نشست نقد و بررسي ادبيات دفاع مقدس با عنوان «گدازه‌هاي كلام» توسط اداره‌ي فرهنگ و ارشاد اسلامي استان تهران با مشاركت معاونت ادبيات بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، رحيم مخدومي در اين نشست كه چهارشنبه (سوم مهر) برپا شد، با بيان اين‌كه ما در حال سپري‌ كردن دوازدهمين دوره‌ي انتخاب كتاب دفاع مقدس هستيم و در بخش خاطرات، كسب تجربه مي‌كنيم، گفت: نكته‌اي كه در ضمن خاطره‌نويسي دفاع مقدس حائز اهميت است، ويژگي منحصر به‌فردي است كه خاطره نسبت به گونه‌هاي ديگر ادبي دارد؛ از اين‌رو بايد نگاه ويژه‌اي به خاطره شود.

اين خاطره‌نويس دفاع مقدس با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري درباره‌ي خاطره‌نويسي و تبديل آن به يك نهضت، افزود: اين امر شايد براي بعضي از متوليان فرهنگي عجيب بود؛ كما اين‌كه جاي تأمل داشت؛ لذا من از اين نكته استفاده كردم براي جاافتادن و منحصر‌ به‌فرد بودن خاطره‌نويسي و استعداد خاطره در عموميت دادن آن، نگارش توده‌يي مردم و روي آوردن توده‌ي مردم براي نگارش خاطره، كه اين را در گونه‌هاي ديگر ادبي نمي‌بينيم.

او همچنين تصريح كرد: هيچ‌وقت نمي‌توان از مردم انتظار داشت نهضت داستان‌نويسي راه‌اندازي كنند؛ اما اين انتظار از توده‌ي مردم است كه خاطره بنويسند؛ چراكه بركاتي دارد و از اين‌رو به نهضت خاطره‌نويسي توجه مي‌شود و مي‌بينيم كه چه بركات فرهنگي عظيمي را براي جامعه دربر خواهد داشت.

مخدومي در ادامه‌ي سخنانش اذعان كرد: ادعاي ما اين است كه نگارش خاطره، تنها گونه‌ي ادبي است كه از عهده‌ي توده‌ي مردم برمي‌آيد و گونه‌هاي ادبي ديگر چنين استعدادي ندارند و اگر خاطره‌نويسي همگاني شود، ملت دست به قلم مي‌شوند.

اين نويسنده‌ي ادبيات دفاع مقدس يادآور شد: ترويج خاطره‌نويسي اختصاصا درباره‌ي دفاع مقدس نيست. در كل، هيچ اصراري نيست كه بر خاطره‌نويسي دفاع مقدس متمركز شويم؛ منتها خاطره‌نويسي دفاع مقدس ما را به اين باور رسانده است. شايد تعداد كتاب‌هاي خاطره‌اي كه نوشته مي‌شد، معدود بود؛ اما هشت سال دفاع مقدس رود رواني را به راه‌ انداخته كه روز به‌روز در حال گسترش است و خاطره‌نويسي از گونه‌هاي ديگر ادبي با سرعت روزافزوني پيشي مي‌گيرد.

او خاطرنشان كرد: خاطره‌نويسي مطلق در هر زمينه‌اي اصلا با موضوع خاصي ارتباط ندارد و اگر اين نهضت راه‌اندازي شود، تمام كساني كه مي‌توانند دست به قلم ببرند، بركاتش نصيب آن‌ها و جامعه خواهد شد.

مخدومي يكي از بركات همگاني شدن نگارش خاطره را در تعامل قرار دادن همگان دانست؛ نه فقط نخبگان جامعه، و ابراز داشت: كشورهايي كه در هر زمينه‌اي رشد كردند، نخبه‌هاي آن‌ها از تعامل همگاني امكان رشد داشتند؛ نه مثل ما كه كانون‌هاي خاصي را ايجاد كرده‌ايم و عده‌اي را گزينش مي‌كنيم و با آموزش‌هاي خاص و فشرده و تحت فشارهاي روحي و رواني مي‌خواهيم نخبه پرورش دهيم.

او معتقد است: اگر نهضت خاطره‌نويسي راه‌اندازي شود، ما ديگر دست‌مان خالي نخواهد بود. در حالي‌كه با مواجهه‌ي تعداد زياد موضوع و در مقابل آن، تعداد كم نويسنده و تلمبار كردن كار بر دوش آن‌ها، نتيجه‌، يك كار سطحي و سبك است، كه نمي‌تواند مدافع هشت سال دفاع مقدس باشد و نمي‌توانيم از كتاب‌هاي فاخري بهره ببريم.

