17 خردادماه با بالا آمدن خورشيد از آب‌هاي نيلگون خيلج فارس مي‌توان شاهد «گذر ناهيد از مقابل خورشيد» بود،‌ پديده‌اي كه تا 105 سال ديگر نمي‌توان تجربه‌ي آن را تكرار كرد.

هومن نجفي ـ كارشناس و فعال حوزه‌ي طبعيت‌گردي ـ كه مدير مؤسسه‌ي نجومي «مدار 27 درجه» در جزيره‌ي قشم است و برنامه‌ي رصد اين گذر را در اين جزيره اجرا مي‌كند، در اين‌باره به خبرنگار سرويس گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: برنامه‌ي گذر سياره‌ي ناهيد (زهره) از مقابل خورشيد، بامداد روز چهارشنبه (17 خردادماه) همزمان با طلوع آفتاب، با همكاري سازمان منطقه‌ي آزاد قشم در اين جزيره اجرا مي‌شود.

او با اشاره به پيش‌بيني سايت‌هاي هواشناسي درباره‌ي ابري بودن نيمه‌ي شمالي كشور در آن تاريخ‌ و قابل مشاهده نبودن اين رويداد كم‌ياب نجومي‌، افزود: اين در حالي است كه پديده‌ي گذر ناهيد از مقابل خورشيد در نيمه‌ي جنوبي كشور به‌راحتي قابل مشاهده است و با طلوع خورشيد از آب‌هاي خليج فارس‌، تماس اول را كه زهره به مرز خورشيد مي‌رسد، مي‌توان ديد.

وي تأكيد كرد: چنين رويدادي در شرايطي كه هنوز گردشگري نجومي در ايران به‌صورت حرفه‌يي شكل نگرفته است، مي‌تواند فرصت مناسبي براي توسعه‌ي گردشگري نجومي باشد.

اين فعال طبيعت‌گردي با بيان اين‌كه يكي از وظايف اداره كل طبيعت‌گردي كمك به بخش تبليغات در زمان وقوع چنين رويدادها و اجراي اين برنامه‌هاست،‌ اظهار كرد: بخش دولتي بايد منبع اطلاعاتي خوبي داشته باشد تا هر فردي كه به اطلاعاتي در زمينه‌ي طبيعت ايران نياز داشت، به اين منابع دسترسي داشته باشد.

وي ادامه داد: از دو جهت مي‌توان در گردشگري نجومي كار كرد‌؛ يكي استفاده از رويدادهاي نجومي است كه با بهره‌گيري از آن مي‌توان به نقاط مختلف ايران،‌ مسافر جذب كرد و ديگري محل‌هايي مانند كويرها هستند كه قابليت اجراي برنامه‌هايي را با رويكرد گردشگري نجومي دارند.

نجفي به تشكيل كارگروه گردشگري نجومي در اداره كل طبيعت‌گردي اشاره كرد و گفت:‌ لازم است سريع‌تر اين كارگروه فعال شود‌، هرچند اين اداره با كمبود نيرو مواجه است‌؛ ولي مشكل با افزايش نيرو حل نمي‌شود،‌ چون سياست بر كوچك‌سازي سازمان‌هاي دولتي است. ضمن آن‌كه لازم است اين كار به‌شكل گروهي انجام شود و انحصارطلبي در آن نباشد.

وي بيان كرد: در حال حاضر نيروهايي خارج از سازمان در اين حوزه كار مي‌كنند و اداره كل طبيعت‌گردي براي استفاده از تجربه‌هاي آن‌ها مي‌تواند تمهيداتي را اتخاذ كند‌، يعني اگر اين افراد ثابت كردند، كاردان هستند و دنبال كيسه دوختن نيستند، اين اداره مي‌تواند تسهيلات يا اولويت‌هايي را براي آن‌ها در نظر بگيرد.

اين فعال طبيعت‌گردي در پاسخ به اين پرسش كه مؤسسه‌هاي نجومي چقدر درباره‌ي توسعه‌ي گردشگري نجومي و استفاده از اين‌گونه رويدادها توجيه شده‌اند؟ گفت: آن‌هايي كه در اين حوزه (نجوم) كار مي‌كنند، مي‌دانند ظرفيتي براي استفاده از گردشگري نجومي وجود دارد؛ اما آن‌ها به علايق و منفعت‌هاي مالي توجه دارند، چون ممكن است براي اين كار سرمايه‌گذاري كنند‌، ولي برگشت سرمايه نداشته باشند.

