طريق اولي بايد براي آن زمينه‌سازي بيشتري صورت گيرد.
10 عامل زمينه‌ساز ظهور حضرت مهدي (عج)
در ميان عوامل زمينه‌ساز، مي‌توان 10 عامل زير را به عنوان مهم‌ترين عوامل زيربنايي و ريشه‌اي براي انتظار و آمادگي در راستاي ظهور حضرت ولي عصر (عج) مطرح كرد:
1ـ تكيه بر اسلام ناب و جدا كردن آن از اسلام يزيدي.
2ـ تكيه بر پيشرفت‌هاي علمي و رشد انديشه‌ها و فكرهاي بلند.
3ـ استقامت، شجاعت و قاطعيت.
4ـ انقلاب اخلاقي، زهد و وارستگي.
5ـ ايمان عميق و توكل صحيح و تنگاتنگ به خدا.
6ـ برخوردها و شيوه‌هاي منطقي و استدلالي با يكديگر.
7ـ توجه به طبقه مستضعف و محروم.
8ـ اتحاد و به هم‌پيوستگي مسلمانان.
9ـ انتخاب رهبري صحيح.
10ـ برنامه‌ريزي‌هاي جامع در همه عرصه‌ها.
ويژگي‌هاي ياران حضرت مهدي (عج)
در آيه 54 سوره مائده مي‌خوانيم: «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، هر كس از شما از اسلام بيرون رفت، خداوند در آينده جمعيتي را مي‌آورد كه داراي اين پنج امتياز هستند... هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند، در برابر مومنان، خاضع و مهربانند، در برابر مشركان و دشمنان، سرسخت و نيرومندند، به طور پيگير در راه خدا جهاد و تلاش مي‌كنند، در مسير انجام وظيفه از سرزنش هيچ سرزنش‌كننده‌اي نمي‌هراسند.»
در بعضي از روايات آمده است كه در اين آيه ويژگي‌هاي ياران حضرت مهدي (عج) بيان شده است. آنها با اين اوصاف، در برابر مرتدين و كارشكنان مي‌ايستند و براي برقراري حكومت عدل جهاني حضرت مهدي (عج) تلاش مي‌كنند.
گفتارهايي از امام مهدي (عج)
«به شما امر مي‌كنم كه چيزي را شريك خدا قرار ندهيد و در اطاعت خدا و رسولش، مراقبت كنيد.»
«به شما امر مي‌كنم، آنچه قرآن آن را زنده كرده، زنده بداريد و آنچه را قرآن نابود و باطل كرده، نابود و باطل سازيد.»
«درهاي سوال را بر اموري كه براي شما مفيد نيست، ببنديد.»
«در مورد فرا رسيدن سريع ظهور بسيار دعا كنيد چرا كه همين دعا و خواستن، مايه فرج و گشايش و نزديك شدن به آن است.»
«ما به امور زندگي شما توجه داريم و شما را از ياد نمي‌بريم.»
«هيچ چيزي مانند نماز، بيني شيطان را به خاك نمي‌مالد، پس نماز بخوان و بيني شيطان را به خاك بمال.»
«...اما چگونگي بهره‌مندي از من در عصر غيبتم، همانند بهره‌مندي از نور خورشيد است در آن هنگام كه ابرها آن را از ديدار مردم بپوشانند.»
«ظهور، مربوط به اراده خداست. تعيين‌كنندگان وقت ظهور، دروغگو هستند.»
ثمرات ظهور حضرت مهدي (عج)
در عصر درخشان حضرت مهدي (عج) عدالت و امنيت سراسر جهان را فرا مي‌گيرد و در همه جا نعمت‌هاي مختلف الهي، فراوان مي‌شود.
امير مومنان علي (ع) فرمود: «در آن عصر باران بسيار مي‌بارد، زمين گياهان خود را آشكار مي‌سازد، كينه‌ها از دل‌ها برطرف مي‌شود، درندگان و حيوانات آرامش مي‌يابند.»
امام صادق (ع) فرمودند: «هنگامي كه قائم (عج) قيام كند، حكومتش را بر اساس عدالت قرار دهد و در عصر او ظلم و ستم برچيده مي‌شود، جاده‌ها و راه‌ها امن مي‌شوند، زمين، بركات خود را آشكار مي‌سازد، هر حقي به صاحبش مي‌رسد، هيچ دينداري نمي‌ماند مگر اينكه اسلام را مي‌پذيرد و به آن اقرار مي‌كند... و قائم ما در ميان مردم همانند داود (ع) و محمد (ص) داوري كند. در اين هنگام زمين، گنج‌ها و بركات خود را آشكار سازد و كسي از شما موردي براي انفاق و صدقه و كمك مالي خود نمي‌يابد زيرا همه مومنان غني و بي‌نياز خواهند شد.»
امام صادق (ع) در مورد آشكار شدن همه ابعاد دين در عصر حكومت حضرت مهدي (عج) نيز فرمودند: «مهدي (عج) آشكار كننده همه ابعاد دين است.»
همچنين آن حضرت فرمودند: «علم و دانش داراي 27 شعبه است. تمام آنچه پيامبران الهي تاكنون آورده‌اند، دو شعبه بيش نبوده و مردم تاكنون جز آن دو شعبه را نشناخته‌اند. هنگامي كه قائم ما قيام كند، 25 شعبه ديگر علم را آشكار كند و در ميان مردم منتشر مي‌سازد و آن دو شعبه را به آنها ضميمه مي‌كند تا 27 شعبه، تكميل و منتشر شود.»
پيشرفت‌هاي تربيتي در عصر حضرت مهدي (عج)
فرهنگ اخلاقي و روابط خانوادگي و اجتماعي مردم، در عصر حكومت درخشان حضرت مهدي (عج) به جايي مي‌رسد كه امام باقر (ع) فرموده‌اند: «در عصر حكومت مهدي (عج) آنقدر حكمت و روشن‌بيني به مردم داده مي‌شود كه زن در خانه خود بر اساس قرآن و سنت رسول خدا (ص) قضاوت مي‌كند.» و اين به معناي اين است كه رسانه‌هاي گروهي و وسايل تربيتي در خانه و مدرسه و محيط به قدري مجهز و اسلامي و نيرومند است كه مسايل و مشكلات در خانه‌ها به راحتي حل مي‌شود و نياز به كشمكش‌هاي بيرون از خانه نيست.
از عرايض حضرت مهدي (عج) به درگاه خداي متعال در فرازي از دعاي افتتاح: «خدايا ما مشتاقانه به سوي تو رو مي‌آوريم و برقراري دولت ارجمند را از تو مي‌خواهيم تا در پرتو چنان دولتي در راه اطاعت تو گام برداريم. آن دولتي كه تو در پرتو آن اسلام و مسلمين را عزت مي‌بخشي و نفاق و منافقان را ذليل مي‌كني و ما را به بركت آن دولت از دعوت‌كنندگان به اطاعتت و پيشگامان به راه و طريقتت مي‌سازي و كرامت و عظمت دنيا و آخرت را روزي ما مي‌گرداني...»
منبع: سيره چهارده معصوم (عليهم السلام)، تاليف: محمد محمدي اشتهاردي، نشر مطهر، چ 4 بهار1381.
انتهاي پيام