ماه «ذي‌الحجه‌» آخرين ماه « سال هجري قمري» است و ماهي است بسيار پربركت. بزرگان دين هنگامي كه اين ماه وارد مي‌شد، اهميت ويژه‌اي به عبادت در آن مي‌دادند. مخصوصا در دهه اول اين ماه.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، هر ماه را بايد با توجه به خدا، ياد و ذكر او آغاز كرد و سلامت و موفقيت خود را در آن ماه از خداوند متعال طلب كرد. در همين زمينه اعمالي براي هر ماه، در كتب دعا نقل شده است كه پيوند خلق با خالق را محكم مي‌كند، ياد خدا را در خاطره‌ها زنده نگه مي‌دارد، و انسان را در پناه قدرت لايزال او قرار مي‌دهد؛ به يقين اين توجه و دعا، سبب حل بسياري از مشكلات و دفع بلا‌ها و آفات خواهد شد.

در بعضي از روايات درباره ماه ذي‌الحجه آمده است، شب‌هاي دهگانه‌اي كه قرآن در سوره «والفجر و ليال عشر» به آن سوگند ياد كرده است، شب‌هاي دهه اول اين ماه شريف است، و اين سوگند به خاطر عظمت آن است.

خداوند در سوره حج (آيه 28) ضمن بيان فريضه بزرگ «حج» سخن از «ايام معلومات» گفته است كه مومنان بايد در آن به ياد خدا باشند. يكي از تفسيرهاي معروف «ايام معلومات» كه در روايات نيز آمده است، ده روز اول ذي‌الحجه است. بنابراين، هم شب‌هاي آن عزيز است و هم روزهاي آن.

در حديثي از رسول خدا (ص) مي‌خوانيم كه عبادت و كار نيك در هيچ ايامي به اندازه اين ايام (ده روز اول ماه ذي‌الحجه) فضيلت ندارد.

افزون بر اين‌ها، هم صدا شدن با زوار خانه خدا در اين ماه، و ياد و خاطره مراسم با شكوه حج و معنويت و بركات آن، حال و هواي ديگري به انسان مي‌دهد، مخصوصا براي كساني كه در سلك زوار سعادتمند خانه خدا قرار گرفته‌اند، يا با ياد و خاطره آن ها همراهند.

وجود دو «عيد» مهم اسلامي عيد قربان (عيد اضحي) و عيد غدير ‌(عيد ولايت) و روز «عرفه» و خاطره دعاي عجيب و بسيار گران‌بهاي امام حسين (ع) در عرفات، شكوه و عظمت خاصي به اين ماه بخشيده، و سزاوار است همه مومنان (مخصوصا جوانان پاك‌دل) از فضاي آكنده از معنويت اين ماه، غافل نشوند و در خودسازي و تهذيب نفس بكوشند كه به پيشرفت‌هاي مهمي نائل مي‌شوند.

اعمال ماه ذي‌الحجه:

اعمال اين ماه بر دو قسم است:

اول اعمالي كه مشترك است ميان دهه اول، دوم اعمالي كه مختص به ايام خاصي است.

اعمال مشترك دهه اول:

1ـ امام صادق (ع) مي‌فرمايد: پدرم حضرت امام باقر(ع) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذي‌الحجه، هر شب ميان نماز مغرب و عشاء اين دو ركعت نماز را ترك مكن،‌ در هر ركعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مي خواني، پس از ‌آن اين آيه (آيه 142 سوره اعراف) را مي‌خواني:

وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ قَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ.

با موسى سى شب وعده كرديم،و آن را با ده شب ديگر كامل نموديم،در نتيجه ميقات پروردگارش به چهل شب اتمام يافت و موسى‏ به برادرش هارون گفت:در ميان قوم من جانشينم باش،و اصلاح كن،و راه اهل فساد را پيروى مكن.

اگر چنين كني، در ثواب حاجيان، و اعمال حج آن‌ها شريك مي‌شوي.

2ـ روزه گرفتن در نه روز اول. در روايتي از امام موسي كاظم (ع) نقل شده است كه هر كس نه روز اول ذي‌الحجه را روزه بدارد، خداوند 3ثواب روزه تمام عمر را براي او مي‌نويسد.

