مدتي است نام بازار تهران به‌دليل مشكلاتي كه در برخي بخش‌هاي آن به‌وجود آمده و در كشمكش ميان سازمان ميراث فرهنگي و شهرداري تهران، در فهرست مناطق تاريخي پردردسر و خبرساز قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، آسيب‌هايي كه به‌دنبال حفاري پشت مجموعه‌ي امامزاده زيد براي ايجاد ايستگاه آتش‌نشاني به بقعه‌ي اين امامزاده وارد شد، تخريب كامل مسجد قاجاري همت در بازار حضرتي و ساخت مكاني تجاري ــ مذهبي به جاي آن، آتش‌سوزي در سراي حاج حسن، تخريب دو تاق قاجاري بازار كفاش‌ها، تخريب حمام محسن در ميانه‌ي بازار تاريخي تهران و به‌تازگي جلب توجه‌ها به ساخت‌وسازهايي كه برخي متهم اصلي آن را شهرداري تهران مي‌دانند، مهم‌ترين عواملي بودند كه سبب توجه بيش‌تر به اين بافت تاريخي از حدود يك‌سال پيش شدند.
در ميان اخباري كه با جست‌وجوي كلماتي مانند ميراث فرهنگي، تهران و تخريب در اينترنت مي‌توان به آن‌ها رسيد، رد پاي مسؤولان شهري و بويژه شهرداري نيز ديده مي‌شود. از سوي ديگر، سازمان ميراث فرهنگي متولي اصلي حفاظت از آثار تاريخي در كشور است و در موارد مختلف مانند مرمت و رسيدگي به خانه‌هاي تاريخي مثل خانه‌ي مدرس، خانه‌ي ناصرالدين ميرزا يا خانه‌ي نصيرالدوله، سامان‌دهي خانه‌ي مشاهيري كه در تهران زندگي مي‌كردند، مانند جلال آل احمد يا پروين اعتصامي و هم‌چنين نظارت بر شرايط مجموعه‌هايي كه در اختيار ارگان‌هاي ديگر است، مانند مدرسه‌ي دارالفنون، مدرسه‌ي حافظ، مسجدجامع بازار، كاخ عشرت‌آباد و زندان قصر جزو وظايف اين سازمان است.
در كنار ده‌ها اثر تاريخي استان تهران كه به توجه و رسيدگي نياز دارند، بازار تهران هم مشكلات خاص خود را دارد. برخي از اين مشكلات از وجود نگاه اقتصادي به اين منطقه از شهر تهران ناشي مي‌شود، چراكه تخريب در مواردي، منفعت مالي به‌دنبال دارد. چندماه پيش و پس از مشكلاتي كه در بازار تهران به‌وجود آمد، خبرنگاران همراه مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور و استان تهران به ديدن قسمت‌هايي از بازار تهران رفتند كه در آن‌ها ساخت‌وسازهاي غيرمجاز و تخريب رخ داده بود. در جريان آن بازديد، خبرنگاران در منطقه‌اي حضور يافتند كه تا چندماه پيش، تاقي قاجاري در آن‌جا برپا بود، ولي تخريب شد. همان زمان، مسؤولان سازمان ميراث فرهنگي به موضوع ساخت يك پاساژ در كنار تاق قاجاري تخريب‌شده، از بين رفتن حمام سيدمحسن در حدود هفت‌سال پيش و دخل‌وتصرف در يك‌سوم تيمچه‌ي حاجب‌الدوله اشاره كردند و اصل انجام اين كار را به‌دليل تصرف در بافت تاريخي نادرست دانستند.
با چنين پيشينه‌اي، شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌تازگي اعلام كرده كه بافت تاريخي بازار تهران را به‌عنوان نخستين اثر تاريخي در فهرست ميراث ملي در خطر قرار داده است.
در اين‌باره، رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به خبرنگار ايسنا توضيح داد: بازار تهران براي جلب توجه و كمك مسؤولان نهادهاي ديگر و مردم در فهرست ميراث ملي در خطر قرار گرفته است. شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري از مدت‌ها پيش بحثي را مطرح كرد، مبني بر اين‌كه يكسري از آثار ارزشمندي كه تهديدي براي آن‌ها وجود دارد، در فهرست آثار در خطر قرار گيرند تا به اين ترتيب، موضوع براي ديگر نهادهاي مسؤول و مردم جلب توجه كند كه با كمك آن‌ها، اثر را از آن شرايط بتوانيم خارج كنيم.
حميد بقايي اظهار كرد: يكي از مواردي كه دنبال مي‌شد، اين بود كه پس از ثبت پرونده‌ي بازار تبريز و فرستادن پرونده‌ي باغ‌ها، پرونده‌ي بازار تهران براي ثبت جهاني آماده شود؛ ولي پس از پايان مطالعات مشخص شد كه بازار وضعيت بسيار بدي دارد و اگر همين‌طور پيش رود، شايد حتا به‌عنوان يك اثر ثبت‌شده‌ي ملي نيز نتوانيم آن را در نظر بگيريم. بنابراين در آخرين نشست اين شورا به‌طور رسمي اعلام شد كه بازار تهران در فهرست ميراث ملي در خطر قرار گرفته و اين نخستين اثري است كه در اين فهرست قرار مي‌گيرد.
او افزود: از اين پس، هر اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملي كه مشكلاتي خارج از توان و كنترل سازمان ميراث فرهنگي براي آن پيش آيد، در فهرست ميراث در خطر قرار مي‌گيرد تا بقيه نيز در اين راستا كمك كنند.
اميد است همان‌طور كه در اهداف تشكيل فهرست ميراث ملي در خطر بيان شده، مسؤولان در ديگر دستگاه‌ها به بازار تهران توجه بيش‌تر داشته باشند تا حتا اگر اين مجموعه در فهرست آثار جهاني هم ثبت نشد، دست كم چند نسل ديگر بتوانند نشانه‌هاي تاريخي را در آن بيابند. مسؤولان ميراث فرهنگي در استان تهران نيز با كمك ديگر دستگاه‌ها، تمام تلاش خود را به‌كار ببرند تا اتفاق‌هاي ناگواري مانند تخريب كامل مسجد قاجاري همت در خيابان مصطفي خميني، تخريب كامل مسجد سلمان در خيابان 17 شهريور، ساخت‌وساز در حريم بازار و مسجدمدرسه‌ي صدر و گودبرداري در حياط مسجدجامع بازار و تخريب پشت شبستان اين مسجد، ديگر در اين استان رخ ندهد.
هم‌چنين اميد است كه به آثار تاريخي در سطح كشور و استان تهران كه اگر شرايطي بدتر از بازار تهران نداشته باشند، به همان اندازه در خطر هستند، توجه شود و فهرست ميراث در خطر با افزوده شدن ديگر آثار و محوطه‌هاي تاريخي به آن، زنگ خطر را براي بافت تاريخي شهرهايي مانند اصفهان، شيراز، سبزوار، كرمان و قم نيز به صدا درآورد.
خبرگزاري دانشجويان ايران آماده‌ي انتشار توضيح‌هاي شهردار بافت تاريخي منطقه‌ي 12 تهران و شهردار پيشين منطقه‌ي 12 تهران درباره‌ي اقدامات اين دو سازمان در راستاي حفاظت از بافت تاريخي تهران است.
انتهاي پيام