او همچنين پيشنهاد كرد: براي نهادينه‌تر شدن موضوع گردشگري نجومي، يك سرفصل درسي براي آشنايي با آسمان با هدف علاقه‌مند كردن دانش‌آموزان و خانواده‌هاي آن‌ها مي‌توان در نظر گرفت. فعالان نجوم تلاش بسياري كرده‌اند تا برنامه‌هاي رصد و نجوم به‌صورت گسترده در كشور برگزار شود. در اين ميان، مردم نگاهي هم به اين برنامه‌ها داشتند؛‌ ولي اين كار بايد بيشتر عمومي و تكرار شود.

وي اظهار كرد: با پخش كردن يك برنامه‌ي تلويزيوني آن هم در يك شب و در شبكه‌‌ي چهار كه مخاطبان هدفمند و خاصي دارد، نمي‌توان به نتيجه رسيد و لازم است از ظرفيت اين رسانه بيشتر استفاده شود تا موضوع عام‌تر شود و مردم براي شناخت آسمان و پديده‌هاي آن تشويق شوند و بازارسازي براي گردشگري نجومي نيز اتفاق افتد.

او ادامه داد: گردشگري نجومي جاي كار زيادي دارد و هنوز هيچ فعاليت دنباله‌داري در اين حوزه انجام نشده است. معمولا برپايي تورهاي نجوم، فعاليتي گروهي از سوي منجمان آماتور بوده است كه البته اين گروه‌ها در جاي مشخصي ثبت نشده‌اند و به بهانه‌ي تمرين، فعاليت‌هاي نجومي را به‌صورت تور در نقاطي خاص مثل بيابان انجام مي‌دهند.

اين فعال طبيعت‌گردي بيان كرد: في‌نفسه اين كار بد نيست، ولي به مرور ديده شده كه وقتي مخاطب نجومي اين گروه‌ها كم است، آن‌ها به كار طبيعت‌گردي مي‌پردازند كه اين اصلا درست نيست و بايد سامان‌دهي شود.

او در عين حال توضيح داد: منظور از سامان‌دهي، جلوگيري از فعاليت اين گروه‌ها و تورهاي آن‌ها نيست؛‌ ولي بايد توجه كرد كه اين سفرها بدون راهنما برگزار مي‌شوند و شركت‌كنندگان در آن‌ها بيمه نيستند و اگر اتفاقي رخ دهد هيچ كسي پاسخگو نخواهد بود.

وي گفت: متأسفانه اين موضوع جا افتاده است كه كارشناس نجوم اين گروه‌ها مي‌تواند نقش راهنماي تور طبيعت‌گرد را هم داشته باشد، در حالي‌كه اين افراد كارشناسان خوبي در حوزه‌ي نجوم هستند، ولي اين دليل نمي‌شود تا وقتي آموزش نديده و تأييد نشده‌اند، راهنماي تور هم باشند.

نجفي تأكيد كرد: اگر كميته‌ي گردشگري نجوم اداره كل طبيعت‌گردي فعال شود، مي‌توان فهرستي از گروه‌ها و فعالان نجوم را تهيه كرد تا با متخصصان گردشگري و راهنمايان تور هماهنگ باشند.

او لزوم تهيه‌ي تقوم سالانه‌ي گردشگري نجومي را با توجه به مشخص بودن رويدادهاي آن، يكي ديگر از ضرورت‌هاي قابل پيگيري در كميته‌ي گردشگري نجوم دانست و گفت: با توجه به اين‌كه برخي كشورها با مشكل نداشتن آسمان صاف يا نقاط تاريك مواجه هستند، مي‌توان با استفاده از اين تقويم و معرفي ظرفيت‌هاي كشور با اجراي برنامه‌هاي خاص، در گردشگري داخلي و خارجي موفق بود.

اين فعال طبيعت‌گردي ادامه داد: لازم نيست امسال حتما روي اين موضوع كار شود، مي‌توان اين كار را به‌شكل پايه‌يي و اساسي پيگيري كرد، چه بسا با اين كار بتوانيم «استار پارتي» را كه نمايش ظرفيت گردشگري نجومي كشور است، بين‌المللي كنيم.

