اشاره:
آن چه كه در پي مي‌آيد چهارمين و آخرين بخش از پژوهشي است كه توسط دكتر احمد علي‌پور در كميته‌ي مولفه‌هاي اصلي آموزش و پرورش طرح تدوين سند ملي آموزش و پرورش انجام گرفته است.
سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران به دنبال بررسي موضوع تحول و نوسازي نظام آموزشي کشور، جهت تسهيل دسترسي خبرنگاران و سياست‌پژوهان حوزه‌ي آموزش و پرورش خلاصه اين پژوهش را منتشر مي‌كند.
*********
بررسي وضع مطلوب و موجود عملكرد يادگيري در نظام آموزش استثنايي
ارزيابي وضع موجود:
- نظام مديريت و برنامه‌ريزي راهبردي:
الف) ضعفها و تهديدها
1. غفلت از فراگيري (تلفيق) آموزشي در اساسنامه سازمان آموزش و پرورش استثنايي
2. حذف بخش اجرايي از اختيارات قانوني مصوب مجلس سازمان آموزش و پرورش استثنايي بعد از اجراي طرح تجميع واحدهاي مرتبط با آموزش در سازمان آموزش و پرورش استان‌ها
3. کم توجهي به مفهوم وسيع‌تر تامين نيازهاي ويژه آموزش و پرورش براي مشکلات شکست تحصيلي در ايران
4. کمبود قانون بالادستي حمايت از معلولان و يا ناقص بودن آن‌ها؛ همانند نقص در قانون جامع معلولان
ب) قوتها و فرصتها
1. وجود دستگاه مستقل براي سياست‌گذاري، برنامه‌ريزي کلان و نظارت بر آموزش و پرورش ويژه
2. توجه مؤثر بر ارتقاي آموزش تلفيقي يا فراگير با اجراي طرح تجميع در سازمان آموزش و پرورش استان‌ها
3. سرمايه‌گذاري قابلي در توسعه‌ي کمي آموزش و پرورش استثنايي در ايران با تمهيدات سرمايه‌ي زيربنايي و بيمه‌ي درمان و بيمه آتيه دانش‌آموزان استثنايي
4. توجه مؤثر به آموزش و پرورش قبل از دبستان در گروه‌هاي مختلف استثنايي و اعطاي نقش تدريجي مداخله به هنگام به آن
5. وجود آمادگي تخصيصي و سرمايه زيربنايي در گسترش برنامه مداخله به هنگام در کشور؛ به گستره‌اي از تخصص‌هاي آموزشي و توان بخشي
- نظام منابع انساني:
الف) ضعفها و تهديدها
- تداوم نامناسب مرکز تربيت معلم استثنايي با سطح کارداني
- وجود معلمان حق‌التدريس و سرباز معلم با دانش و مهارت ناکافي؛
- کمبود نيروهاي تخصصي حوزه توانبخشي در مدارس استثنايي
ب) قوتها و فرصتها
- افزايش آمار شاغلين با مدارک علمي ليسانس و بالاتر در مقايسه با آموزش و پرورش عادي
- وجود توان علمي و تخصصي در مدارس استثنايي براي آموزش معلمان مدارس عادي براي ارتقاي دانش و مهارت معلمان در تامين نيازهاي ويژه
- نظام منابع مالي:
الف) ضعفها و تهديدها
- ناکافي بودن منابع تخصيصي دولتي و درآمدي براي تامين نيازهاي ويژه مرتب معلوليت به نحوي که هزينه اضافي به خانواده تحميل نشود.
