در شرايطي كه مدت‌هاست بيشترين توان كشور معطوف ميادين گازي مشترك و به‌ويژه پارس جنوبي شده و حتي مديران از بهره‌برداري كامل اين ميدان ظرف سه سال آينده خبر مي‌هند، ميدان‌هاي گازي غيرمشترك از جمله پارس شمالي تا حدودي مورد كم‌توجهي قرار گرفته‌اند و با گذشت بيش از 45 سال اين ميدان هنوز به بهره‌برداري نرسيده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اگرچه اطلاعات پايه‌ ميدان پارس شمالي از سال 1345 خورشيدي جمع‌آوري شده، اما طي تمام اين سال‌ها توسعه‌ اين ميدان با توجه به تمركز روي توسعه‌ ميدان مشترك پارس جنوبي در بخش دوم اهميت قرار گرفته است.

پارس شمالي پروژه‌اي از ديروز تا فردا

پيشينه‌ اكتشاف در ميدان گازي پارس شمالي به سال 1342 باز مي‌گردد كه اين ميدان، با انجام عمليات لرزه‌نگاري سه‌بعدي كشف شد و پس از آن حفر شش حلقه چاه اكتشافي، توصيفي و توسعه‌اي در دستور كار قرار گرفت تا اين ميدان توسعه يابد.

تا زمان پيروزي انقلاب 17حلقه‌ چاه در اين ميدان حفاري شد و نصب دو سكوي نيمه‌كاره هم در اين ميدان انجام شد. در سال‌هاي قبل از انقلاب شركت‌هاي مادر «اكسون» و «لندس» فعاليت‌هاي اصلي طراحي و ساخت تاسيسات طرح توسعه‌ پارس شمالي را برعهده داشتند كه البته اين فعاليت‌ها تا بعد از سال 1357 كه فعاليت‌هاي توسعه‌اي ميدان پارس شمالي متوقف شد، ادامه داشت.

اما نكته جالب اينكه در زمان كشف، ميدان گازي پارس شمالي بزرگ‌ترين مخزن گازي كشور را داشت و به همين دليل سرمايه‌گذاري روي آن با سرعت انجام مي‌شد.

بعدها با پيروزي انقلاب اسلامي و پس از آن جنگ تحميلي، توسعه‌ي اين ميدان براي مدتي متوقف شد و پس از جنگ هم پارس جنوبي به دليل مشترك‌بودن در كانون توجه‌ها قرار گرفت و بدين ترتيب توسعه‌ي پارس شمالي به حاشيه رانده شد.

اما اگر بخواهيم وضعيت اين روزهاي پارس شمالي را مورد بررسي قرار دهيم، در مي‌يابيم كه تاكنون در اين ميدان 17 حلقه چاه حفاري و 26 سكوي دريايي هم نصب شده‌اند، اما با اين وجود هم‌چنان عمليات توسعه و توليد اين ميدان آغاز نشده است.

اين ميدان كه گفته مي‌شود ظرفيت توليد آن به اندازه‌ي چهار فاز پارس جنوبي است، توان توليد ثابت روزانه سه هزار و 600 ميليون فوت مكعب گاز را دارد كه براي برداشت اين حجم لازم است 46 حلقه چاه در آن حفر شود.

مدت زمان توليد ثابت روزانه‌ اين ميدان 25 سال پيش‌بيني شده و مدت زمان كلي توليد پارس شمالي حدود 35 سال است. ضريب بازيافت توليد ذكر‌شده‌ اين ميدان هم حدود 61 درصد است.

بنا بر برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته، گاز توليدي اين ميدان قرار است در كارخانه‌هاي توليد ال.ان.جي به كار گرفته شود تا سالانه شاهد توليد 20 ميليون تن ال.ان.جي باشيم.

به گزارش ايسنا، نگاهي به روند توسعه‌ پارس شمالي در پنج سال گذشته گوياي آن است كه اين ميدان در اين سال‌ها بيشتر با تصميم‌هايي مقطعي مواجه شده و همواره تغييرات مكرر فرصت توسعه را از آن گرفته است.