او در ادامه افزود: درواقع، يكي از بركات همگاني كردن نگارش خاطره مي‌تواند نخبه‌پروري باشد و خاطره‌نويسي همگاني بر فرهنگ همگاني تأثير مي‌گذارد و نه تنها بر فرهنگ فعلي؛ بلكه بر فرهنگ آينده اثر مي‌گذارد و خطاهاي آينده را كم مي‌كند؛ چراكه خاطره يادآوري رويداد است و اگر ما به عنوان ملت ياد بگيريم و نسبت به رويدادهاي گذشته حساس باشيم و آن‌ها را مرور كنيم، اين تكرار تجربه خواهد بود و از خطاهاي آينده كم خواهد كرد.

رحيم مخدودمي در بخش ديگري از سخنانش درباره‌ي انقلاب و دفاع مقدس عنوان كرد: امروز درباره‌ي انقلاب در درجه‌ي اول و دفاع مقدس در درجه‌ي دوم، اگر بخواهيم مطلبي ارائه دهيم، با مشكلات عديده‌اي مواجه‌ايم و به عنوان نمونه، اگر پژوهشگري بخواهد راجع به انقلاب، خاطراتي را ثبت كند، با كسي مواجه است كه حدود 30 سال از آن زمان فاصله گرفته؛ پس ما با يك رويداد نزديك به واقع مواجه نيستيم؛ با رويدادي تقريبا تحريف‌شده مواجه خواهيم بود؛ اما اگر پيش از انقلاب ملت دست به قلمي داشتيم، آيا با چنين موضعي مواجه مي‌شديم؟ مسلما مي‌توانستيم كتاب‌هاي فاخري ارائه دهيم.

او ادامه داد: درباره‌ي دفاع مقدس نيز همين‌طور است، و حتا شايد بيش‌تر؛ چراكه دست‌كم، يك ميليون رزمنده در صحنه حضور داشتند؛ كساني كه تأثيرگذار بودند؛ اما چون ملت دست به قلمي نبوديم، دست‌مان خالي است و مي‌دانيم كه حتا بسياري از خاطرات ما شرقي‌ها را غربي‌ها نوشتند و اين در حالي است كه خاطره‌نويسي بسيار آسان است. شايد در بعضي از محافل بخواهيم آن را گونه‌ي ادبي سختي جلوه بدهيم و خسرانش را هم مي‌بينيم؛ اما اين قابل تبديل شدن به نهضت همگاني است و كساني كه توانايي خواندن و نوشتن دارند، دست به قلم شوند و بنويسند.

اين نويسنده اساس خاطره‌نويسي را سه پرسش «كي، كجا و چگونه» دانست و افزود: پاسخ به اين سه پرسش مي‌تواند خاطره‌اي را به جريان بياندازد و به همين سادگي هر فردي مي‌تواند از ساده‌ترين رويدادهاي زندگي خود شروع به نوشتن كند و اصلا قرار نيست جايي به چاپ برسد؛ بلكه قرار است چند سال ديگر يادي از گذشته كند و در اين رابطه، خداوند ياد كردن گذشته را شيرين جلوه‌ داده و از اين‌روست كه افراد تمايل به يادآوري دارند؛ تا فراموش‌ كردن.

مخدومي همچنين تصريح كرد: خاطره درواقع، تاريخ شخصي است كه در يك جنبه، تنه به تاريخ مي‌زند و جنبه‌اي ديگر، حسي، عاطفي و شخصي است و علت شيرين بودن خاطره نسبت به تاريخ هم همين جنبه‌هاست و به همين دليل است كه بسياري به نوشتن و خواندن خاطره تمايل دارند؛ تا تمايل به تاريخ‌نگاري و اين شيريني باعث شده امروز با استقبال چشم‌گيري در خصوص خاطره‌، بويژه دفاع مقدس، مواجه شويم.

او در ادامه گفت: برخلاف ادعاي بعضي از رسانه‌ها كه به اين مسأله دامن مي‌زنند كه خاطرات دفاع مقدس مخاطب ندارد و اصلا كارشناسي‌شده نيست، معتقدم خاطرات دفاع مقدس هنوز به سقف متوسط و نگارش خوب نرسيده؛ اما ادعا مي‌كنيم كه بيش‌ترين مخاطب را داريم. در حقيقت بايد گفت ضعف جاي ديگري است.

وي به دو كتاب «خاك‌هاي نرم كوشك» و «فرمانده‌ي من» اشاره كرد و گفت: اگرچه اين دو كتاب بسيار پرتيراژ و پرفروش‌اند؛ اما فاخر نيستند؛ در حالي‌كه علت استقبال نكردن از كتاب‌هاي دفاع مقدس را فاخر نبودن آن‌ها عنوان كرده‌اند.

