آكنه منافذ بسته شده غدد چربي (دانههاي سرسياه و سرسفيد)، جوشها و ضايعات عميقتر (كيستها يا ندولها) است كه در صورت، گردن، سينه، پشت، شانهها و حتي بازوها بروز ميكنند. كم و بيش اكثر نوجوانان به آكنه مبتلا ميشوند. با اين حال اين بيماري به گروه سني خاصي محدود نميشود و بزرگسالان حتي تا 40 سالگي نيز ميتوانند به آن مبتلا شوند.
به گزارش سرويس «بهداشت و درمان» ايسنا، اگر چه آكنه معمولاً بعد از چند سال خود به خود خوب ميشود ولي نميتوان آن را به حال خود رها كرد. زيرا از آكنهاي كه درمان نشود، ممكن است تا پايان عمر جوشگاههايي بدشكل بر روي پوست بماند. البته اين جوشگاهها نيز قابل ترميم ميباشند.
اگرچه آكنه بيماري وخيمي نيست، اما ميتواند باعث بدشكل شدن صورت و در نتيجه ناراحتي روحي بيمار گردد. همچنين در موارد حاد و شديد، موجب پيدايش جوشگاههاي بسيار بدشكل و دايمي ميشود. بايد در نظر داشت كه حتي موارد ملايم آكنه نيز ميتوانند موجب پيدايش جوشگاهها شوند.
چه عواملي در ايجاد يا تشديد آكنه موثرند؟
بهداشت پوست:
آكنه بخاطر آلودگي و كثيفي پوست بوجود نميآيد. ماده موجود در نوك جوشهاي سرسياه را چربي خشك شده و سلولهاي مرده تشكيل ميدهند كه منفذ خروجي فوليكول مو را مسدود كردهاند. براي مراقبت طبيعي از پوست، روزي دو بار صورت خود را با صابون ملايم و آب ولرم بشوييد. شستشوي زياد ممكن است سبب بدتر شدن آكنه شود. شستشوي مرتب سر با شامپو نيز توصيه ميشود. اگر موهاي شما چرب هستند، شايد لازم باشد كه دفعات شستشو را افزايش دهيد. متخصص پوست ميتواند در انتخاب شامپو و صابون مناسب به شما كمك كند.
مرداني كه مبتلا به آكنه هستند، بايد هم ريشتراش برقي و هم تيغ را امتحان كنند و هر كدام را كه راحتتر است و جوش كمتري ايجاد ميكند، انتخاب نمايند. اگر شما از تيغ استفاده ميكنيد، قبل از اصلاح، موي صورتتان را كاملاً با آب گرم و صابون شسته و نرم كنيد و سپس از خمير ريش براي اصلاح استفاده كنيد. براي جلوگيري از زخمي شدن جوشها، ريشتان را خيلي از ته نتراشيد. صورتتان را فقط وقتي كه واقعاً لازم است اصلاح كنيد. هميشه تيغ نو و تيز بكار ببريد.
رژيم غذايي:
غذاهايي كه ميخوريد نقشي در ايجاد آكنه ندارند. متخصصين پوست در مورد اهميت رژيم غذايي در درمان آكنه عقايد متفاوتي دارند اما مسلم و قطعي است كه رعايت يك رژيم غذايي شديد و سخت هيچ تأثيري در بهبود آكنه شما نخواهد داشت. از سوي ديگر، بعضي از مردم دريافتهاند كه بعضي از غذاها باعث بدتر شدن آكنه در آنها ميشوند. در اين صورت، از خوردن اين گونه غذاها بايد اجتناب كرد. بخاطر داشته باشيد كه در قضاوت عجله نكنيد. آكنه به خودي خود فراز و نشيبهاي زيادي دارد و گاهي بدتر و گاه بهتر ميشود. داشتن يك رژيم غذايي متعادل حاوي كليه مواد غذايي لازم براي رشد، بخصوص در سنين نوجواني و جواني از اهميت زيادي برخوردار است.
نور خوشيد:
برنزه شدن پوست ميتواند آكنه را مخفي كند ولي فوايد آن زودگذر است. از سوي ديگر نور خورشيد موجب پيري زودرس پوست شده و ميتواند به پيدايش سرطان در پوست منتهي شود، لذا بايد از تماس زياد با نور خورشيد، استفاده از چراغهاي خورشيدي، آفتاب سوختگي و برنزه شدن زياد برحذر باشيد. بهتر است از يك ضدآفتاب مناسب براي پوستهاي آكنهاي استفاده كنيد.
