اشاره:
آن‌چه درپي مي‌آيد دومين بخش از كارگاه«بررسي سياستهاي محصول سالم و دريافت نشان استاندارد محصولات كشاورزي» است كه به بررسي وضعيت سلامت و كيفيت محصولات كشاورزي و اهميت تدوين استانداردهاي ملي مي‌پردازد.
هم‌چنين در اين كارگاه كه از سوي سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) برگزار شد مهندس ناديا نيكخو كارشناس اداره كل نظارت بر سيستم‌هاي كيفيت موسسه‌ي استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران حضور داشت.
وي معتقد است گرچه با توجه به آلودگي‌هاي موجود در خاك و آب و نبود استانداردهاي ملي نمي‌توان توقع توليد محصولات ارگانيك يا سالم را داشت، اما مي‌توان با همكاري‌هاي بيشتر ميان وزارت جهادكشاورزي، وزارت بهداشت و آموزش پزشكي و موسسه‌ي استاندارد تحقيقات صنعتي و هم‌چنين حضور نيروي متخصص كشاورزي در عرصه اميد به توليد محصولات با سطح كيفيت و سلامت را داشت.
در ادامه متن كامل دومين بخش از اين كارگاه به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.
*ويژگي‌هاي آزمايشگاههاي همكار با موسسه‌ي استاندارد*
خبرنگار:
در صحبت‌هاي خود به اين موضوع اشاره داشتيد كه بايد مواد باقيمانده‌ي سموم شيميايي در آزمايشگاه‌هايي مجهز مورد سنجش و اندازه‌گيري قرار گيرد، حال با اين پرسش مواجه مي‌شويم كه سنجش باقيمانده‌ي سموم و آفت‌كش‌هاي محصولات كشاورزي بايد در آزمايشگاه چه نهاد و يا سازماني صورت گيرد؟
مهندس نيكخو:
دو آزمايشگاه به‌عنوان همكار، تقاضاي پيوستن به موسسه استاندارد را داشتند اما هنوز نتوانسته‌اند تائيديه‌ي ما را در اين‌باره كسب كنند.
خبرنگار:
به باور شما آزمايشگاههاي همكار بايد داراي چه ويژگي‌هايي باشند؟
مهندس نيكخو:
بايد اين آزمايشگاه‌ها از منظر تجهيزات كامل بوده و هم‌چنين كارشناساني را استخدام كنند كه آشنايي كامل را در ارتباط نحوه‌ي كار با دستگاه‌هاي حساس را داشته باشند؛ آزمايشگاههاي همكار بر اساس روش اجرايي كه در اداره کل نظارت بر سيستم هاي کيفيت تعيين شده است يا بر اساس استاندارد ملي17025 ISO ISIRI- تاييد صلاحيت مي‌شوند.
خبرنگار:
آيا شركت‌هاي خصوصي نيز مي‌توانند دراين‌باره با شما همكاري كنند؟
مهندس نيكخو:
بر اساس اصل 44، وظايف سازمان‌ها بايد تا حد ممكن برون‌سپاري و به بخش خصوصي واگذار شود، ما هم در اين زمينه مي‌توانيم با بخش خصوصي همكاري كرده و بر فعاليت‌هاي آنها نظارت كنيم.
بايد آزمايشگاههاي تعين صلاحيت شده‌اي در كشور باشند كه ما بتوانيم مسووليت سنجش باقيمانده‌ي سموم و آفت‌كش‌ها را به آنها واگذار كنيم؛ درصورتي‌كه تمام مراحل توليد و فرآوري تحت كنترل مهندسين ناظر باشد بايد آزمايشگاه‌هايي باشند كه اين ادعا را تائيد كنند.
همان‌طور كه پيش از اين بيان كردم در ابتدا بايد بهره‌برداران، زمين‌هاي زراعي، باغ‌ها و گلخانه‌هاي شناسنامه دار شوند كه اين موضوع از وظايف وزارت جهادكشاورزي است.
خبرنگار:
آيا اصول و استانداردهاي شرايط انبارداري محصولات كشاورزي در موسسه‌ي استاندارد تدوين شده است؟
مهندس نيكخو:
بله آيين كار نگهداري در سردخانه تدوين شده است.
*نقش نيروي متخصص كشاورزي در توليد محصولاتي با مهر استاندارد*
خبرنگار:
از گفته‌هاي شما مي‌توان اين‌گونه استنباط كرد: «محصولي مي‌تواند نشان استاندارد از موسسه‌ي استاندارد و تحقيقات صنعتي دريافت كند كه تائيديه‌ي مهندس ناظر كشاورزي را داشته باشد» شما به‌عنوان كارشناس موسسه‌ي استاندارد براي ما توضيح دهيد براي پيشبرد اهداف خود در راستاي توليد محصول سالم با شركت‌هاي خدمات مشاوره‌اي و فني مهندسي همكاري مي‌كنيد؟ يا در نظر داريد در آينده از خدمات شركت‌هاي در پيش گفته شده بهره گيريد؟
مهندس نيكخو:
بله، ما به وزارت جهادكشاورزي اعلام كرديم، كشاورزاني كه مي‌خواهند نشان استاندارد بگيرند بايد با شركت‌هاي خدمات مشاوره‌اي قراد داد و با مهندسين ناظر و شبكه‌ي مراقبتي ارتباط داشته باشند.