- ناکافي بودن تنوع منابع درآمدي؛ علي‌رغم وجود تنوع منابع در اساسنامه سازمان
ب) قوتها و فرصتها
- وجود منبع مالي ويژه براي دانش‌آموزان استثنايي با برنامه‌هاي ويژه بيمه‌ي درمان، بيمه‌ي آتيه
- تنوع منابع پيش بيني شده در قانون تشکيل سازمان آموزش و پرورش استثنايي
- نظام برنامه‌ريزي درسي:
الف) ضعفها و تهديدها
- کم توجهي به تفاوتهاي فردي در برنامه‌ريزي درسي و عدم انعطاف در تامين نيازهاي ويژه تحصيلي هر دانش‌آموز در ساختار آموزش و پرورش
- نبود جايگاه مناسب براي برنامه‌ريزي درسي فردي شده در نظام برنامه‌ريزي درسي در ايران براي تامين نيازهاي ويژه دانش‌آموزان
- نداشتن استقلال مدارس در تامين برنامه درسي در مدارس استثنايي و عادي
ب) قوتها و فرصتها
- تجربه موفق در تاليف کتابهاي درسي ويژه براي گروه‌هاي مختلف استثنايي، به ويژه در دوره قبل از دبستان
- وجود دانش و مهارت حداقل قابل قبول در شاغلين مدارس ويژه براي تحول علمي و فناوري در نظام برنامه‌ريزي درسي
- نظام تحقيقات:
الف) ضعفها و تهديدها
- ايجاد فاصله بين سازمان آموزش و پرورش استثنايي و پژوهشکده مربوطه از نظر هماهنگي کامل نيازهاي ويژه پژوهش بعد از ادغام پژوهشکده استثنايي در پژوهشگاه
ب) قوتها و فرصتها
- وجود پژوهشکده استثنايي و شوراي تحقيقات استان‌ها، با تجربه‌اي 12 ساله از تحقيقات ويژه
- ادغام پژوهشکده‌ي استثنايي در پژوهشگاه و فراهم شدن فرصت مشارکت تحقيقاتي همه بخش‌هاي آموزش و پرورش در حوزه کودکان استثنايي و آموزش و پرورش فراگير
راهبردها:
1. تشخيص کودک استثنايي و مداخله به هنگام باشد.
2. براي پيشگيري، تشخيص، مداخله و آموزش کودک نيازمند آموزش ويژه بين دستگاه‌هاي مختلف، از جمله آموزش و پرورش استثنايي، وزارت بهداشت، بهزيستي و وزارت رفاه (بيمه ها)، هماهنگي کامل برقرار باشد.
3. فاصله ميان تشخيص و مداخله پيش از دبستان اهميت زايد الوصفي درآموزش و توانبخشي کودک استثنايي دارد و لازم است به اين دوره طلايي (که دوره مهد کودک وپيش دبستاني را در بر مي‌گيرد) توجه شايسته‌اي شود.
4. آموزش و پرورش استثنايي لازم است بر اساس فلسفه و رويکرد آموزش فراگير باشد. اين امرمستلزم زمينه‌سازي فرهنگي و اجتماعي به ويژه در آموزش و پرورش عادي است.
5. سازمان آموزش و پرورش استثنايي در امر پيشگيري نيز مشارکت فعال داشته باشد.
6. معلماني با مهارت‌هاي کافي براي آموزش کودکان استثنايي در نظام آموزش فراگير تربيت شوند و سطح دانش و مهارت‌هاي معلمان فعلي آموزش وپرورش عادي و استثنايي نيز افزايش يابد.
7. بر آموزش زبان به عنوان مهارت اساسي تعليم و تربيت در نظام آموزش و پرورش استثنايي تاکيد شود.
8. انعطاف‌پذيري آموزشي و مدرسه محوري در نظام استثنايي تقويت شود.
9. برنامه آموزش انفرادي در آموزش و پرورش استثنايي رايج شود.
10. ضريب پوشش آموزش و پرورش استثنايي به حداکثر افزايش يابد و همه طبقات کودکان استثنايي را در برگيرد.
11. والدين در مراحل و فرايندهاي مختلف تشخيص، جاي‌دهي،آموزش و توانبخشي کودک استثنايي مشارکت فعال داشته باشند.
12. براي تشخيص، مداخله، آموزش، توانبخشي و حرفه‌آموزي هيچ هزينه‌اي بر کودک استثنايي و خانواده وي تحميل نشود.
13. انگيزه‌ها و مشوق‌ها براي جذب معلمان ماهر و کارآزموده به آموزش استثنايي افزايش يابد.
14. نظام ارتقاي علمي و آموزشي مناسبي براي معلمان آموزش استثنايي تهيه و تدوين شود.
15. اصل کمترين محدوديت درباره محيط فيزيکي و يادگيري کودکان استثنايي سرلوحه قرارگيرد.
16. از فناوري‌هاي نوين در آموزش و پرورش استثنايي استفاده شود.
17. به آموزش‌هاي حرفه‌اي کودکان استثنايي توجه ويژه شود.
18. آموزش‌هاي فرهنگي و مذهبي در برنامه‌ي درسي همه کودکان استثنايي قرار گيرد.
19. نظام پژوهشي مناسبي براي تحقيقات در حيطه آموزش و پرورش استثنايي و چگونگي به کارگيري آن‌ها تدوين شود.
انتهاي پيام