رييس آزمايشگاه بانك خون بند ناف سازمان انتقال خون ايران با اشاره به اين كه با احراز شرايط لازم، عضويت در بانك جهاني ميسر مي‌شود، گفت: اميدواريم با افزايش ذخيره بانك خون بند ناف و فراهم شدن شرايط پيوند با استفاده از نمونه‌هاي موجود در بانك خون بند ناف، بتوانيم به زودي به بانك جهاني بپيونديم.
دكتر مهين نيكوگفتار در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، نزديكي رابطه با مراكز پيوند، افزايش ذخيره بانك خون بند ناف و عضويت در شبكه‌هاي جهاني را از جمله برنامه‌هاي اين مركز در سال جاري عنوان كرد و گفت: اكنون با وجود گذشت نزديك به يك سال از تاسيس بانك خون بند ناف ملي، جلسات مشترك بسياري با واحدهاي پيوند، بانك عمومي و خصوصي بيمارستان شريعتي و رويان برگزار و زمينه ادامه همكاري با مراكز مربوطه فراهم شده است.
وي در خصوص شرايط پيوستن به بانك جهاني خون بند ناف، اظهار كرد: شروع به كار و درخواست عضويت در بانك جهاني نيازمند احراز شرايطي چون رسيدن به تعداد معيني از ذخيره نمونه در بانك خون بند ناف و انجام دو عمل پيوند با نمونه‌هاي سلولي اين بانك است كه با توجه به تازه تاسيس بودن بانك خون بند ناف ملي ايران، پيوند با استفاده از نمونه‌هاي اين مركز هنوز انجام نشده است.
رئيس آزمايشگاه بانك خون بند ناف ملي ايران، ادامه داد: اگر كشوري عضو بانك جهاني شود، ضمن انجام بازرسي‌ها و تاييديه‌ها مي‌بايست اطلاعات ثبت شده در بانك خود را با تمام مراكز عضو در يك شبكه به اشتراك بگذارد تا براي تمام مراكز پيوندي كه قصد دريافت نمونه دارند در دسترس باشد. اين مراكز موظف به اجراي استانداردهاي بين‌المللي و ارتقاي آن زيرنظر بانك جهاني هستند.
خون بند ناف تا 20 سال با حفظ كيفيت اوليه قابل نگهداري است
وي در ادامه درباره شرايط نگهداري نمونه‌ها در سازمان و ظرفيت بانك خون بندناف، توضيح داد: نمونه‌هاي اهدايي خون بند ناف تا 20 سال قابل نگهداري با حفظ كيفيت اوليه هستند. در حال حاضر510 نمونه در اين بانك ذخيره شده است كه با توجه به ظرفيت‌هاي موجود پيش‌بيني مي‌كنيم بتوانيم تا 10 هزار نمونه را در تانك‌هاي ازت ذخيره كنيم.
رئيس آزمايشگاه بانك خون بند ناف ملي ايران در پاسخ به اين پرسش كه سالانه با چه مقدار افزايش ظرفيت اين بانك تكميل خواهد شد، گفت: از آنجا كه اصول كار در اين بانك بر اساس استانداردهاي جهاني طراحي شده است، نمي‌توان به راحتي تعداد مراكز نمونه گيري را افزايش داد و اين مساله منوط به همكاري بيمارستان‌ها و داشتن آمار قابل قبولي از حيث انجام عمل‌هاي زايمان در آن مركز است.
دكتر نيكوگفتار با اشاره به اينكه اولين مركز جمع‌آوري بانك خون بند ناف در دنيا در سال 1988 ميلادي در آمريكا تاسيس شد، گفت: نخستين مركزي كه در كشور اقدام به راه‌اندازي بانك خون بند ناف كرد، پژوهشگاه رويان بود كه در آنجا هزينه نگهداري نمونه را خانواده مي‌پردازد.
رئيس آزمايشگاه بانك خون بند ناف سازمان انتقال خون، افزود: در بانك‌هاي عمومي، مادر، نمونه خون بند ناف فرزندش را اهدا مي‌كند و اين نمونه براي فرزند و يا خانواده‌اش نگهداري نمي‌شود، بلكه به مصرف بيماران نيازمند مي‌رسد و به همين سبب خانواده نبايد هزينه‌اي پرداخت كند. همين امر لزوم حمايت دولتي از بانك‌هاي عمومي را ضروري مي‌كند.