نجفي در پايان با دعوت از علاقه‌مندان به رصد اين پديده‌ي نجومي كم‌ياب، افزود: ما در مؤسسه‌ي خود در جزيره‌ي قشم به تلسكوپ‌هاي خورشيدي H الفا، 16 اينچي موتوردار و 10 اينچ، مجهز هستيم و اگر منجمان و علاقه‌مندان خود را به جزيره‌ي قشم برساند، مي‌توانيم در بخش حمل‌ونقل در جزيره و استفاده از اين ابزارها، در خدمت آن‌ها باشيم.

درباره‌ي اين پديده، كاظم كوكرم ـ مدرس نجوم آماتور ـ نيز به خبرنگار ايسنا توضيح داد: گذر زهره يا ناهيد، يكي از نادرترين پديده‌هاي نجومي است، چون تعداد رخ دادن آن در يك قرن حداقل صفر و حداكثر دوبار است.

او دليل وقوع اين پديده را وضعيت مداري زمين به دور خورشيد و همچنين زهره به دور خورشيد و انحراف مداري اين دو سياره دانست و ادامه داد: اين شرايط سبب شده است، در مسيري كه زمين به دور خورشيد مي‌چرخد، 6 / 1 دهم سال يك‌بار، اين شانس پيش آيد كه زمين‌، زهره و خورشيد در يك صفحه قرار گيرند. گاهي نيز ممكن است آن‌ها روي يك خط، هم‌راستا شوند. براي همين دور تناوب وقوع اين پديده هشت سال، 122 سال‌، هشت سال و 105 سال است.

اين مدرس نجوم آماتور بيان كرد: گذر امسال در شرايطي اتفاق مي‌افتد كه اگر خورشيد در حال طلوع يا غروب نباشد و در وسط آسمان قرار گرفته باشد‌، مردم چيزي احساس نمي‌كنند، مگر اين‌كه از فيلترهاي مناسبي براي ديدن خورشيد استفاده كنند كه در آن صورت، زهره را به‌صورت يك خال روي خورشيد مي‌بينند.

كوكرم گفت: در ايران وضعيت گذر ناهيد به‌گونه‌اي است كه وقتي خورشيد طلوع مي‌كند،‌ ناهيد مثل يك خال سياه كوچك در وسط خورشيد ديده مي‌شود و اگر منطقه‌اي غبارآلود يا مرطوب باشد، ممكن است با چشم غيرمسلح هم ديده شود؛ ولي ما اين كار را توصيه نمي‌كنيم، چون اگر منطقه غبارآلود و مرطوب نباشد، نگاه كردن طولاني به خورشيد با خطر كور شدن همراه است.

وي ديدن اين پديده را از طريق تلويزيون توصيه كرد و افزود: اگر تلسكوپ يا فيلترهاي مناسب در اختيار باشد، مي‌توان اين پديده را ديد.

به گفته‌ي او، ديدن گذر زهره در ايران هم‌زمان با طلوع خورشيد تا ساعت 9:30 صبح نسبت به موقعيت مكاني، امكان‌پذير است.

اين مدرس نجوم آماتور با بيان اين‌كه گذر زهره بعد از 17 خردادماه 1391 تا آذرماه سال 1496 خورشيدي ديگر اتفاق نمي‌افتد،‌ اظهار كرد: اين پديده مانند بارش‌هاي شهابي يا خسوف و كسوف آن‌چنان زيبا نيست؛ ولي جالب بودن آن به‌خاطر نادر بودن اين پديده است و اين‌كه مطمئن هستيد شايد ديگر نتوانيد آن را ببينيد.

او با يادآوري اين‌كه گذر زهره در 19 خردادماه 1383 نيز اتفاق افتاد و ايران بهترين نقطه براي ديدن آن بود، افزود: در حال حاضر شرق آسيا بهترين موقعيت مكاني را براي تماشاي اين پديده دارد‌. در آمريكا هنگامي كه خورشيد در حال غروب است، اين پديده ديده مي‌شود و مردم ساكن در آفريقا و آمريكاي جنوبي نيز اصلا شانس ديدن اين گذر را ندارند.

كوكرم نيز افرادي را كه علاقه‌مندند شاهد اين پديده‌ي نادر باشند، با توجه به برنامه‌ريزي بسياري از گروه‌هاي نجومي،‌ به سايت شاخه‌ي نجوم آماتوري Asiac.ir ارجاع داد.

انتهاي پيام