«ما دستگاهى لازم داريم براى اينكه در همه ماه‌ها، آد‌م‌هاى متخصص با دستگاه‌هاى فنى و چشم‌هاى مسلح در مظان پيدا كردن هلال بروند جست‌وجو كنند و پيدا نمايند و به ما بگويند و ما هم به مردم بگوييم كه اول ماه كدام روز است تكليف شرعى، بر اساس ماه‌هاى قمرى است.»
اين سخنان، بخش‌هايي از بيانات رهبر معظم انقلاب است در سال 68 و در ابتداي عهده‌دار شدن رهبري نظام جمهوري اسلامي.
به دليل اهميت بحث رؤيت هلال ماه‌هاي قمري و بنابر دستور ايشان در همان سال، ستادي براي استهلال ماه در دفتر رهبري آغاز به كار كرد.
به گزارش گروه دريافت خبر ايسنا، پايگاه اطلاع‌رساني دفتر حفظ و نشر آثار آيت الله العظمي خامنه اي در آستانه حلول ماه شوال در گزارشي به قلم عليرضا بوژمهراني، عضو كميته علمي ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبري نگاهي دارد به نحوه فعاليت ستاد:
«هسته علمي ركوردشكن!
شكل‌گيري ستاد استهلال
از ابتداي دوران رهبري حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، بنابر دستور ايشان، ستادي براي نظم بخشيدن به امر استهلال در دفتر رهبري شكل گرفت. در سال‌هاي اوليه كار ستاد، همكاري مستمر و منسجمي بين آن و متخصصان رؤيت هلال كشور وجود نداشت و رابطه بين اين دو، به دريافت برخي نقطه نظرات مشورتي محدود مي‌شد.
در آن سال‌ها، گزارش‌هاي مردمي كه در موعد هلال‌هاي مهمي همچون رمضان و شوال به ستاد استهلال واصل مي‌شد، مستند شرعي براي اعلام آغاز ماه قمري جديد واقع مي‌گشت و اين رويه تا سال 1379 ادامه داشت.
در سال 1380، هلال جمادي‌الثاني 1422 هجري قمري در موقعيتي قرار داشت كه اگر منجمين جمهوري اسلامي ايران موفق به رؤيت آن مي‌شدند، چندين ركورد علمي مهم جهاني در زمينه رؤيت هلال ماه به نام ايران به ثبت مي‌رسيد.
با حمايت ستاد استهلال تدارك گسترده‌اي براي انجام اين رصد انجام گرفت كه خوشبختانه با موافقت همراه شد و حجت‌الاسلام و المسلمين موحدنژاد و دكتر گياهي‌يزدي موفق به رؤيت اين هلال مهم - با استفاده از دوربين‌هاي دوچشمي قدرتمند - در منطقه «باغبر» كرمان شدند.
يك سال بعد، در تابستان سال 1381، موقعيت مشابه ديگري و اين‌بار براي هلال رجب 1423 به وجود آمده بود.
تجربه‌ي ارزشمند سال گذشته، ستاد استهلال را بر آن داشت تا مجدداً از برنامه‌ي رصد اين هلال حمايت كند. به لطف الهي و به پشتوانه‌ي تجربه‌ي بالاي رصدي جناب آقاي مهندس قاضي ميرسعيد، ايشان موفق شدند اين هلال كم‌نظير را در منطقه‌ي «زرند» در استان كرمان با دوربين‌هاي قدرتمند رؤيت كرده و سه ركورد مهم بين‌المللي در زمينه‌ي رؤيت هلال را به نام خود و ايران به ثبت برسانند.
موفقيت در اين رصدها، سرآغاز عضويت كارشناسان و رصدگران برجسته‌ي رؤيت هلال كشور در ستاد استهلال دفتر رهبري شد. علاوه بر كارشناساني كه در ستاد استهلال عضويت ثابت دارند، در برخي موارد كه حساسيت و اهميت رصد يك هلال خاص (به ويژه هلال رمضان و شوال) زياد باشد، از ساير اساتيد برجسته‌ي دانشگاه‌هاي كشور، متخصصين و كارشناسان استخراج تقويم و رصدگران با تجربه براي مشورت و حضور در جلسات ستاد دعوت به‌عمل مي‌آيد.
انسجام تشكيلاتي
تشكيل ستادهاي استاني در سراسر كشور
ارتباط و همكاري گروه‌هاي رصدي با ستاد استهلال از سال 1380 آغاز شده بود اما در جلسات ستاد اين موضوع مطرح شد كه اولاً اين گروه‌ها از سطح دانش فقهي، نجومي و رصدي يكساني برخوردار نيستند، ثانياً در مواردي كاستي‌هايي در ابزار مورد نياز براي رصد وجود دارد و ثالثاً ارتباط منظم تشكيلاتي بين اين گروه‌ها و ستاد استهلال برقرار نيست.