3ـ ابوحمزه ثمالي از امام صادق (ع) نقل كرده است كه آن حضرت، از روز اول تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب اين دعا را مي‌خواند:

اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَيَّامُ الَّتِي فَضَّلْتَهَا عَلَى الْأَيَّامِ وَ شَرَّفْتَهَا قَدْ بَلَّغْتَنِيهَا بِمَنِّكَ وَ رَحْمَتِكَ فَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ وَ أَوْسِعْ عَلَيْنَا فِيهَا مِنْ نَعْمَائِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهْدِيَنَا فِيهَا لِسَبِيلِ الْهُدَى وَ الْعَفَافِ وَ الْغِنَى وَ الْعَمَلِ فِيهَا بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ يَا سَامِعَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا شَاهِدَ كُلِّ مَلَإٍ وَ يَا عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَكْشِفَ عَنَّا فِيهَا الْبَلاءَ وَ تَسْتَجِيبَ لَنَا فِيهَا الدُّعَاءَ وَ تُقَوِّيَنَا فِيهَا وَ تُعِينَنَا وَ تُوَفِّقَنَا فِيهَا لِمَا تُحِبُّ رَبَّنَا وَ تَرْضَى وَ عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا مِنْ طَاعَتِكَ وَ طَاعَةِ رَسُولِكَ وَ أَهْلِ وِلايَتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ،

خدايا اين روزها روزهايى است،كه بر ساير روزها برترى و شرافت دادى و به لطف و رحمتت مرا به آنها رساندى، بركاتت را بر ما فرو فرست،و از نعمتهايت در اين روزها بر ما وسعت ده.خدايا از تو مى‏خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و ما را در اين روزها به راه هدايت و پاكدامنى و بى‏نيازى و عمل در آنها به آنچه مى‏پسندى و خشنود مى‏شود هدايت فرمايى،خدايا از تو درخواست مى‏كنم،اى جايگاه هر شكوايه،و اى شنواى هر رازونياز،و اى حاضر در هر جمع،و اى داناى هر نهان،كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و در اين روزها بلا را از ما برگردانى،و دعايمان را مستجاب گردانى،و نيرويمان دهى و يارى‏مان نمايى،و به آنچه اى پروردگار ما دوست دارى و خشنود مى‏شود موّفقمان بدارى،و بر امورى كه از طاعتت و طاعت رسولت و اهل ولايتت بر ما واجب نمودى توفيقمان دهى.خدايا از تو درخواست مى‏كنم اى مهربان‏ترين مهربانان،كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،

وَ أَنْ تَهَبَ لَنَا فِيهَا الرِّضَا إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ وَ لا تَحْرِمْنَا خَيْرَ مَا تُنْزِلُ فِيهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ يَا عَلامَ الْغُيُوبِ وَ أَوْجِبْ لَنَا فِيهَا دَارَ الْخُلُودِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لا تَتْرُكْ لَنَا فِيهَا ذَنْبا إِلا غَفَرْتَهُ وَ لا هَمّا إِلا فَرَّجْتَهُ وَ لا دَيْنا إِلا قَضَيْتَهُ وَ لا غَائِبا إِلا أَدَّيْتَهُ وَ لا حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِلا سَهَّلْتَهَا وَ يَسَّرْتَهَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ يَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ يَا رَبَّ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ يَا مَنْ لا تَتَشَابَهُ عَلَيْهِ الْأَصْوَاتُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا فِيهَا مِنْ عُتَقَائِكَ وَ طُلَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ الْفَائِزِينَ بِجَنَّتِكَ وَ النَّاجِينَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ وَ سَلَّمَ عَلَيهِم تَسليماً.

