اشاره:
مطالعه‌ي پيشينه‌ي سياست‌گذاري از اولين مراحل سياست‌پژوهي در هر حوزه محسوب مي‌شود. در اين زمينه، اسنادي چون: سند چشم انداز، سياست‌هاي كلان، برنامه‌هاي توسعه و اسناد توسعه‌ي بخشي از مهمترين اسناد سياستي براي مطالعه‌ي اين دسته از پژوهشگران محسوب مي شود.
سياست‌پژوهان براي بررسي دقيق‌تر هريك از موارد پيش‌گفته نيازمند بررسي اسناد و مطالعات پشتيبان آنها هستند، بررسي نقاط قوت و ضعف درون بخش و فرصت‌هاي و تهديدات محيط پيراموني (SWOT) از مهمترين بخش‌هاي اين نوع مطالعات در برنامه‌هاي توسعه است.
آن‌چه كه درپي مي‌آيد دوازدهمين بخش «سند ملي توسعه بخش كشاورزي و منابع طبيعي در برنامه‌ي پنجساله چهارم توسعه» است كه توسط دبيرخانه ستاد برنامه چهارم وزارت جهاد كشاورزي درموسسه‌ي پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي تدوين شده است. در دوازدهمين بخش از اين سند به بيان وضعيت موجود آموزش در بخش كشاورزي، امكانات و قابليت‌ها، محدوديت‌ها و تنگناها، اهداف كيفي و كمي و سياست‌هاي محوري آن پرداخته مي شود.
سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران به دنبال بررسي سياست‌ها و فرآيند سياست‌گذاري در بخش كشاورزي و با توجه به اهميت بالاي مطالعه‌ي پيشينه سياست‌گذاري، متن كامل اين سند را منتشر مي‌كند.
گفتني‌ست پيش از اين مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات متعددي در بررسي پيشينه سياست‌گذاري در بخش كشاورزي، مفاهيم مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و سياست‌هاي بخش در حوزه‌هاي اقتصادي و فني در سرويس مسائل راهبردي ايران منتشر شده است. خوانندگان گرامي، مي‌توانند گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات پيش گفته را در اخبار و مجلات الكترونيكي كه در بخش اخبار مرتبط اين خبر آمده است، ملاحظه كنند.
سرويس مسائل راهبردي ايران(rahbord.isna@gmail.com) آمادگي خود را براي دريافت پيشنهادات و مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در اين‌باره اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستند سازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري درهر حوزه شود.
وضعيت موجود آموزش كشاورزي
فعاليت‌هاي انجام يافته در زمينه آموزش كشاورزي در دهه 70 تا 80 شامل آموزش‌هاي كاركنان (ضمن خدمت) 214800 نفر ماه و آموزش كاركنان (بلندمدت) 9065 نفر ماه، آموزش كاربران 88095 نفر ماه بوده است. ضمناً طي اين مدت آموزش‌هاي رسمي مقطع متوسطه و آموزش علمي كاربردي كه از سال 1376 با 1601 نفر شروع شده تا در سال 80 به 1908 نفر رسيده است. تحقق اهداف طي اين مدت در زمينه آموزش كاركنان 42 تا 84 درصد، آموزش 27 تا 130 درصد، آموزش رسمي 92 تا 104 درصد و آموزش علمي كاربردي 37 تا 92 درصد بوده است. عملكرد آموزش كاركنان در برنامه‌هاي اول و دوم توسعه از رشد بالائي برخوردار بوده ليكن در برنامه سوم نسبت به برنامه دوم افت داشته كه متاثر از عواملي نظير تغيير وضعيت و عدم ثبات سازماني شاغلان، ادغام وزارتخانه‌هاي جهاد و كشاورزي، بالا بودن شاغلين غيرفني در تركيب نيروي انساني و عدم تخصيص اعتبارات مورد نياز جهت اجراي برنامه‌هاي آموزشي مي‌باشد.
لازم به توضيح است كه اختصاص يك درصد از اعتبارات دستگاه‌هاي اجرائي به امر آموزش يكي از عوامل موثر بر توسعه و تشويق فعاليت‌هاي آموزشي بوده است. سرانه آموزش ساليانه كاربران (بهره‌برداران كشاورزي) نيز طي ده سال مذكور رو به افزايش بوده و از 7 دقيقه در برنامه اول به 29 دقيقه در برنامه سوم رسيده است كه در راستاي بهبود سطح دانش حرفه‌اي كشاورزان كشور در زمينه‌هاي زراعت، باغباني، فني و مهندسي و... با همكاري دستگاهها و همچنين برنامه‌هاي همكاري مشترك با بانك جهاني، سازمان نهضت سوادآموزي، طرح اجراء دوره‌هاي مددكاران ترويجي زن صورت گرفته است.