براي حل اين مشكلات در ستاد استهلال مركز، دو كميته با عنوان كميته علمي و كميته پشتيباني و تشكيلات ايجاد شد. همچنين براي ارتباط نظام‌مند گروه‌هاي رصدي با ستاد استهلال مركز، در تمام استان‌هاي كشور، ستادهاي استاني شكل گرفت.
كميته‌ي علمي وظيفه‌ي بررسي و اجراي طرح‌هاي پژوهشي در زمينه‌ي رؤيت هلال ماه، آموزش گروه‌هاي رصدي در سطح ملي و برنامه‌ريزي علمي براي رصد هلال‌هاي ماه را بر عهده دارد.
كميته‌ي پشتيباني و تشكيلات نيز وظيفه‌ي سازماندهي و ارتباط با ستادهاي استاني، پشتيباني فني و مالي از فعاليت‌هاي كميته علمي و ستادهاي استاني و نيز ايجاد هماهنگي با ساير ارگان‌ها و سازمان‌ها (كه در اجري برنامه‌ي رصد هلال مؤثر هستند) را عهده‌دار است.
عربستان 7 گروه، ايران 150 گروه...
تعدد گروه‌هاي رصدي ايران
يك‌صد و بيست تا يك‌صد و پنجاه گروه رصدگر براي رؤيت هلال ماه در ستاد استهلال دفتر رهبري مشغول انجام وظيفه هستند كه هم از نظر كمّي و هم از نظر علمي با كشورهاي ديگر -مانند عربستان سعودي كه در آن هفت گروه براي رصد اقدام مي‌كنند - قابل مقايسه نيست.
اين 150 گروه ورزيده به تلسكوپ و دوربين‌هاي دوچشمي مجهز مي‌شوند و براي رؤيت هلال ماه، در سخت‌ترين نقاط كشور از قله برخي كوه‌ها گرفته تا بالاي ابرها (در رصد با هوپيما) مشغول رصد مي‌شوند. آنان، در لحظاتي كه ملت شريف ايران منتظر اعلام زمان عيد فطر يا آغاز ماه مبارك رمضان هستند، حقيقتاً خطرات را به جان مي‌خرند و در مناطق صعب‌العبور به استهلال مشغولند؛ با رصدهايي هدفمند و علمي.
آزمايشي موفق
هواپيماي نظامي حامل منجمين ايراني!
در ستاد استهلال اقداماتي انجام شده كه در سطح دنيا بي‌نظير است و بعضي براي اولين بار ابداع شده و بعضي از آن‌ها ممكن است كار اولش در جاي ديگر دنيا انجام شده باشد ولي موفقيت ستاد بيشتر بوده است؛ به عنوان مثال در برخي موارد ممكن است به دليل وجود گرد و غبار بسيار شديد و يا ابرهاي متراكم در آسمان كشور، رصد برخي هلال‌هاي مهم (به‌خصوص هلال رمضان و شوال) با مشكل مواجه شود.
در چنين اوقاتي، گروهي از رصدگران متبحر با استفاده از پرواز هوايي، رصد را بر فراز ابرها انجام مي‌دهند! رصد با هواپيما، اولين بار در كشور اردن آزمايش شد كه ناموفق بود، اما در ستاد استهلال ايران، رصد با هواپيما انجام و هلال ماه رؤيت شد و گزارش‌هاي موفقي هم داشتيم.
البته اين روش رصد به تنهايي مبناي تصميم‌گيري براي زمان آغاز ماه قمري جديد نيست و گزارش رصدگراني كه در روي زمين به رصد مي‌پردازند نيز مكمل آن خواهد بود.
عيد مبارك!
گزارش استهلال در استان‌ها چگونه به تأييد رهبر معظم انقلاب مي‌رسد؟
ستاد استهلال استاني به رياست مشترك نماينده ولي‌فقيه و امام جمعه مركز استان و استاندار تشكيل مي‌شود.
دبير شوراي سياست‌گذاري ائمه جمعه استان، وظايف دبيري اين ستاد را بر عهده دارد. همچنين يكي از اساتيد برجسته داشگاهي در استان و يا يكي از رصدگران باتجربه نيز در اين ستاد عضويت دارد. همچنين در هر استان چند گروه رصد هلال تشكيل مي‌شود كه در اين گروه‌ها، امام جمعه شهرستان، رصدگران با تجربه آن شهرستان را همراهي مي‌كنند.
