مدير کميته‌ي نظارت و ارزشيابي نمايشگاه کتاب تهران گفت: در نمايشگاه امسال، کم‌ترين برخورد را با بخش ناشران داخلي داشته‌ايم.
محمدعلي رمضاني فراني در گفت‌وگويي با خبرنگار بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي کتاب‌هايي كه پيش از برگزاري نمايشگاه، به ناشران‌شان اعلام شده در نمايشگاه حضور نداشته باشند، گفت: بعضي موارد اين‌چنيني را در نمايشگاه داريم. چون در نمايشگاه، گرايشات مختلفي از اقشار مختلف از سراسر کشور شرکت مي‌کنند، رعايت امنيت و آرامش نمايشگاه براي ما يک اصل است. گزارش‌هايي که از سال‌هاي گذشته داشته‌ايم، همه حکايت از اين داشت که درباره‌ي بعضي از کتاب‌ها، حساسيت‌هاي ويژه‌اي وجود دارد که اکثريت قابل توجهي از مراجعه‌کنندگان به نمايشگاه، نسبت به حضور و ارائه‌ي اين‌گونه کتاب‌ها در نمايشگاه اعتراض داشتند.
او عرضه نشدن اين کتاب‌ها را در نمايشگاه کتاب وابسته به آرا و گرايش‌هاي مردم ذکر کرد و يادآور شد: گرايشات مردم به ما حکم مي‌کند که ما اين اکثريت را مورد توجه قرار دهيم و علي‌رغم اين‌که بعضي از کتاب‌ها در جامعه عرضه مي‌شوند، به طور متمرکز در نمايشگاه کتاب عرضه نشوند.
مدير اداره‌ي كتاب و كتاب‌خواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تصريح کرد: ما تأييد مي‌کنيم که تعداد اين کتاب‌ها و نويسندگان بسيار محدود است و اين‌طور نيست که فهرست بلندبالايي از اين کتاب‌ها و نويسندگان داشته باشيم؛ شايد کاملا انگشت‌شمار باشند. ممکن است در نمايشگاه برخوردهايي صورت گيرد و ما بايد نسبت به آمار و اطاعاتي که از سال‌هاي گذشته داريم، پيش‌بيني کرده و از آن‌ها جلوگيري کنيم.
از جمله کتاب‌هايي که معمولا در نمايشگاه کتاب جمع‌آوري مي‌شوند، کتاب‌هايي هستند که با عنوان عرفان‌هاي دروغين و كاذب معرفي مي‌شوند. رمضاني فراني درباره‌ي رويکرد کميته‌ي نظارت و ارزشيابي نمايشگاه در اين‌باره گفت: نسبت به عنوان کلي عرفان‌هاي دورغين و بي‌ريشه، اين حساسيت وجود دارد؛ اما در خصوص اين‌که کدام کتاب‌ها مصداق اين عنوان قرار مي‌گيرند، به توجه کارشناسي ويژه نياز دارد، که ما مواظب باشيم با اين عنوان - خداي ناکرده - عنوان‌هاي غير را با عناويني که شامل اين موضوع نيستند، از دسترس مردم خارج کنيم؛ در نتيجه از آن طرف نيز ما اين دقت را داريم.
به گفته‌ي او، بعضي از اين کتاب‌ها به سمت بعضي از تکنيک‌ها و آموزه‌هاي عملي پيش مي‌روند؛ گرچه مستند نيستند؛ اما يک‌سري توصيه‌هاي روان‌شناختي هستند که کارشناسان آن‌ها را که بررسي مي‌کنند، مضر تشخيص‌شان نمي‌دهند.
رمضاني افزود: ما با بحث‌هاي شخصيت، به دنبال تلاش بودن و ظرفيت‌هاي خود را درک کردن، مخالف نيستيم و اين‌ها در آموزه‌هاي اسلامي ما هم هست. اگر کسي با رويکرد زبان ديگري هم اين حرف‌ها را بزند، مخالف آن نيستيم؛ اما بعضي از ديدگاه‌هاي نظري اين موضوع مشتمل بر بسياري از عقايد پوچ و باطلي است که هيچ‌گونه مبناي عقلي و نقلي ندارد و مستند بر کتاب‌هاي اديان و يا مطالب استدلالي عقلي نيست و چيزي است که ما در کشور خودمان هم با آن مواجه‌ايم. مثلا فردي خوابي مي‌بيند و و اين را مبنا قرار مي‌دهد و يا يک‌سري تجربه‌هاي شخصي افراد را که داراي ويژگي خاصي نيستند، مي‌خواهند در زبان هنر و ادبيات و موضوع روان‌شناسي به جامعه تحويل دهند. يا دسته‌اي از آموزه‌ها که در فرهنگ خودمان - گرچه سابقه‌ي ديريني دارند - به عنوان خرافات با آن‌ها برخورد مي‌کنيم؛ مثلا اگر صبح از منزل بيرون آمدي، گربه‌ي سياه رد شد، حتما چنين و چنان مي‌شود. با اين‌ها در فرهنگ خودمان هم برخورد مي‌کنيم و به عنوان خرافات حاضر نيستيم به فرزندان خود بياموزيم؛ اما همين سخنان از زبان ديگري ترجمه مي‌شود؛ مثلا از فرهنگ هندي و بودايي ترجمه مي‌شود و مبناي علمي هم ندارد.