و خشنودى خود را در اين روزها به ما ارزانى كنى،كه به يقين‏ تو شنواى دعايى،و از خيرى كه در اين ايام از عالم بالا نازل مى‏كنى،ما را محروم مساز و از گناهان ما را پاك ساز، اى داناى نهانها،و در اين روزها خانه جاودان را بر ما واجب گردان.خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و گناهى را براى ما باقى بگذار جز آنكه‏ ببخشى،و نه اندوهى جز آنكه برطرف كنى،و نه بدهى جز انكه بپردازى،و نه غايبى جز انكه به ما برسانى،و نه حاجتى از حاجات دنيا و آخرت جز آنكه هموار و آسان نمايى،به يقين تو بر هرچيز توانايى.خدايا اى داناى‏ نهان،اى رحم‏كننده به اشكهاى روان،اى اجابت‏كننده دعاها،اى پروردگار زمينها و آسمانها،اى‏ آن‏كه صداها بر او اشتباه نشود،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و ما را در اين روزها از آزادشدگان و رهاگشتگان از اتش،و رسيدگان به بهشت،و از نجات‏يافتگان قرار ده به مهربانى‏ات اى مهربان‏ترين مهربانان،و درود خدا بر آقايمان محمّد و همه اهل بيتش.

4ـ آن پنج دعايي را بخواند كه به فرموده امام باقر (ع) خداوند آن را به وسيله جبرئيل براي حضرت عيسي (ع) هديه فرستاد، تا در ايام اين دهه، آن‌ها را بخواند. آن پنج دعا چنين است:

(1) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ (2) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا (3) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوا أَحَدٌ (4) أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ (5) حَسْبِيَ اللَّهُ وَ كَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَيْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِي‏ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَةَ وَ الْأُولَى.

(1)گواهى مى‏دهم كه معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‏شريك است،فرمانروايى و سپاس براى اوست،خير تنها به دست اوست‏ و او بر هرچيز تواناست(2)گواهى مى‏دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‏شريك است،يكتا و بى‏نياز است‏ همسر و فرزندى نگرفته است.(3)گواهى مى‏دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‏شريك است،يكتا و بى‏نياز است‏ نه زاده و نه زاييده شده است،و برايش هيچ همتايى نيست.(4)گواهى مى‏دهم معبودى جز خدا نيست،يگانه و بى‏شريك است، فرمانروايى و سپاس براى اوست،زنده مى‏كند و مى‏ميراند و اوست زنده‏اى كه نمى‏ميرد،خير تنها به دست اوست،و او بر هرچيز تواناست.(5)خدا مرا بس است و كفايت مى‏كند،خدا گوش فرا دهد براى آن‏كه او را بخواند،وراى خدا نهايتى نيست،گواهى مى‏دهم براى‏ خدا به آنچه دعوت كرد،و خدا بيزار است از هركه از او بيزاى جويد،و آخرت و دنيا از ان خداست.

سپس حضرت عيسي (ع) پاداش فراواني را براي صد مرتبه خواندن اين پنج دعا ذكر فرمود. مرحوم «علامه مجلسي» گفته است: اگر كسي هر روز هر يك از اين پنج دعا را ده مرتبه بخواند( كه در مدت ده روز هر كدام را صد مرتبه خوانده است) به روايت عمل كرده است. البته اگر هر روز هر دعايي را صد مرتبه بخواند بهتر است.

5ـ در هر روز، از اين دهه، اين تهليلات (لااله‌الا الله‌ها‌) را كه از اميرالمومنين نقل شده است بخواند و اگر روزي ده مرتبه بخواند بهتر است:

لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ اللَّيَالِي وَ الدُّهُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ أَمْوَاجِ الْبُحُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ رَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّوْكِ وَ الشَّجَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَ الْوَبَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَ الْمَدَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ فِي اللَّيْلِ إِذَا عَسْعَسَ وَ [فِي‏] الصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الرِّيَاحِ فِي الْبَرَارِي وَ الصُّخُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مِنَ الْيَوْمِ إِلَى يَوْمِ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ.

