اشاره:
مطالعه‌ي پيشينه‌ي سياست‌گذاري از اولين مراحل سياست‌پژوهي در هر حوزه محسوب مي‌شود. در اين زمينه، اسنادي چون: سند چشم انداز، سياست‌هاي كلان، برنامه‌هاي توسعه و اسناد توسعه‌ي بخشي از مهمترين اسناد سياستي براي مطالعه‌ي اين دسته از پژوهشگران محسوب مي شود.
سياست‌پژوهان براي بررسي دقيق‌تر هريك از موارد پيش‌گفته نيازمند بررسي اسناد و مطالعات پشتيبان آن‌ها هستند، بررسي نقاط قوت و ضعف درون بخش و فرصت‌هاي و تهديدات محيط پيراموني (SWOT) از مهمترين بخش‌هاي اين نوع مطالعات در برنامه‌هاي توسعه است.
آن‌چه كه درپي مي‌آيد. چهاردهمين بخش «سند ملي توسعه بخش كشاورزي و منابع طبيعي در برنامه‌ي پنج‌ساله چهارم توسعه» است كه توسط دبيرخانه ستاد برنامه چهارم وزارت جهاد كشاورزي درموسسه‌ي پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي تدوين شده است. در چهاردهمين بخش از اين سند به بيان امكانات و قابليت‌ها، محدوديت‌ها و تنگناها، اهداف كيفي و كمي و سياست‌هاي محوري بازرگاني كشاورزي پرداخته مي‌شود. درتوضيح وضع موجود در اين بخش تنها وضعيت موجود بازاريابي و بازاررساني در سال‌هاي مورد نظر بيان مي شود.
سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران به دنبال بررسي سياست‌ها و فرآيند سياست‌گذاري در بخش كشاورزي و با توجه به اهميت بالاي مطالعه‌ي پيشينه سياست‌گذاري، متن كامل اين سند را منتشر مي‌كند.
گفتني‌ست پيش از اين مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات متعددي در بررسي پيشينه سياست‌گذاري در بخش كشاورزي، مفاهيم مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و سياست‌هاي بخش در حوزه‌هاي اقتصادي و فني در سرويس مسائل راهبردي ايران منتشر شده است. خوانندگان گرامي، مي‌توانند گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات پيش گفته را در اخبار و مجلات الكترونيكي كه در بخش اخبار مرتبط اين خبر آمده است، ملاحظه كنند.
سرويس مسائل راهبردي ايران(rahbord.isna@gmail.com) آمادگي خود را براي دريافت پيشنهادات و مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در اين باره اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستند سازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري درهر حوزه شود.
وضعيت موجود بازاريابي و بازاررساني
خريد محصولات كشاورزي (بجز گندم) در قالب خريد‌هاي تضميني و غيرتضميني از 82198 تن در سال 1373 با رشد ساليانه حدود 22 درصد به 486623 تن در سال 1382 بالغ گرديده است. در ارتباط با تحقق اهداف، شايان ذكر است كه وضعيت تحقق اهداف بسيار پايين‌تر از اهداف پيش‌بيني شده برنامه بوده است كه علت اصلي آن مربوط به كمبود شديد نقدينگي و سرمايه درگردش موردنياز بوده است.
كالارساني به روستائيان يكي از وظايف سازمان تعاون روستايي مي‌باشد كه عمدتاً در زمينه‌هاي تهيه و توزيع كالاهاي مصرفي و يارانه‌اي و مواد سوختي انجام مي‌گردد. در سال 1373 مواد سوختي توزيع شده در حد 3772 ميليون ليتر بوده كه اين رقم با رشد ساليانه 1/1 درصد به 4193 ميليون ليتر در سال 1383 افزايش يافته است. اهداف پيش‌بيني شده براي اين فعاليت در سال 1382 در حد 4655 ميليون نفر بوده كه بيانگر تحقق 90 درصد هدف مورد نظر مي‌باشد. همچنين در زمينه تهيه و توزيع كالاهاي مصرفي و يارانه‌اي عملكرد سازمان در سال 1373 در حد 627543 ميليون ريال بوده است كه با رشد سالانه 8/7درصد به رقم 1240148 ميليون ريال در سال 1382 رسيده است.