بايد مهندسين ناظر بر توليدات كشاورزي نظارت داشته باشند چراكه كشاورزان ما در بسياري از موارد از علوم فني-مهندسي و نوين كشاورزي بي اطلاع هستند و ما نمي‌توانيم به محصولاتي كه نظارتي بر مراحل توليدات‌شان نيست، مهر يا نشان استاندارد دهيم؛ هم‌چنين بايد سازوكار نظارتي ويژه‌اي در ارتباط با انبارداري و فرآوري محصولات وجود داشته باشد چراكه ممكن است محصول كشاورزي تا مرحله‌ي برداشت مشكلي نداشته باشد اما به‌دليل فرآوري نادرست، انبار شدن ميوه‌ها بر روي هم، گرما و تهويه‌ي نامناسب و بسته‌بندي نادرست با مشكلاتي هم‌چون كپك زدگي، تغيير رنگ و مزه مواجه شوند، بنابراين استانداردها و دستورالعمل‌هاي مرتبط با مراحل انبارداري، بسته بندي و ترابري بايد کاملا رعايت شوند .
ما بر اساس درخواست وزارت جهادكشاورزي دستورالعمل لازم براي دريافت نشان استاندارد محصولات كشاورزي را تدوين كرده‌ايم و درنظر داريم دراين‌باره همكاري بيشتري در با اين وزارتخانه داشته باشيم.
خبرنگار:
محصولاتي كه نشان استاندارد گرفته‌اند در ميادين ميوه و تره‌بار بفروش مي‌رسند يا مكان ويژه‌اي براي عرضه‌ي آنها درنظر گرفته مي‌شود؟
مهندس نيكخو:
در بسته‌بندي‌هاي خاص به ميادين ميوه و تره بار عرضه مي‌شوند، گرچه اين طرح قراراست به صورت پايلوت و آزمايشي اجرا شود اما اميدواريم كه محصولات با نشان استاندارد با استقبال خوبي از جانب مصرف كنندگان روبروشوند. در هرصورت اين موضوع نياز به ترويج و فرهنگ سازي در سطح جامعه دارد.
*آيا كشورما پتانسيل توليد حجم بالايي از محصولات ارگانيك را خواهد داشت؟*
خبرنگار:
آيا مي‌توان اميدوار به تدوين استانداردهايي در ارتباط با محصولات ارگانيك از سوي موسسه‌ي استاندارد بود؟
مهندس نيكخو:
كشورما پتانسيل بسيار بالايي در توليد محصولات ارگانيك دارد، براي نمونه درختان انجيري در استان فارس وجود دارند كه محصولات آن بدون مصرف كود و سموم شيميايي توليد شده‌اند حتي آبياري آنها به‌صورت ديم انجام شده است، اما اگر بخواهيم توليد چنين محصولاتي را با عنوان ارگانيک در كشور رواج دهيم بايد حدود 5 ـ 3 سال بر اساس استاندارد ملي 11000 كه استاندارد كاملي دراين‌باره است عمل كنيم.
بايد اختلاف‌هاي موجود كنار گذاشته شود و با برنامه‌ريزي بسيار دقيق حركت كنيم چراكه اگر نتوانيم وضعيت موجود را در ارتباط با وضعيت سلامت و كيفيت محصولات كشورمان اصلاح كنيم به‌طور حتم در ارتباط با صادرات آنها مشكل پيدا خواهيم كرد.
بايد به اين نكته اشاره كنم كه در كشورما برخي از نهادها و سازمان‌ها با موضوع ارائه‌ي نشان استاندارد به محصولات كشاورزي مخالف هستند چراكه معتقدند موضوع توليد محصولات ارگانيك از اهميت بيشتري برخوردار است، اما درحال حاضر وزارت جهادكشاورزي متقاضي دريافت نشان استاندارد و تدوين استانداردهاي مربوطه از سوي ماست و ما نمي‌توانيم درخواست آنها را بي پاسخ بگذاريم.
خبرنگار:
به باور شما اين احتمال وجود دارد محصولاتي كه در كشور ما مهر يا نشان استاندراد گرفته‌اند مورد استقبال ديگر كشورها نيز قرار گيرند؟
مهندس نيكخو:
در ساير كشورهاي دنيا محصول ارگانيك و سبز داراي اعتبار هستند، محصولي كه قرار است ما به آنها مهر استاندارد بدهيم تنها ميزان سموم و آفت‌كش‌هاي شيميايي آن مشخص شده است.
محصولات ارگانيك داراي استانداردهاي ويژه‌اي ودر شرايط سختگيرانه توليد مي شوند. براي نمونه بايد زمين آن حدود 5-3 سال تحت نظر باشد، منابع آبي بايد فاقد آلودگي باشند، به موضوعاتي همانند آزمون آب، خاك، و مبارزات بيولوژيك توجه ويژه‌اي مي شود، هم‌چنين كارخانه‌هايي كه در اطراف زمين كشاورزي هستند داراي اهميت مي‌باشند. نبايد آلودگي پساب و ضايعات آنها از طريق آبهاي زيرزميني به خاک زمين کشاورزي نفوذ کند.
انتهاي پيام
گفت وگو: مهندس مرجان طاووسي
خبرنگارمهندسي كشاورزي سرويس مسائل راهبردي ايران