معبودى جز خدا نيست به شمار شبها و روزگاران،معبودى جز خدا نيست به شمار امواج درياها،معبودى جز خدا نيست،و رحمت او از آنچه گرد مى‏آورند بهتر است،معبودى جز خدا نيست،به شمار خارها و درختان،معبودى جز خدا نيست به شمار موها و كركها،معبودى جز خدا نيست به شمار سنگها و كلوخها،معبودى جز خدا نيست به شمار بهم‏خوردن پلكها،معبودى جز خدا نيست در شب چون سياهى بنمايد و در صبح چون سپيدى سر برآورد،معبودى جز خدا نيست به شمار بادها در صحراها و كوهها،معبودى جز خدا نيست از امروز تا روز دميده شدن در صور.

اعمال مختص روز‌ها و شب‌هاي اين ماه:

روز اول ماه: روز اول ماه ذي‌الحجه روز مباركي است و براي آن اعمال چند نقل شده است:

1ـ روزه گرفتن. در روايتي از امام موسي بن جعفر (ع) نقل شده است كه هر كس روز اول ماه ذي‌الحجه را روزه بگيردف خداوند براي وي پاداش عظيمي را مي‌نويسد.

2ـ خواندن نماز حضرت فاطمه (ع). مرحوم «شيخ طوسي» فرموده است: مستحب است در اين روز، نماز حضرت فاطمه (ع) را بخواند و اين نماز چهار ركعت است (هر دو ركعت به يك سلام) و همانند نماز حضرت اميرالمومنين (ع) است در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند و بعد از سلام تسبيح حضرت فاطمه (ع) را بگويد، آنگاه بخواند:

سُبْحَانَ ذِي الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِيفِ سُبْحَانَ ذِي الْجَلالِ الْبَاذِخِ الْعَظِيمِ سُبْحَانَ ذِي الْمُلْكِ الْفَاخِرِ الْقَدِيمِ سُبْحَانَ مَنْ يَرَى أَثَرَ النَّمْلَةِ فِي الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ يَرَى وَقْعَ الطَّيْرِ فِي الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ

منزّه است آن دارى عزّت بلندمرتبه شريف،منزّه است آن داراى عظمت بسيار با شكوه بزرگ،منزّه است‏ آن داراى فرمانروايى گرانمايه ازلى،منزّه است آن‏كه جاى پاى مورچه را بر سنگ صاف بيند،منزّه است آن‏كه چگونگى گذر پرنده را در هوا بيند،منزّه است آن‏كه او چنين است،و جز او چنين نيست.

3ـ نيم ساعت قبل از ظهر، دو ركعت نماز بگذارد و در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره «قل هو‌الله» و ده مرتبه آيه‌الكرسي و ده مرتبه سوره «انا انزلنا» را بخواند.

4ـ هر كس از ظالمي خوف داشته باشد در اين روز بگويد:

« حَسْبِي حَسْبِي حَسْبِي مِنْ سُؤَالِي عِلْمُكَ بِحَالِي

مرا كافى است، مرا كافى است، مرا كافى است،آگاهى تو به حالم از درخواست من.» تا خداوند او را از شر آن ظالم حفظ كند.

روز هشتم ماه: روز هشتم ذي‌الحجه را "ترويه" مي‌نامند و به روايت امام صادق(ع) روزه در آن، كفاره گناهان زيادي است.

تقويم اين ماه:

اول ماه ذي‌الحجه: روز ولادت حضرت ابراهيم خليل (ع)، پيامبر بزرگ و بت شكن و بنا كننده خانه كعبه است.

همچنين بنا بر نقل «شيخ طوسي» اين روز، روز ازدواج امير مومنان علي (ع) و حضرت صديقه كبري فاطمه زهرا (س) (در سال دوم هجري ) است.

روز هفتم ماه ذي الحجه: وفات امام محمد باقر (ع) ( در سال 114) در چنين روزي واقع شده است.

روز هشتم ماه ذي‌الحجه: اين روز را روز« ترويه» مي‌نامند. «ترويه در لغت به معناي سيراب كردن، و آب ذخيره نمودن است». در سابق كه در عرفات آب نبود، حجاج روز هشتم آب براي وقوف در عرفات در روز نهم از مكه با خود مي‌برند.