امکانات و قابليت‌هاي بازرگاني بخش كشاورزي
- وجود بازار مناسب داخلي محصولات باغي و زراعي
- توجه خاص دولت به خريد برخي محصولات در چارچوب قانون تضمين خريد
- وجود بازار مناسب محصولات لبني
-وجود بازارهاي مناسب خارجي براي محصولات و مشتقات دامي، محصولات باغي و محصولات فرعي جنگل و مرتع
- وجود سيلوها و انبارهاي مناسب در گستره كشور براي محصولات در چارچوب قانون تضمين خريد
- منابع يارانه‌اي مناسب براي مصرف كنندگان محصولات كشاورزي
محدوديت‌ها و تنگناهاي اصلي
- متنوع نبودن سياست‌هاي مناسب به منظور تنظيم بازار محصولات كشاورزي
- حضور ضعيف بخش غيردولتي دربازار با هدف تنظيم بازار محصولات كشاورزي
- وجود نوسانات شديد در بازار محصولات كشاورزي
- ضعف قوانين و مقررات مربوط به بازار محصولات كشاورزي
- هدفمند نبودن يارانه مصرف
- كمبود پايانه‌هاي صادراتي و بورس كالاهاي منطقه‌اي
اهداف کيفي بلندمدت (اهداف آرماني)
- ساماندهي بازار محصولات كشاورزي
- کارآمد نمودن سياست‌هاي حمايتي در تنظيم بازار محصولات كشاورزي
- متنوع نمودن سياست‌هاي حمايتي از پايداري توليد در راستاي تنظيم بازار
- توسعه صنايع نگهداري و ذخيره سازي و بسته‌بندي و انبارداري محصولات كشاورزي
- توسعه زيرساخت‌هاي بازرگاني
-ايجاد بورس کالاهاي کشاورزي ملي و منطقه‌اي (تخصصي و غيره) و زيرساخت‌هاي بازرگاني
- متنوع نمودن سياست‌هاي حمايتي در ارائه كالاهاي اساسي و نهاده‌هاي كشاورزي
- ايجاد وتوسعه نظام اطلاع رساني بازار محصولات كشاورزي با استفاده از فناوري
- اصلاح قانون تضمين خريد محصولات كشاورزي
- اصلاح وتوسعه ساختار بازار محصولات كشاورزي جهت حضور بخش غيردولتي
- اصلاح سياست‌هاي حضور دولت در بازار محصولات اساسي كشاورزي
- هدفمند نمودن يارانه ها
اهداف کمي
منابع اعتباري مورد نياز بازرگاني در برنامه كمك‌هاي فني و اعتباري اين سند پيش‌بيني شده است.
فعاليت‌هاي محوري
- طرح ساماندهي بازار داخلي محصولات اساسي كشاورزي و كالاهاي اساسي
- طرح توسعه شبكه اطلاع رساني بازار محصولات كشاورزي
- طرح ساماندهي بازار نهاده‌هاي توليد كشاورزي
- طرح ايجاد بازار بورس محصولات كشاورزي
- طرح توسعه صادرات فرآورده‌ها و محصولات كشاورزي
سياست‌هاي فضايي و منطقه‌اي
- توزيع خدمات حمايتي براساس قطب‌هاي توليد محصولات كشاورزي
- توسعه بورس كالاهاي كشاورزي منطقه‌اي و ملي در مناطق توليد و مصرف
- توسعه زيرساخت‌هاي لازم براي عمليات بازاريابي محصولات كشاورزي براساس پتانسيل‌ها و استعداد مناطق
- توسعه پايانه‌هاي صادراتي در مناطق مستعد
اقدامات
1-طرح ساماندهي بازار داخلي محصولات اساسي كشاورزي و كالاهاي اساسي:
- احداث سيلوهاي ده و بيست هزارتني
- احداث و اصلاح ساختار انبارهاي چند منظوره
- تجهيز مراكز خريد محصولات اساسي
2- طرح توسعه شبكه اطلاع‌رساني بازار محصولات كشاورزي:
- ايجاد و توسعه شبكه اطلاع رساني و امكانات جانبي آن با استفاده از (IT)
3- طرح ايجاد بازار بورس محصولات كشاورزي:
- ايجاد بازارهاي بورس كالاهاي تخصصي و منطقه‌اي
4- طرح ايجاد تعاوني‌هاي تخصصي بازاريابي و بازاررساني محصولات كشاورزي:
- بهره‌گيري ازامكانات بخش دولتي وغيردولتي درتنظيم بازارمحصولات كشاورزي
- ايجاد و اجراي سياست‌هاي متنوع جهت تنظيم بازار محصولات كشاورزي
5- طرح توسعه صادرات فرآورده‌ها و محصولات كشاورزي:
- ايجاد و توسعه پايانه‌هاي صادراتي تخصصي محصولات وفرآورده‌هاي كشاورزي
- هدفمند نمودن حمايت‌هاي صادراتي
- ارتقاء استانداردها و ضوابط فني محصولات و فرآورده‌هاي صادرات كشاورزي
ادامه دارد...