فرآوردههاي آرايشي:
اگر از كرم پودر يا كرم مرطوب كننده استفاده ميكنيد به دنبال آنهايي باشيد كه فاقد چربي (Oil- Free) هستند و تنها به اينكه پايه آبي (Water- Based) داشته باشند، اكتفا نكنيد. فرآوردههايي را انتخاب كنيد كه غيرآكنهزا (Non- Acnegenic) و غير كومدونزا (Non-Comedogenic) باشند.
هر شب مواد آرايشي را با آب و صابون (و اگر صابونها پوستتان را خشك ميكنند، با شير و لوسيون مناسب پوستهاي آكنهاي) از روي پوستتان پاك كنيد.
يك لوسيون پوشاننده با رنگ ملايم (فرآوردههايي كه قرمزي، التهاب و جاي آكنه را ميپوشانند)، ميتواند به خوبي و در نهايت سلامت ضايعات پوستتان را از نظرها مخفي نگه دارد. براي اين منظور پوردهاي مايع با پايه بدون روغن (Oil- Free) مناسب هستند.
در موقع استفاده از فيكساتورها، اسپريهاي و ژلهاي مو، صورتتان را بپوشانيد. در صورت پاشيده شدن اسپري يا ژل مو بر روي پوست صورت، ممكن است بدليل حساسيت به مواد آرايشي آكنه بوجود آيد.
درمان
درمان آكنه يك فرآيند مداوم و طولاني است. تمام درمانهاي آكنه برپيشگيري از بروز ضايعات جديد متكي هستند. ضايعات موجود بايد خودشان بهبود يابند و اين بهبودي، زمان ميطلبد. تا يك ماه پس از شروع درمان مناسب و موثر، بيشتر از 10 درصد بهبودي در ضايعات، مورد انتظار نميباشد و كنترل كامل ضايعات تا شش ماه ميتواند طول بكشد. اگر جوشها پس از 6 تا 8 هفته بهتر نشدند، شايد لازم باشد روش درمان شماتغيير كند.
روش درماني كه توسط متخصص پوست و مو پيشنهاد ميشود، بسته به نوع آكنه تفاوت خواهد داشت. بندرت، مصرف محصولات آرايشي و بهداشتي پوست و يا داروهاي خوراكي، ضايعات شبيه آكنه ايجاد ميكنند.
همچنين آكنه ميتواند بدليل اختلالات هورموني در بدن نيز بوجود آيد. آگاه كردن پزشك از نوع موادي كه به پوستتان ميماليد و يا نوع داروهايي كه مصرف ميكنيد ميتواند در انتخاب روش صحيح درمان آكنه بسيار حائز اهميت باشد. تغييرات عادت ماهيانه در زنان نيز در آكنه موثرند و بايد پزشك را از آنها آگاه كرد.
بسياري از كرمها و لوسيونهاي ضدآكنه غيرنسخهاي موجود در بازار به درمان موارد خفيف آكنه كمك ميكنند. با اين وجود بعضي از اين فرآوردهها در صورت مصرف مداوم موجب خشكي پوست ميشوند. اگر از اين گونه محصولات استفاده ميكنيد، به دقت دستورالعمل آن را مطالعه و براساس آن عمل كنيد.
ممكن است متخصص پوست برايتان كرمهاي موضعي و لوسيونهايي از قبيل ”اسيد ويتامينآ“ و ”بنزوئيل پراكسيد“ را تجويز كند تا منافذ بسته شده را باز كنند و تعداد باكتريهاي روي پوست را كاهش دهند. اين داروها ممكن است موجب خشكي و پوسته پوسته شدن پوستتان شوند. متخصص پوست روش صحيح كاربردي اين فرآوردهها و نيز چگونگي مقابله با عوارض جانبي آنها را به شما توضيح خواهد داد.
همچنين آنتيبيوتيكهايي هم موجود هستند كه به صورت موضعي بر روي پوست بكار برده ميشوند. از اين داروها براي درمان مواردي از آكنه كه چندان حاد نيستند استفاده ميشود. زماني كه آكنه كه چندان حاد نيستند استفاده ميشود. زماني كه آكنه به صورت تودههاي قرمز و ملتهب خود را نشان ميدهد، ممكن است متخصصين پوست با تزريق مستقيم بعضي داروها در داخل ضايعه، به بهبود آن كمك كنند. پزشك شما ممكن است تصميم به تخليه جوشها و يا دانههاي سرسياه و سرسفيد بگيرد، ولي هيچوقت خودتان اقدام به فشردن كندن يا تخليه محتويان جوش نكنيد. زيرا ممكن است به تشديد تورم و التهاب و به جاي گذاشتن جوشگاه منجر شود.