اواخر سال 1384، اكبر تركان ـ مديرعامل وقت شركت نفت و گاز پارس، از تصميماتي كه براي به كارگيري گاز پارس شمالي براي خط لوله صلح اتخاذ شده بود، خبر داده و گفته بود كه قرار بوده مهندسي خط لوله صلح همزمان با برنامه‌هاي اجرايي پارس شمالي در سال 2005 به پايان برسد و با شروع عمليات اجرايي، اين دو پروژه در سال 2006، طي چهار سال خط لوله آماده استفاده گاز شود.

به عبارت ديگر در آن زمان انتظار مي‌رفته كه در كنار خط لوله صلح، پارس شمالي هم تكميل شده باشد.

قراردادي كه قرار بود ظرف هشت سال به نتيجه برسد

اوايل سال 1385 غلامرضا نوذري ـ مديرعامل وقت شركت ملي نفت، از اولويت‌يافتن توسعه‌ پارس شمالي خبر داده و در نيمه‌ دوم اين سال خبرهايي مبني بر مذاكره‌ ايران و چين براي مشاركت دراين ميدان منتشر شد. مذاكراتي كه به‌طور همزمان براي پارس جنوبي هم صورت گرفته بود و حتي كشور رقيب ايران در پارس جنوبي يعني قطر هم براي توسعه بخش‌هاي مربوط به خود با اين شركت صحبت‌هايي كرده بود.

در نهايت دي‌ماه سال 1385 قرارداد توسعه پارس شمالي ميان ايران و چنين به امضا ‌رسيد تا در قالب اين قرار‌داد 16 ميليارد دلاري، چيني‌ها ظرف هشت سال به توسعه پارس شمالي بپردازند و 50 درصد از سهم ال.ان.جي توليد شده را به اختيار خود درآورند.

تهديدات آمريكا بر سر پارس شمالي

هنوز يك هفته هم از انتشار اين خبر نگذشته بود كه مقامات سفارت آمريكا در چين از دولت اين كشور بابت قرار‌داد بسته شده توضيح خواستند و هشدار دادند اين قرار‌داد قانون سال 1996 كه شامل تحريم ايران و ليبي بوده را نقص مي‌كند؛ چرا كه براساس اين قانون شركت‌هاي خارجي از سرمايه‌گذاري بيش از 10 ميليارد دلاري در بخش انرژي ايران منع شده بودند.

اما در سال 1385 شركت‌هاي داخلي هم از عقد قرار‌داد براي اين ميدان بي‌بهره نماندند و قرار‌دادي با مبلغ 89 ميليون يورو براي انجام عمليات حفاري پارس شمالي با شركت ملي حفاري منعقد و 17 ميليون يور هم براي شروع كار پرداخت شد.

جالب اين‌كه با وجود به امضا‌رسيدن قرار‌داد ميان ايران و چين براي توسعه اين ميدان، اكبر تركان - مديرعامل وقت شركت نفت و گاز پارس، بار ديگر از عدم نهايي‌شدن قرار‌داد ايران و چين سخن گفت و اظهار كرد كه قرار نيست مديريت طرح پارس شمالي، پروژه ‌را تا زمان نهايي‌شدن قرارداد متوقف كند، بلكه تصميم داريم عمليات توسعه‌ي پارس شمالي را به صورت لاينقطع و بدون هيچ تاخيري ادامه دهيم.

وي در عين حال از عقد سه قرار‌داد براي چاه‌هاي توصيفي پارس شمالي ياد كرد و از اجاره دكل شهيد مدرس براي حفاري چاه‌هاي پارس شمالي خبر داد.

تركان در آن زمان گفته بود كه براساس پيش‌بيني‌هاي اوليه‌ قرار است 48 چاه در چهار فاز پارس شمالي حفر و در هر فاز 12چاه حفاري شود.

كلنگي كه هيچ‌گاه به زمين زده نشد

پس از گذشت مدتي به منظور نشان دادن تمركز براين ميدان، غلامحسين نوذري - سرپرست وقت وزارت نفت و مدير عامل وقت شركت ملي نفت، مسووليت منطقه‌ي پارس شمالي را به سيد عبدالجليل رضوي - مدير عامل وقت سازمان منطقه‌ي ويژه اقتصادي انرژي پارس، ‌سپرد و رضوي هم چند ماه پس از اين انتصاب از كلنگ‌زني پارس شمالي در آينده‌اي نزديك خبر داد كه البته اين آينده‌ي نزديك هم بعدها چندين‌بار به تعويق افتاد و در نهايت اين اتفاق جامعه عمل نپوشيد.