امكانات و قابليت‌ها
- همكاري با نهادها و مجامع سياستگذارآموزش كشور و فراهم بودن زمينه توسعه آن
- وجود ظرفيت وامكان استاندارد سازي وتدوين پودمان‌هاي آموزش مورد نياز مشاغل و بهره‌برداران بخش كشاورزي با بهره‌گيري ازنيروي متخصص واحدهاي آموزشي، تحقيقاتي و اجرايي وزارت جهاد كشاورزي
- امكانات اجرايي، فني وحضور ساختاري و فرآيندي وزارت جهاد كشاورزي تا سطوح روستا و بازاركار و ارتباط نهادينه شده با شاغلان بخش كشاورزي در سراسركشور
- برخورداري ازنيروي انساني داراي دانش، مهارت و تجربه لازم در زمينه آموزش كشاورزي در مدارج علمي مختلف
- برخورداري از 65 واحد آموزشي با پراكنش جغرافيايي مناسب با مجموع 468 كلاس با 14408 نفر ظرفيت
محدوديت‌ها و تنگناهاي اساسي
- وجود قوانين متعارض فرابخشي دررابطه با تولي گري آموزش دربخش كشاورزي
- عدم پذيرش آموزش و نوآوري‌هاي كشاورزي به دليل فرسودگي و نامطلوب بودن هرم نيروي انساني بخش كشاورزي
- نـبود تـعادل مـنطقي بين نيازها، برنامه‌ها، امكانات و تجهيزات آموزشي وزارت جهاد كشاورزي با منابع و اعتبارات پيش‌بيني شده و تخصيص يافته
- فراهم نبودن زمينه‌ها و فقدان سازوكار مناسب براي مشاركت بخش خصوصي در ارائه خدمات آموزشي در بخش كشاورزي
اهداف كيفي بلندمدت
- توسعه منابع انساني و بازسازي، بهسازي و توانمند سازي نيروي انساني بخش كشاورزي به منظور تامين منابع نيروي انساني لازم براي تحقق هدف آرماني بخش
اهداف كيفي پنجساله (جهت‌گيري هاي اصلي)
- استقرار رويكرد تقاضا محوري در نيازسنجي آموزشي و اثربخشي در ارزشيابي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي آموزشي
- توسعه برنامه‌هاي آموزشي متناسب با طرح‌هاي محوري و پروژه‌هاي واحدهاي سازماني وزارت جهاد كشاورزي در برنامه چهارم توسعه كشور
- توسعه مشاغل كشاورزي با طراحي و تدوين استانداردها و اجراي دوره‌هاي آموزشي بهره‌برداران كشاورزي
- توسعه برنامه آموزش‌هاي شغلي پودماني كاركنان و مديران وزرات جهاد كشاورزي در زيربخش‌هاي تخصصي
- حمايت از توسعه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي متوسطه و آموزش عالي به ويژه علمي كاربردي
- كاهش تصدي‌گري و توسعه تولي‌گري در برنامه‌ريزي، طراحي و اجراي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي آموزشي وزارت جهاد كشاورزي
- تعامل و همكاري با مجامع و نهادهاي ملي، بين‌المللي علمي و تخصصي در زمينه آموزش بخش كشاورزي
- افزايش بهره‌وري نظام آموزشي
- بهره‌گيري مناسب از ظرفيت‌هاي آموزشي موجود با بازسازي، بهسازي و نگهداري كمي و كيفي امكانات، تجهيزات و نيروي انساني مراكز آموزشي
- توسعه زيرساخت‌ها و تعيين گرايش تخصصي واحدهاي آموزشي وزارت جهاد كشاورزي متناسب با سياست‌ها و سند ملي آموزش بخش كشاورزي در برنامه چهارم توسعه كشور
اهداف كمي
فعاليت‌هاي محوري
- طرح بهسازي و بازسازي دانش و مهارت بهره‌برداران بخش كشاورزي
- طرح آموزش كاركنان
- طرح توسعه آموزش‌هاي رسمي (فني حرفه‌اي، كارو دانش و علمي كاربردي)
- طرح مطالعات و ارتقاء بهره‌وري در آموزش كشاورزي
- طرح توسعه نهادهاي آموزشي در تشكل‌هاي غيردولتي بخش كشاورزي
- طرح تكميل، تجهيز و بهسازي مراكز آموزشي وزارت جهاد كشاورزي
سياست‌هاي فضايي و منطقه‌اي
- توزيع فضاهاي آموزشي براساس توانمندي‌هاي علمي، ظرفيت‌هاي توليدي و نيازهاي منطقه‌اي
اقدامات
1- طرح بهسازي و بازسازي دانش مهارت بهره‌برداران بخش كشاورزي:
- برگزاري دوره هاي آموزشي منطقه‌اي و بين‌المللي ويژه كاركنان و بهره‌برداران
- طراحي، تدوين، بازنگري، اجرا، ارزشيابي و تعيين اثر بخشي استانداردهاي آموزشي بهره‌برداران
- برنامه‌ريزي و اجراي دوره‌هاي آموزش مهارتي ـ تخصصي بهره‌برداران پيشرو، مهندسين ناظر و مديران تعاوني‌هاي توليد
- تهيه منابع، مواد و رسانه‌هاي آموزشي
- كمك به توسعه آموزش‌هاي سواد آموزي تابعي شاغلان بي‌سواد و كم سواد
- برگزاري جشنواره‌هاي ملي و بين‌المللي بهره‌برداران، دانش آموزان، دانشجويان و كاركنان بخش كشاورزي
2- طرح توسعه آموزش‌هاي رسمي فني و حرفه اي، كاردانش و علمي كاربردي:
- برنامه‌ريزي براي توسعه، اجرا، ارزشيابي و تعيين اثربخشي آموزش‌هاي متوسطه و كارداني فني و حرفه‌اي، كاردانش و علمي- كاربردي كشاورزي
- پذيرش دانش آموزش و دانشجويان در زمينه آموزش‌هاي كارآفريني، كاروزي و كارآموزي مرتبط با بخش كشاورزي
- تعيين گرايش‌هاي تخصصي واحدهاي آموزشي و توزيع مناسب ظرفيت آنها ميان انواع آموزش‌هاي متناسب با موضوعات مرتبط با بخش كشاورزي
- پروژه فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم جهت ورود فعاليت بخش خصوصي در فرايندهاي آموزش كشاورزي
3-طرح آموزش كاركنان:
- طراحها تدوين، بازنگري، اجرا، ارزشيابي و تعيين اثر بخشي پودمان‌هاي آموزشي مديران، كارشناسان و مجريان زيربخش‌ها
- برنامه‌ريزي و اجراي آموزش‌هاي زبان انگليسي و مهارت‌هاي هفت گانه براي كاركنان
- آموزش‌هاي بلندمدت كاركنان براساس برنامه‌ريزي توسعه نيروي انساني وزارت جهاد كشاورزي و نيازهاي زيربخش‌ها
- برگزاري دوره‌هاي آموزشي منطقه‌اي و بين‌المللي ويژه كاركنان و بهره‌برداران
- تهيه منابع، مواد و رسانه‌هاي آموزشي
- كمك به توسعه آموزش‌هاي سواد آموزي تابعي شاغلان بي‌سواد و كم سواد
- برگزاري جشنواره‌هاي ملي و بين‌المللي بهره‌برداران، دانش آموزان، دانشجويان و كاركنان بخش كشاورزي
4- طرح مطالعات و ارتقاء بهره‌وري-آموزش كشاورزي:
- طراحها تدوين، بازنگري، اجرا، ارزشيابي و تعيين اثر بخشي پودمان‌هاي آموزشي مديران، كارشناسان و مجريان زيربخش‌ها
- برنامه‌ريزي و اجراي آموزش‌هاي زبان انگليسي و مهارت‌هاي هفت گانه براي كاركنان
- آموزش‌هاي بلندمدت كاركنان براساس برنامه‌ريزي توسعه نيروي انساني وزارت جهاد كشاورزي و نيازهاي زيربخش‌ها
- برگزاري دوره‌هاي آموزشي منطقه‌اي و بين‌المللي ويژه كاركنان و بهره‌برداران
- تهيه منابع، مواد و رسانه‌هاي آموزشي (نشريات، فيلم و بسته‌هاي آموزشي)
- كمك به توسعه آموزش‌هاي سواد آموزي تابعي شاغلان بي‌سواد و كم سواد
- برنامه‌ريزي براي توسعه، اجرا، ارزشيابي و تعيين اثربخشي آموزش‌هاي متوسطه و كارداني فني و حرفه‌اي، كاردانش و عملي ـ كاربردي كشاورزي
- پذيرش دانش آموزان و دانشجويان در زمينه آموزش‌هاي كارآفريني، كارورزي و كارآموزي مرتبط با بخش كشاورزي
- تعيين گرايش‌هاي تخصصي واحدهاي آموزشي و توزيع مناسب ظرفيت آنها ميان انواع آموزش‌هاي متناسب با موضوعات مرتبط با بخش كشاورزي
- پروژه فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم جهت ورود و فعاليت بخش خصوصي در فرايندهاي آموزش كشاورزي
- برگزاري جشنواره هاي ملي و بين‌المللي بهره‌برداران، دانش آموزان، دانشجويان و كاركنان بخش كشاورزي
5-طرح توسعه نهادهاي آموزشي در تشكل‌هاي غيردولتي بخش كشاورزي:
- پروژه فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم جهت ورود و فعاليت بخش خصوصي در فرآيندهاي آموزش كشاورزي
ادامه دارد...