روز نهم ذي الحجه: روز عرفه است كه روزي بسيار با فضيلت است و حاجيان آن روز را در صحراي عرفات به ياد خدا هستند، همچنين اين روز مصادف است با سال روز شهادت حضرت مسلم‌بن عقيل (ع) در شهر كوفه ( در سال 60 هجري قمري).

روز دهم ماه ذي‌الحجه:‌ روز عيد قربان است كه از اعياد مهم اسلامي است.

روز پانزدهم ماه ذي‌الحجه: در چنين روزي ميلاد مسعود حضرت امام علي النقي (ع) در سال 212 هجري قمري واقع شده است.

روز هيجدهم ماه ذي الحجه: روز عيد سعيد غدير، عيد ولايت و امامت، از اعياد مهم اسلامي است. آن روز پيامبر گرامي اسلام (ص) به فرمان خداوند، علي (ع) را به امامت و جانشيني خود منصوب كرد. اين واقعه در سال دهم هجري در سرزمين «خم» نزديكي مكه كنار غدير (بركه آبي) واقع شد. و لذا آن را عيد «غدير خم» مي‌نامند. مرحوم «علامه اميني» در كتاب شريف «الغدير» كه در 11 جلد نوشته شده است، روايات فراواني را از طريق اهل سنت راجع به جريان غدير خم، نقل مي‌كند كه جاي ترديدي براي هيچ فرد با انصافي باقي نمي‌گذارد.

روز بيست و چهارم ماه ذي الحجه: روز «مباهله» است، روزي است كه رسول خدا (ص) با نصاراي نجران «مباهله» كرد، و پيش از آن كه مباهله صورت گيرد مسيحيان نجران، پشيمان شده و از مباهله صرف نظر كردند. اين جريان در سال دهم هجري واقع شده است. ( داستان آن را در ذيل اعمال روز مباهله شرح خواهيم داد).

همچنين در اين روز حضرت اميرالمومنين علي (ع) در حال ركوع انگشتر خود را به سائل داد و آيه (انما وليكم الله و رسوله) در همين رابطه نازل شد.

روز بيست و پنجم ماه ذي الحجه: روز نزول سوره «هل اتي» است. پس از آن كه حضرت علي (ع) حضرت فاطمه (ع)، امام حسن (ع) و امام حسين (ع) و جناب فضه، براي اداي نذر خويش كه براي شفاي امام حسن و امام حسين (ع) كرده بودند، سه روز روزه گرفتند و در روز اول غذاي افطار خود را به مسكين دادند و با آب افطار كردند و در روز دوم به يتيم و روز سوم به اسير دادند اين سوره در مدح آنان نازل شد.

اعمال مشترك اول هر ماه:

1ـ هنگام رؤيت هلال دعايي را كه در «صحيفه سجاديه» آمده است بخواند كه بسيار پرمعناست:

أَيُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِيعُ الدَّائِبُ السَّرِيعُ الْمُتَرَدِّدُ فِي مَنَازِلِ التَّقْدِيرِ الْمُتَصَرِّفُ فِي فَلَكِ التَّدْبِيرِ آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِكَ الظُّلَمَ وَ أَوْضَحَ بِكَ الْبُهَمَ وَ جَعَلَكَ آيَةً مِنْ آيَاتِ مُلْكِهِ وَ عَلامَةً مِنْ عَلامَاتِ سُلْطَانِهِ فَحَدَّ بِكَ الزَّمَانَ وَ امْتَهَنَكَ بِالْكَمَالِ وَ النُّقْصَانِ وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ وَ الْإِنَارَةِ وَ الْكُسُوفِ فِي كُلِّ ذَلِكَ أَنْتَ لَهُ مُطِيعٌ وَ إِلَى إِرَادَتِهِ سَرِيعٌ سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ مِنْ أَمْرِكَ وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِي شَأْنِكَ جَعَلَكَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّي وَ رَبَّكَ وَ خَالِقِي وَ خَالِقَكَ وَ مُقَدِّرِي وَ مُقَدِّرَكَ وَ مُصَوِّرِي وَ مُصَوِّرَكَ ،