وي درباره اهميت سلولهاي خونساز بنيادي بند ناف در درمان بيماران به ايسنا گفت: امروزه بيماران بسياري هستند كه نيازمند دريافت سلولهاي بنيادي خونساز هستند. از جمله بيماراني كه به دنبال بدخيمي‌هايي كه نياز به شيمي درماني و پرتودرماني دارد، سلولهاي خونساز مغز استخوان خود را از دست مي‌دهند و نياز به جايگزيني مغز استخوان دارند و همچنين بيماراني چون تالاسمي‌ها كه به علت وجود زمينه‌هاي نقص ژنتيكي، ساخت سلولهاي خونساز در آنها با اختلال روبروست، نياز به جايگزيني اين سلولها دارند.
رييس آزمايشگاه بانك خون بند ناف ملي ايران اضافه كرد: بانك خون بند ناف كه در سازمان انتقال خون تاسيس شده، يك بانك عمومي است و گردش كار در فراهم‌آوري نمونه‌ها در آن، از مراجعه مادر به مركز درماني براي زايمان شروع مي‌شود.
وي ادامه داد: مادر در بدو ورود به مركز درماني، توسط پزشك آموزش ديده مورد مصاحبه قرار مي‌گيرد در ابتداي اين مصاحبه پزشك اطلاعات دقيقي در مورد كار مركز و اهداف آن در اختيار مادر قرار مي‌دهد. چنانچه مادر در مورد اهداي خون بند ناف اعلام رضايت كند، پرسش‌هايي در همين رابطه را پاسخ مي‌دهد، اين پرسش‌نامه تا حد زيادي شبيه به پرسش‌نامه اهدا خون است و به اين وسيله پزشك را به تشخيص انتخاب اهدا كننده مناسب مي‌رساند.
نيكوگفتار مرحله بعدي اين چرخه را كه با تكميل پرسش‌نامه پزشكي توسط مصاحبه كننده با مادر مراجع ادامه مي‌يابد، امضاي رضايت‌نامه كتبي توسط مادر عنوان و اظهار كرد: با امضاي رضايت‌نامه، مادر براي اهداي خون بند ناف كانديدا شده و در زمان زايمان، خونگيري از بند ناف توسط واحد جمع‌آوري بانك خون بند ناف كه در بيمارستان مستقر است، انجام مي‌شود.
وي ادامه داد: افراد در اين واحد كاملا آموزش ديده و شامل ماماها يا پرستاران مجرب هستند. در برخي موارد نيز اين كار توسط پزشك انجام مي‌شود و نمونه جمع‌آوري شده در يك كيسه خون تا پيش از گذشت 24 ساعت از نمونه‌گيري در شرايط حرارتي ويژه به بانك خون بند ناف واقع در ستاد مركزي منتقل مي‌شود.
نيكوگفتار با اشاره به كنترل‌هاي دقيق صورت گرفته در مورد نمونه‌هاي ورودي به بانك خون بند ناف گفت: بررسي رضايت‌نامه و پرسش‌نامه تكميل شده، اطمينان از سالم بودن كيسه حامل خون و نيز از لحاظ شرايط نگهداري حرارتي تا زمان وارد شدن به بانك و همچنين دقت برچسب‌ها و مطابقت آنها با اطلاعات ديگر از جمله مراحل كنترل نمونه‌هاست.
وي تاكيد كرد: براي ارزشيابي كيفيت نمونه‌ها، ابتدا حجم آنها كه بايستي از يك حداقل مشخص كمتر نباشد و در مرحله بعدي، تعداد سلولهاي هسته‌دار در نمونه مورد سنجش قرار مي‌گيرد. چنانچه معيارهاي ارزيابي شده مورد تاييد قرار بگيرند، نمونه وارد مرحله پردازش مي‌شود. در اين فرآيند گلبولهاي قرمز و پلاسماي خون بند ناف جداسازي شده و «بافي كوت» كه هدف و جزو اصلي لازم براي پيوند است، در كيسه‌اي اختصاصي تفكيك مي‌شود.