او همچنين گفت: مثلا شخصي پوستري درباره‌ي انرژي‌هاي بدن و راه‌هاي درماني بعضي از دردها ارائه داده بود و تأييد آن را مي‌خواست و مدعي بود برخي از مراکز علمي داخلي خود ما هم از اين شيوه‌ها استفاده مي‌کنند. گفتم اگر از يکي از مؤسسات علمي و آموزشي و تحقيقاتي تاييديه بياوريد که اين مطلب شما علمي است، ما مخالفتي نمي‌کنيم؛ اما او طفره رفت؛ به هر حال ما در قبال جان افراد پاسخ‌گو هستيم.
رمضاني فراني درباره‌ي جمع‌آوري كتاب در نمايشگاه، گفت: يک بخش از کتاب‌ها به خاطر درج مطالبي، از قبل مجوز نگرفتند و به صورت‌هاي غيرقانوني چاپ شده بودند يا کتاب‌هايي که در دوره‌هاي گذشته - به دوره‌ي خاصي اشاره نمي‌کنم که اشاره‌ي سياسي برداشت شود - مجوز دريافت کرده‌اند، بعد که حساسيت موضوع بيش‌تر مورد نظر قرار گرفت، اين‌ها ممنوع شده‌اند و لااقل تجديد چاپ‌شان ممنوع شده است که بعضا به عنوان اين‌که چاپ قبل هستند، در نمايشگاه ارائه مي‌شوند؛ ولي کارشناسان ما تشخيص مي‌دهند و جمع‌آوري مي‌کنند. مثلا کتاب‌هايي داريم که در شناسنامه‌شان سال 84 درج شده است؛ اما کارشناسان چاپ و نشر ما تأييد مي‌کنند اين کتاب حداکثر يک ماه پيش چاپ شده است. اين تخلف در نشر است. اگر با کتاب اين‌چنيني مواجه شويم، دستور جمع‌آوري‌اش را مي‌دهيم.
مدير کميته‌ي نظارت و ارزشيابي نمايشگاه کتاب تهران درباره‌ي آمار کتاب‌هاي جمع‌آوري‌شده از نمايشگاه کتاب امسال، يادآور شد: آمار را بايد اواخر نمايشگاه جمع‌آوري کرد و گفت. اما تاكنون تعداد زيادي نيست. خوشبختانه ناشران خود به حساسيت موضوع پي برده‌اند و ما در نمايشگاه امسال کم‌ترين برخورد را با بخش ناشران داخلي داشته‌ايم و خود آن‌ها بيش‌ترين همکاري و لطف را داشته‌اند و اين‌گونه عناوين را که ممنوع اعلام شده بود، کم‌تر در نمايشگاه عرضه کرده‌اند. اکثر موارد اين‌گونه بوده که تذکر که داديم و ناشران از عرضه‌ي آن خودداري کردند. در موارد اندکي پيش آمده ما خودمان رأساً اقدام به جمع‌آوري کتاب‌ها کرده‌ايم که اين‌ها در سوابق نمايشگاه درج مي‌شود.
مدير اداره‌ي كتاب و كتاب‌خواني وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره‌ي ضوابط نشر کشور هم گفت: در کل بحث نشر کشور، صرف نظر از اين‌که کدام دولت و دوره بوده است، نظام ما در دوره‌هاي مختلف با تفاوت‌هاي اندک، کارنامه‌ي بسيار درخشاني داشته است. الآن نمايشگاهي را با حدود 360هزار عنوان کتاب برگزار مي‌کنيم که 207هزار عنوان آن کتاب‌هاي داخلي ما هستند. در مجموع، تعداد کتاب‌هايي که قبل از چاپ مجوز دريافت نمي‌کنند و به تعبيري غيرمجاز و برخلاف ضوابط نشر شناخته مي‌شوند و کتاب‌هايي که بعد از چاپ به ندرت ممکن است با بررسي دوباره مواجه شوند، نسبت به آمار کلي که هر سال داريم، ميل به صفر دارند و قابل ناديده گرفتن هستند. البته اين را نمي‌خواهم به عنوان هنر خودمان ياد کنم؛ هنر ناشران و جامعه‌ي فرهنگي ماست که کتاب‌هاي خوبي منتشر مي‌کنند.
او با اشاره به پديده‌ي کتاب‌سازي در کشور به عنوان يکي از مشکلات نشر افزود: متأسفانه ابزار کتاب‌سازي در کشور ما فراهم است. با جست‌وجوي اينترنتي نسبت به موضوع، اگر در آن حوزه رعايت انصاف را نداشته باشيم، مي‌توان کتاب‌سازي کرد و ما هستيم که با اين کتاب چه کنيم.