اى آفريده فرمانبردار،رونده كوشا و شتابان،رفت‏وآمدكننده در منزلگاههاى معيّن،اى متصرف در چرخ‏ گردان تدبير،ايمان آوردم به آن كس ‏كه با تو تاريكيها را روشن كرد،و آنچه را كه به سختى مى‏توان يافت آشكار ساخت و تو را نشانه‏اى از نشانه‏هاى چيرگى،و علامتى از علائم قدرت خود قرار داد،پس زمان را به تو محدود ساخت،و گاهى تو را به نقص و گاهى به كمال،و وقتى به طلوع،و زمانى به غروب،و حالتى پر نور،و حالتى گرفته،مسخّر خويش نمود،تو در تمام اين حالات مسّخر اويى،و به سوى اراده‏اش‏ شتابانى،منزّه است او چه عجيب است تدبيرى كه در حق تو به كار برده،و چه دقيق است آنچه درباره تو انجام داده،تو را كليد ماهى‏ تو براى كارهايى نو ساخته،پس از پروردگار كه پروردگار من‏وتوست،و آفريننده من‏وتوست،و مهار مقدّرات من‏و تو در كف قدرت اوست،و صورتگر من و توست،

أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ يَجْعَلَكَ هِلالَ بَرَكَةٍ لا تَمْحَقُهَا الْأَيَّامُ وَ طَهَارَةٍ لا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ هِلالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ وَ سَلامَةٍ مِنَ السَّيِّئَاتِ هِلالَ سَعْدٍ لا نَحْسَ فِيهِ وَ يُمْنٍ لا نَكَدَ مَعَهُ وَ يُسْرٍ لا يُمَازِجُهُ عُسْرٌ وَ خَيْرٍ لا يَشُوبُهُ شَرٌّ هِلالَ أَمْنٍ وَ إِيمَانٍ وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلامَةٍ وَ إِسْلامٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ طَلَعَ عَلَيْهِ،

مى‏خواهم كه بر محمّد و خاندانش درود فرستد،و تو را ماه بركتى قرار دهد،كه گذشت روزگاران آن را از بين نبرد و ماه پاكى كه گناهان آن را آلوده نگرداند،هلال ايمنى از آفات،و سلامتى‏ از زشتيها،هلال خوش طالعى بركنار از بد يمنى،و مباركى بدون گرفتارى و آسايش بدون دشوارى‏ و خير بدون شرّ،هلال ايمنى و امان،و نعمت و احسان و سلامت و اسلام،خدايا بر محمّد و خاندانش درود فرست،و ما را از پسنديده‏ترين كسانى قرار ده كه اين ماه بر آنان طلوع كرده،

وَ أَزْكَى مَنْ نَظَرَ إِلَيْهِ وَ أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ وَ وَفِّقْنَا اللَّهُمَّ فِيهِ لِلطَّاعَةِ وَ التَّوْبَةِ وَ اعْصِمْنَا فِيهِ مِنَ الْآثَامِ وَ الْحَوْبَةِ وَ أَوْزِعْنَا فِيهِ شُكْرَ النِّعْمَةِ وَ أَلْبِسْنَا فِيهِ جُنَنَ الْعَافِيَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَيْنَا بِاسْتِكْمَالِ طَاعَتِكَ فِيهِ الْمِنَّةَ إِنَّكَ أَنْتَ الْمَنَّانُ الْحَمِيدُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ وَ اجْعَلْ لَنَا فِيهِ عَوْنا مِنْكَ عَلَى مَا نَدَبْتَنَا إِلَيْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طَاعَتِكَ وَ تَقَبَّلْهَا إِنَّكَ الْأَكْرَمُ مِنْ كُلِّ كَرِيمٍ وَ الْأَرْحَمُ مِنْ كُلِّ رَحِيمٍ آمِينَ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ

و پاكيزه‏ترين كسانى‏كه به آنها نظر نموده،و خوشبخت‏ترين كسانى‏كه در آن به بندگى تو گردن نهاده‏اند،و ما را در اين ماه توفيق توبه عنايت كن،و از گناه حفظ فرما،و از انجام نافرمانى‏ات‏ بازدار،و اداى شكر نعمتت را به ما ارزانى كن،و لباسهاى عافيت را بر ما بپوشان،و به سبب انجام طاعت كامل، نعمتت را در اين ماه بر ما تمام كن،زيرا كه تو بس بخشنده ستوده‏اى،و درود خدا بر محمّد و خاندان پاكش،و براى ما از جانب خود در اين ماه مددى برسان،بر انجام آنچه ما را به آن خوانده‏اى از اطاعت واجبت،و آن را بپذير،همانا تو كريم‏تر از هر كريمى،و مهربان‏تر از هر مهربانى،آمين آمين اى پروردگار جهانيان.

2ـ خواندن هفت بار سوره «حمد».

3ـ خواندن نماز اول ماه در روز اول، و آن دو ركعت است، در ركعت اول بعد از «حمد»، سي مرتبه «قل هو الله احد» مي‌خواند( به عدد روزهاي ماه) و در ركعت دوم سي مرتبه «انا انزلنا»، و بعد از نماز صدقه‌اي در راه خدا مي‌دهد؛ ( و اگر مستحقي حاضر نيست، براي او كنار بگذارد) در بعضي از روايات اسلامي آمده است، هر كس چنين كند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.

در بعضي از احاديث آمده است:‌بعد از نماز، اين دعا را ( كه پرمعنا و پربركت و مشتمل بر آيات گرانبها و مناسبي از قرآن مجيد است) بخواند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كَاشِفَ لَهُ إِلا هُوَ وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرا مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ رَبِّ لا تَذَرْنِي فَرْدا وَ أَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ

به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى‏اش هميشگى است،هيچ جنبنده‏اى در زمين نيست،مگر اينكه روزى او بر خدا است و قرارگاه‏ و امانگاهش را خدا مى‏داند،همه اينها در كتابى روشن است.به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى‏اش هميشگى است،اگر خدا به تو زيانى رساند،جز او كسى برطرف‏كننده آن نيست،و اگر خيرى را براى تو بخواهد،فضل او را بازگرداننده‏اى نيست،آن را به هركس از بندگانش‏ بخواهد مى‏رساند،و او آمرزنده و مهربان است.به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى‏اش هميشگى است،خدا به زودى پس از دشوارى آسانى‏ قرار مى‏دهد،آنچه خدا خواست همان شود،نيرويى نيست مگر به خدا،خدا ما را بس است و نيكو كارگشايى است،كارم را به خدا وامى‏گذارم‏ كه خدا بيناى به بندگان است،معبودى جز تو نيست،من از ستمكاران بودم،پروردگارا من به آنچه‏ از خير برايم فرود آرى نيازمندم،پروردگارا مرا تنها مگذار،كه تو بهترين وارثانى.

4ـ از اموري كه بر آن تأكيد شده است، سه روز روزه گرفتن درهر ماه است. مرحوم «علامه مجلسي» در «زاد المعاد» مي‌گويد: مطابق مشهور ، اين سه روز،‌پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.

سنت است كه همه ماه شعبان را روزه بدارد و در ده ماه ديگر، سه روز آن را، روزه بگيرد. و اگر اين سنت از او فوت شد، قضاي آن را بجاي آورد و حتي اگر در تابستان انجام آن دشوار باشد، در زمستان قضا نمايد.

در روايتي از امام صادق (ع) آمده است: « كسي كه اين سه روز را روزه مي‌گيرد، مراقب باشد, با كسي جدال و تند خويي نكند و اگر نسبت به او خسارتي شد، درگذرد. و اگر در اين ايام روزه باشد و به منزل برادر مومني رفت و از او خواسته شد كه افطار كند، اجابت دعوت مومن و افطار كردن، هفتاد برابر برتر است از روزه داشتن».

به هر حال سه روز روزه گرفتن در هر ماه ( به نحوي كه گذشت) پاداش فراواني دارد و مورد تأكيد قرار گرفته است.

انتهاي پيام