نيكوگفتار همچنين ادامه داد: پس از جداسازي اجزاء، آزمايش‌هاي غربالگري بر روي نمونه پلاسما انجام مي‌شود. اين ارزيابي در مورد تعداد سلولهاي بنيادي و توان تكثير آنها و درصد سلولهاي زنده خون بند ناف نوزاد هم صورت مي‌گيرد. همچنين بر روي نمونه مادر آزمايشات غربالگري انجام مي‌شود و به كيسه‌هاي حاوي «بافي كوت» قبل از انجماد ماده نگهدارنده در شرايط سرما افزوده شده و سپس حرارت آن طبق يك برنامه به مرور پايين مي‌آيد تا به منهاي 100 درجه سانتيگراد برسد.
رئيس آزمايشگاه بانك خون بند ناف سازمان انتقال خون، درباره قابليت ماندگاري سلولهاي خونساز بند ناف توضيح داد: در نهايت نمونه‌هاي بررسي شده به تانك ازت منتقل مي‌شوند و تا سالها قابليت ماندگاري خواهند داشت.
وي اضافه كرد: البته 3 تا 9 ماه بعد از زايمان، از مادر، يك نمونه ديگر هم گرفته مي‌شود تا چنانچه اولين نمونه گرفته شده در «دوره پنجره» باشد با گذشت شش ماه از آن، آلودگي در آزمايشگاه مشخص شده و امكان يك آزمايش دوم روي مادر فراهم شود تا مطمئن شويم خون اهدا شده هيچگونه آلودگي ويروسي ندارد و نمونه به طور قطع كانديد پيوند شود.
دكتر نيكوگفتار درباره روند دريافت سلولهاي خونساز از بانك خون نيز تشريح كرد: HLA يا آنتي‌ژن‌هاي سازگاري بافتي تمام نمونه‌هاي اهدايي در اين بانك ثبت مي‌شود. اگر بيماري نياز به پيوند داشته باشد توسط پزشك معالجش با نتايج آزمايشات آنتي‌ژن‌هاي سازگاري نسجي به مركز معرفي مي‌شود. پس از جست‌وجو در ميان نمونه‌هاي موجود و در صورت يافتن يك نمونه مناسب پيوند و تطابق HLA بيمار و نمونه اهدايي، مراحل بعدي جهت ارسال نمونه براي پيوند طي مي‌شود.
وي اضافه كرد: اگر نمونه‌اي براي پيوند كانديد شود، مجددا خانواده فرد اهدا كننده براي چند پرسش دعوت مي‌شود كه اگر چندين سال ميان اخذ نمونه و ارائه آن به بيمار مراجعه كننده فاصله افتاده است و احيانا مادر يا كودك دچار بيماري خاصي شده باشند، نمونه از چرخه مصرف خارج شود.
در حال حاضر، براي پيوند هيچ وجهي از بيمار دريافت نمي‌شود
رئيس آزمايشگاه بانك خون بند ناف سازمان انتقال خون با اشاره به اينكه در حال حاضر هيچ وجهي از بيمار دريافت نمي‌شود، اظهار كرد: ذخيره كنوني بانك زياد نيست و تاكنون 60 بيمار براي دريافت سلولهاي خونساز بند ناف به جهت پيوند به سازمان مراجعه كرده‌اند كه براي هشت نفرشان نمونه با ميزان تطابق درخواست شده، موجود بوده و به پزشكشان اعلام كرده‌ايم. اما هنوز هيچ نمونه‌اي براي پيوند از آزمايشگاه خارج نشده است.
دكتر نيكوگفتار در توضيح دليل تمايل بيشتر براي استفاده از خون بند ناف به جاي پيوند مغز و استخوان گفت: شانس پيوند موفق و دسترسي به خون بند ناف بيشتر بوده و به همين دليل تمايل به استفاده از خون بند ناف براي پيوند بيشتر است. تطابق HLA بين خون دهنده و گيرنده بايد در شش گروه وجود داشته باشد.
وي ادامه داد: گاهي شرايط بيمار به گونه‌اي است كه مي‌بايست سازگاري كامل بين دهنده و گيرنده برقرار باشد تا شانس موفقيت پيوند بالا باشد. از سوي ديگر پيوند خون بند ناف در مواردي با سازگاري 4،6 هم قابل انجام است اما در پيوند مغز استخوان اينگونه نيست.
انتهاي پيام