همچنين اوايل سال 1387 شركت چيني طرف قرار‌داد بار ديگر بر همكاري‌اش با ايران تاكيد و دليل وقفه‌ي ايجاد‌شده در امضاي اين قرار‌داد را حساسيت‌هاي بين‌المللي بيان كرد.

از 270 چاه تا كنون چند چاه حفر شده است؟

اواسط سال 1387 علي وكيلي - مدير عامل وقت شركت نفت و گاز پارس، نيز پارس شمالي را معادل چهار فاز پارس جنوبي دانسته و گفته بود كه لازم است طي هفت سال آينده 270 حلقه چاه در پارس‌هاي شمالي وجنوبي حفاري شود كه تاكنون ساخت و نصب 22 پايه سكو، ساخت و نصب 22 سكوي دريايي و مشعل، اجراي 22 خط لوله‌ انتقال گاز زيردريايي و حفاري همزمان 10 دكل حفاري جزو برنامه‌هايي است كه بايد انجام دهيم.

وي در عين حال از وضعيت بانك‌هاي كشور هم اظهار نارضايتي كرده و گفته بود كه بانك‌هاي كشور حتي نمي‌توانند يكي از فاز‌هاي پارس جنوبي را به‌طور كامل تامين اعتبار كنند و در ميان پيمانكاران هم كسي را نداريم كه بتواند پنج ميليارد دلار سرمايه‌گذاري كند.

ارديبهشت‌ماه 1388 هم اخباري مبني بر علاقه‌مندي دو شركت آلماني و اماراتي در زمينه‌ي همكاري در توسعه‌ي زيرساخت‌هاي پارس شمالي منتشر و قرار شد اين موضوع در كميسيون اقتصادي دولت مورد بررسي قرار گيرد كه البته بعدها هم نتيجه‌ي اين بررسي‌ها هيچ‌گاه اعلام نشد.

در پايان اين سال هم موسي سوري - مدير عامل وقت منطقه‌ي ويژه اقتصادي پارس، پس از مدت‌ها صحبت بر سر حضور چيني‌ها و علاقه‌مندي جدي آنها براي شركت در اين طرح، اعلام كرد كه شركت‌هاي مالزيايي و چيني طرف قرار‌داد اين پروژه هنوز فعاليت خود را شروع نكرده و منتظر نهايي‌شدن قرار‌دادهايشان هستند.

اما در اولين روزهاي سال 1389 شركت مهندسي و ساخت تاسيسات دريايي با مشاركت يك شركت چيني برنده‌ عملياتي مهندسي، خريد، ساخت و بارگيري‌ چهار جكت طرح توسعه‌ي ميدان گازي پارس شمالي شد.

طبق اين قرار‌داد لازم بود كه در مدت 11.5 ماه جكت‌ها ساخته شوند. دراين سال بار ديگر وعده كلنگ‌زني عمليات اجرايي پارس شمالي داده شد و اواسط ارديبهشت‌ماه اخباري مبني بر ورود 200 نيروي انساني چيني به منطقه ويژه منتشر شد.

از ديگر اخباري كه ارديبهشت‌ماه سال قبل درباره‌ي پارس شمالي منتشر شد، اين بود كه مدير عامل شركت ملي حفاري اعلام كرد علي‌رغم آمادگي اين شركت براي آغاز عمليات حفاري، هم‌چنان آغاز اين عمليات منتظر دستور آغاز به كار از سوي كارفرماست.

اما پس از آن ديگر اخبار چنداني از وضعيت پارس شمالي و توسعه‌ي آن منتشر نشد و فروردين‌ماه امسال و در همايش نفت، گاز، پتروشيمي و پالايش و پخش، پيروز موسوي - مدير عامل جديد منطقه‌ي ويژه اقتصادي انرژي پارس، رسما از خروج اين طرح از اولويت‌هاي وزارت نفت خبر داد و بار ديگر اين ميدان گازي به كما رفت.

حال بايد ديد با روي كار آمدن رستم قاسمي و توجه خاص او به از سرگيري پروژه‌هاي به تاخير افتاده آيا در اين سالها اين پروژه كه از نيم قرن پيش در حاشيه قرار دارد، وارد متن مي‌شود و عمليات جدي آن آغاز مي شود يا خير.

گزارش از خبرنگار ايسنا محبوبه نقره‌خامه

انتهاي پيام