خانه‌ي تاريخي «امام جمعه» در محله‌ي عودلاجان تهران يكي از بناهاي ثبت‌شده در فهرست آثار ملي است كه با وجود استقرار يافتن نيروهاي يگان حفاظت و همچنين دفتر بافت تاريخي استان تهران در اين خانه، همچنان وضعيت مناسبي ندارد.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، خانه‌ي امام جمعه باقي‌مانده از نيمه‌ي دوم قرن سيزدهم هجري قمري است. از مردادماه 1388، دفتر بافت تاريخي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران به‌عنوان يكي از نهادهاي متولي در امر حفاظت از بافت‌هاي تاريخي به آنجا منتقل شد. از چندي پيش نيز دفتر يگان حفاظت اين اداره كل به‌عنوان نگهبان بناهاي تاريخي تهران مهمان اين خانه شد؛ اما انتقال اين مراكز، شرايط خانه‌ي امام جمعه را آشفته كرده است.
اين بنا، نخست خانه‌ي «ميرزا آقاخان نوري» ـ صدراعظم ناصرالدين‌شاه ـ بود. بعدها امام جمعه‌ي تهران آن را خريد و در آن ساكن شد. حاج «سيدابوالقاسم امام جمعه» پسر ارشد «سيدزين‌الدين امام جمعه» و نوه‌ي دختري «معيرالممالک» (نظام‌الدوله) بود که پس از فوت پدر، امامت جمعه و توليت مسجد امام را برعهده گرفت و چندي بعد با دختر مظفرالدين‌شاه، «شکوه‌الدوله» (زن سابق موقرالسلطنه) ازدواج کرد. «حاج ابوالقاسم امام جمعه» از اواخر حکومت محمدشاه قاجار تا چندي بعد از مشروطه، عهده‌دار منصب امامت جماعت تهران بود.
اما اين خانه‌ي تاريخي كه از آن پس به نام خانه‌ي «امام جمعه» شناخته مي‌شود، با مساحتي حدود 879 مترمربع در دو طبقه ساخته شده است. طبقه‌ي نخست، حوضخانه و طبقه‌ي دوم شامل تالار تابستاني و زمستاني است که هر کدام با ارسي‌هاي کشويي از هم و از محيط خارج، جدا مي‌شوند. در جلوي عمارت، ايواني با دو ستون بلند قرار دارد. اين بنا از بناهاي مسکوني اعياني است که دو بخش اندروني و بيروني دارد. بخش اندروني آن که براي سکونت افراد خانه و خدمه بود، تخريب و به مدرسه تبديل شد و بخش بيروني که محلي براي پذيرايي از مهمانان امام جمعه بود، باقي مانده است.
اين خانه، مانند بسياري از خانه‌هاي اعياني سنتي ايراني تزيينات مفصلي دارد و با نقاشي، گچ‌بري و آيينه‌کاري تزيين شده است. در تزيينات اين فضا از تصاوير زنان با پوشش غربي و تلفيق طرح‌هاي غربي گچ‌بري در کنار هر آيينه استفاده شده است. همچنين مهرچاپ در ميان قاب‌ها و ارسي‌هايي با سبک ايراني به‌صورت گره چيني مشبک با شيشه‌هاي رنگي يا سه‌لابري با طرح‌هاي اسليمي و غربي در کنار هم به کار رفته است. پيشاني شيرواني خانه از آرامگاه کوروش الهام گرفته شده است که نمونه‌ي آن در ديوانخانه‌ي کريمخان نيز وجود دارد.
خانه‌ي امام جمعه پيش از انقلاب در اختيار وزارت فرهنگ و هنر بود و اکنون در اختيار سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. در اين خانه پس از طي شدن مراحل انتقال مالکيت بنا به وزارت فرهنگ و هنر، از سال 1348 تا 1350 نخستين دوره‌ي تعميرات توسط سازمان ملي حفاظت از آثار باستاني ايران انجام و از آن به‌عنوان مرکزي براي آشنايي دانشجويان رشته‌هاي معماري و هنر با ويژگي‌هاي معماري سنتي استفاده شد.
مرمت اين خانه در سال 1351 به پايان رسيد؛ اما در سال‌هاي بعد براثر حوادث بسياري از جمله ساخت پارکينگ طبقاتي در كنار آن، انفجار بمب در ميدان امام و اصابت راکت به آن و اصابت موشک رژيم بعثي در فاصله‌ي 25 متري خانه، خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري به آن وارد شد.
نصرالله حدادي ـ پژوهشگر در زمينه‌ي تهران قديم ـ درباره‌ي اين خانه‌ي تاريخي به خبرنگار ايسنا گفت: خانه‌ي امام جمعه در خيابان ناصرخسرو واقع در كوچه‌ي امام جمعه‌ي خويي يكي از نمونه‌هاي مرمتي ناقص در تهران است كه مرمت آن به‌صورت ناقص انجام شده و در همين حالت نيز تا كنون باقي مانده است.
به گزارش ايسنا، براساس صحبت‌هاي مطرح‌شده گويا قرار است اين خانه‌ي تاريخي در آينده‌ي نزديك، مركز اسناد و كتابخانه‌ي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران نيز باشد، خانه‌اي تاريخي كه هرچند تغيير كاربري يافته است، اما هنوز توجه چنداني به آن نمي‌شود.
انتهاي پيام