آنتيبيوتيكهاي خوراكي از قبيل داكسي سيكلين، تتراسيكلين يا اريترومايسين اغلب در موارد متوسط يا شديد آكنه و به خصوص وقتي تعداد زيادي جوش بر روي پشت و قفسه سينه وجود دارد، تجويز ميشوند. اين آنتيبيوتيكها تعداد باكتريهاي موجود در فوليكول را كاهش داده و ممكن است مستقيماً موجب كاهش قرمزي جوش نيز بشوند. بر اساس گزارش مرکز آموزش و پژوهش بيماريهاي پوست و جذامدر زمان مصرف آنتيبيوتيكهاي خوراكي، بعضي زنان ممكن است دچار عفونتهاي قارچي دستگاه تناسلي شوند. در اين صورت ضمن قطع مصرف آنتيبيوتيك، بايد به پزشك خود مراجعه كنند تا عفونت قارچي را درمان كند. توجه داشته باشيد كه آنتيبيوتيكهاي خوراكي براي درمان آكنه بايد مدت طولاني مصرف شوند. مصرف طولاني اين داروها اگر با تجويز و تحت نظر متخصص پوست باشد، عوارض جانبي مهمي نخواهد داشت و ترس بيجا از عوارض اين داروها باعث اختلال در روند درمان خواهد شد. زناني كه قرص ضدبارداري خوراكي مصرف ميكنند ممكن است متوجه بهبودي چشمگير در آكنه خود بشوند. حتي گاهي قرصهاي ضدبارداري خوراكي به طور اختصاصي براي درمان آكنه بكار برده ميشوند.
يك نكته مهم كه بايد در نظر گرفته شود اين است كه آنتيبيوتيكهاي خوراكي ممكن است موجب كاهش تأثير و كارآيي قرصهاي جلوگيري از بارداري بشوند. اين عارضه اگرچه شايع نيست ولي احتمال آن وجود دارد و به خصوص اگر تغيير در عادت ماهيانه ايجاد شود، حتماً بايد به پزشك مراجعه كرد.
مانند ساير داروها، در صورت حاملگي يا شيردهي حتماً در مورد مصرف و عدم مصرف آنتيبيوتيكها با پزشك خود مشورت كنيد. در موارد آكنه شديد ممكن است داروهاي ديگري هم به صورت خوراكي تجويز شوند. يكي از آنها هورمونهاي جنس مونث و يا داروهايي هستند كه سبب كاهش اثرات هورمونهاي مردانه ميشوند.
يك داروي خوراكي ديگر كه براي آكنه بسيار مقاوم تجويز ميشود، ايزوترتينوئين (با نام تجاري آكوتان) است. بيماراني كه اين دارو را مصرف ميكنند بايد كاملاً به عوارض جانبي آن آگاه باشند. معاينات پزشكي و بررسيهاي آزمايشگاهي مكرر براي پيگيري سير درمان و جلوگيري از عوارض ناخواسته در حين مصرف اين دارو ضروري است. جلوگيري از حاملگي الزامي است، زيرا مصرف اين دارو در زمان بارداري آثار غيرقابل جبراني بر روي جنين خواهد داشت. نكته مهم در مورد اين دارو، كامل كردن دوره درمان است زيرا در غير اين صورت احتمال عود آكنه به دنبال قطع دارو زياد ميباشد.
درمان جوشگاه هاي آكنه
متخصصين پوست براي درمان جوشگاههاي آكنه از روشهاي مختلفي استفاده مينمايند. به عنوان نمونه ميتوان از ليزر، تراشيدن پوست و لايهبرداري (پيلينگ شيميايي) براي صاف كردن جوشگاههاي فرورفته نام برد. با تزريق كلاژن يا چربي نيز ميتوان جوشگاه را صاف نمود. با استفاده مناسب از مجموعه اين روشها ميتوان به طور قابل ملاحظهاي جوشگاهها را ترميم نمود.
لزوم مراقبت دقيق و مرتب از پوست
صرفنظر از درمان اختصاصي كه پزشكتان براي شما تجويز ميكند، به خاطر داشته باشيد كه شما بايستي مراقبت از پوستتان را مادامي كه دوره آكنه خاتمه نيافته، ادامه دهيد. هيچ درمان سريع يا دايمي براي آكنه وجود ندارد ولي اين بيماري قابل كنترل است و درمان مناسب مانع از برجاي ماندن جوشگاههاي بدشكل بر روي پوست ميشود.
انتهاي پيام