نتايج حاصل از فعاليت رصد هلال توسط گروه‌هاي رصدي در اختيار ستاد استان قرار گرفته و پس از بررسي مقدماتي به ستاد مركز گزارش مي‌شود. در ستاد مركز، اين گزارش‌ها توسط كارشناسان و متخصصين رؤيت هلال مورد بررسي مجدد قرار مي‌گيرد. در صورت نياز به داشتن اطلاعات بيشتري از چگونگي رصد هلال، تماس تلفني مستقيم بين ستاد استهلال با گروه‌هاي رصدي مستقر در شهرستان‌هاي مختلف برقرار شده و تمام جزئيات و مطالب مهم با دقت پرسيده و يادداشت مي‌شود.
اعضاي كميته علمي ستاد استهلال، نتيجه نهايي به‌دست آمده از رصدها را همراه با نظر كارشناسي خود در اختيار رييس ستاد استهلال قرار داده و در همان زمان، مراتب اين گزارش به استحضار رهبر معظم انقلاب تحويل داده مي‌شود. ايشان هم در برخي موارد، پرسش‌هايي را در خصوص گزارش مذكور مطرح فرموده و دستوراتي را براي بررسي بيشتر صادر مي‌كنند. مسوولان ستاد و اعضاي كميته علمي، اين نكات را بلافاصله بررسي و انجام مي‌دهند و نتيجه را مجدداً به حضرت آيت‌الله خامنه‌اي گزارش مي‌كنند.
پس از اثبات رؤيت هلال براي رهبر انقلاب اسلامي، حلول ماه شوال از طريق رسانه‌هاي جمعي به استحضار مردم شريف و روزه‌دار مي‌رسد.
گزارش استهلال به دفتر مراجع ارسال مي‌شود
ارتباط منظم و پيوسته ستاد استهلال با بيوت مراجع
بايد به اين مهم اشاره شود كه ارتباط منظم و پيوسته‌اي بين ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبري با بيوت مراجع عظام تقليد وجود داشته و در رصد هلال ماه‌هاي رمضان و شوال، نتايج به دست آمده از رصد در اختيار حضرات مراجع قرار مي‌گيرد. البته بيوت برخي از مراجع عظام تقليد نيز فعاليت‌هايي در زمينه استهلال انجام مي‌دهند.
بارها اتفاق افتاده است كه بعضي از حضرات مراجع خودشان مستقيماً در تماس تلفني با ستاد، گزارش‌ها را بي‌واسطه دريافت مي‌كنند و اين اعتماد، به واسطه تلاش بي‌شائبه گروه‌هاي رصدي و حركت ملي ستاد استهلال در چند سال اخير ايجاد شده است؛ البته گاهي از سوي مراجع بزرگوار، نتايج متفاوتي اعلام مي‌شود كه آن به خاطر اختلاف در فتوا است. مثلاً در اينكه هلال با ابزار ديده شده است، شكي وجود ندارد اما به دليل اينكه برخي رؤيت با چشم مسلح را معتبر نمي‌دانند و بعضي (مانند مرحوم حضرت آيت‌الله العظمي بهجت، مرحوم حضرت آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني و حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي) معتبر مي‌دانند، هلال ماه نو بر ايشان ثابت مي‌شود.
در اينجا نيز بايد اشاره شود كه اين فعاليت بزرگ با صرف كمترين هزينه و با استفاده از امكانات موجود در دانشگاه‌ها، ادارات و سازمان‌هاي دولتي و نيروهاي نظامي و انتظامي انجام شده و از صرف هرگونه هزينه‌ي موازي به‌شدت پرهيز مي‌شود. در مقايسه‌ي اين فعاليت‌ها با نمونه‌هاي خارجي نيز بايد گفت كه در هيچ يك از كشورهاي اسلامي - و يا غير اسلامي كه به موضوعات نجومي رؤيت هلال علاقمند هستند - چنين برنامه‌ريزي گسترده‌اي براي رصد هلال وجود ندارد.
فقط مختص رمضان و شوال نيست...
استهلال در تمام فصول!
استهلال ماه نو، فقط مختص به رمضان و شوال نيست. جالب است بدانيد كه اين كار براي تمام ماه‌هاي قمري انجام مي‌شود! هم بنا بر جنبه شرعي و هم از نظر اهميت زمان آغاز هر ماه قمري و هم از حيث دستاوردهاي علمي آن، اين عمل هر ماه و مستمراً تكرار مي‌شود. اگر دانشمندان و منجمان ما مي‌توانند در كنفرانس بين‌المللي استهلال كه چندي پيش در ابوظبي برگزار شد، به آقاي يالوب (يكي از دانشمندان اين رشته كه صاحب معيار است) بگويند كه ما در ايران، چهل رصد انجام داديم كه اين 40 رصد، نقض‌كننده‌ي معيار شما است و معيار شما مشكل دارد، اين به پشتوانه كار بزرگي است كه به صورت ماهانه در ستاد استهلال انجام مي‌شود.»
انتهاي پيام