او با تأکيد بر اين‌که ما کارنامه‌ي درخشاني در نشر داريم، يادآور شد: در سال، نظام ما 55هزار عنوان کتاب توليد و نمايشگاه‌هايي با اين کيفيت برگزار مي‌کند. ممکن است خرده‌ريز ضعفي هم داشته باشد؛ اما تعداد ناشران ما را با کشورهاي ديگر که تعداد کل ناشران‌شان 300 يا 400 ناشر است و تعداد عناويني که در سال منتشر مي‌کنند، مقايسه کنيد؛ مي‌بيند با کشور ما قابل مقايسه نيست.
رمضاني در عين حال متذكر شد: اما جوي که رسانه‌هاي ما درست مي‌کنند، جو درستي نيست. از کشورهاي ديگر، هيچ خبري از کتاب ممنوعه، اين‌که بسته شد و توقيف شد، نمي‌شنويم؛ اما در کشور ما با اين آمار نشر و کارنامه‌ي درخشان، اگر کسي از کادر برخي روزنامه‌ها و رسانه‌ها بنگرد، فکر مي‌کند روال برعکس است و از 55هزار عنوان کتابي که در سال کتاب منتشر مي‌کنيم، 55هزار تايش را غيرمجاز اعلام مي‌کنيم و فقط پنج‌هزار تاي آن منتشر مي‌شود؛ در حالي‌که تعداد کتاب‌هاي غيرمجازي که اعلام مي‌شود، به اشکال مختلفي که به مسائل اخلاقي، ديني، سياسي، اجتماعي، امنيت ملي و... مربوط مي‌شود، آمارش درهمه‌ي دوره‌ها بسيار پايين است. به نظرم، مقداري حد انصاف در اين قضيه رعايت نمي‌شود که ما چهره‌ي اين‌چنيني از خود و کشورمان نمايش دهيم. شايد به هر انگيزه‌اي، حتا به انگيزه‌ي اين‌که ما نسبت به يک نامزد انتخاباتي حساسيت داريم و مي‌خواهيم يکي نباشد و ديگري باشد؛ اين‌ها هست و طبيعي هم هست؛ اما نبايد دستاوردهاي ملي خود را فداي اين موضوعات کنيم.
او همچنين گفت: ما فارغ از اين‌که چه کسي در انتخابات مي‌خواهد رييس‌جمهور شود، کشورمان را به عنوان يک کشور متحجر و عقب‌مانده در اين حوزه جلوه ندهيم؛ اين به نفع ما نيست. حداقل بحث ديني هم که نباشد، عرق ملي ما هم نبايد اين اجازه را به ما دهد که اين کار را بکنيم.
مدير كميته‌ي نظارت و ارزشيابي نمايشگاه كتاب سپس درباره‌ي بازگرداندن کتاب‌هاي جمع‌آوري‌شده به ناشران‌شان، توضيح داد: اگر کتاب‌هايي جمع‌آوري مي‌شود، يک نمونه از آن را براي آرشيومان خريداري مي‌کنيم و بقيه را برمي‌گردانيم و ارزيابي‌ها قبل از نمايشگاه است. آن‌چه طبق آيين‌نامه‌ي نمايشگاه خود ناشران اطلاع داشتند، کتابي که مجوز دريافت نکرده يا يک بار چاپ شده و مجوز آن لغو شده است، نبايد به نمايشگاه بياورند و نياورده‌اند؛ اما اگر کسي قانون را رعايت کند؛ مگر آدم مريض باشد که بخواهد با او برخورد کند. اگر کسي در چهارچوب قانون عمل کند، هر کس به او بي‌حرمتي کند، با او برخورد مي‌کنيم.
رمضاني در پايان درباره‌ي ارزيابي‌هاي اداره‌ي کتاب گفت: در اداره‌ي کتاب، همکاران ما کتابي را بررسي نمي‌کنند و کساني که کتابي را بررسي مي‌کنند، اکثرا از بيرون هستند؛ از اساتيد دانشگاه، نويسندگان، خبرنگاران، نويسندگان بخش هنر و سينما، داستان‌نويسان و در واقع، افرادي هستند که حقوق‌بگير وزارت ارشاد نيستد؛ زيرا بعضا گفته مي‌شود که اين همه کتاب که مي‌آيد، چند کارمند اداره‌ي کتاب مي‌توانند بخوانند؟ اصلا کارمند اداره‌ي کتاب نداريم که نسبت به کتاب نظر دهد. کارشناسان ما کساني هستند که تا از نظر علمي و اخلاقي، صلاحيت‌شان احراز نشده باشد، اصلا آن‌ها را به همکاري دعوت نمي‌کنيم.
بر اساس اعلام ناشران، امسال از آن‌ها خواسته شده است کتاب‌هاي هوشنگ گلشيري و مانند سال‌هاي گذشته، كتاب‌هاي صادق هدايت و فروغ فرخزاد را در نمايشگاه عرضه نكنند.
همچنين ارائه‌ي کتاب‌هايي از ريموند کارور، ولاديمير ناباکوف، ماشادو د آسيس، هرتا مولر، چارلز بوکوفسکي و مارگريت دوراس در نمايشگاه امكان‌پذير نيست.
انتهاي پيام