او همچنين عنوان كرد: دست‌كم هرساله در بخش داوري كتاب‌هاي دفاع مقدس، 19 تا 20 كتاب را معرفي مي‌كنيم؛ اما به جامعه معرفي نمي‌شود، كه درواقع، در اين مورد، بخش رسانه‌يي درست كار نمي‌كند.

مخدومي خطاب به مسؤولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گفت: روي سخنم با آن‌هايي است كه مي‌توانند جريان‌سازي كنند؛ مانند ورزش همگاني كه هم استقبال توده‌يي خواهد شد و هم توقعات پايين است.

وي ابراز داشت: درباره‌ي خاطرات دفاع مقدس با سرمايه‌ي‌ گران‌قدري چون يادداشت روزانه مواجه بوديم؛ اما چون ملت دست به قلمي نبوديم، واقعا نتوانستيم بهره ببريم.

مخدومي در پايان اظهار داشت: در اين رابطه چاره اين است كه اگر مي‌خواهيم اين رهنمود و در عين‌ حال پيش‌بيني مقام معظم رهبري درباره‌ي آن‌كه روزي نهضت خاطره‌نويسي راه‌اندازي شود، عملي شود، اين است كه چارچوب‌ها را برداريم و اين مختص به دفاع مقدس نباشد و بگوييم همه بنويسند. اين سدها را مي‌شكند و به افراد جرأت مي‌دهد دست به قلم ببرند و ما بتوانيم از اين بركات، هم خود و هم جامعه را بهره‌مند كنيم و شاهد نهضتي شدن خاطره‌نويسي باشيم.

به گزارش ايسنا، حسين عرب‌اسدي - مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان تهران - نيز در اين نشست گفت: ادبيات دفاع مقدس، كتاب ثبت وقايع و مسائلي است كه در سنوات گذشته خيلي به آن اشاره شده؛ منتها ما در مقام بيان، خوب بيان مي‌كنيم؛ اما در عرصه‌ي عمل، خيلي تنگ برخورد مي‌كنيم.

مديركل اداره‌ي فرهنگ و ارشاد اسلامي استان تهران اظهار داشت: معمولا به دنبال به تصوير كشيدن اعتقادات هستيم و مي‌خواهيم از مفاهيم غيرمادي، جلوه‌ي مادي و ملموس بگيريم كه بعضا به مباني وارداتي غربي برمي‌گردد كه همواره به دنبال ملموس‌ كردن هستند و براي همين در تعامل با برخي از تكنيك‌ها دچار تعارض مي‌شويم كه آيا مفهوم عشق، ايثار و... را مي‌توانيم در سينما به تصوير بكشيم يا نه؟

او با اشاره به سريال‌هاي ماه مبارك رمضان، در اين‌باره گفت: بعضا در اين سريال‌ها يك‌سري مفاهيم ماوراي مادي را مي‌خواهند به تصوير بكشند؛ اما چگونه؟ ما در اين زمينه محدوديت‌هايي داريم؛ اگرچه عمدتا مشروع است؛ اما نمي‌توان هر تصويري را كه به ذهن كارگردان و يا عوامل توليدكننده مي‌رسد، به عنوان تصويري فرامادي به تصوير كشيد. به عنوان نمونه، آيا امكان دارد شيطان را مجسم كرد؟ آيا براي همه امكان درك دارد؟ درواقع، به مرتبه‌اي روحي نياز دارد كه به تعالي‌اي برسد و بتواند شيطان را درك كند. اين‌ها خود مفاهيمي است كه در زندگي روزمره با آن تعامل داريم؛ اما آيا مي‌شود به تصوير كشيدشان؟ آيا ادبيات داستاني مي‌تواند به تصوير درآيد؟ آيا درست است به تصوير كشيده شود؟

عرب‌اسدي به ماجراي عاشورا و شهادت امام حسين (ع) اشاره و اذعان كرد: در حوزه‌ي دفاع مقدس به اين دليل كه بعضي مسائل ديده شده و بوده و همين انسان‌ها بودند و آن شهيدي كه در جبهه شهيد شد، يك فرد عادي بود، به تصوير كشيدن آن شايد محدوديت‌هايي را كه درباره‌ي معصومين (ع) وجود دارد، نداشته باشد.

مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان تهران به دو مقوله‌ي توليد اثر و عرضه‌ي آن اشاره كرد و گفت: در باب توليد اثر، چه شعر و چه داستان، وقتي از دفاع مقدس صحبت مي‌كنيم، شاعر چه مي‌تواند بگويد؟ دفاع مقدس آرماني دارد كه هركس آن آرمان را در قالب شعرش بريزد و در باب واژگاني كه به كار مي‌برد، بياورد، همين‌طور در ادبيات داستاني؛ پس‌ توليد اثر، بحثي جدي است و اما مورد ديگري كه مي‌شود در اين رابطه بيان كرد، اين است كه ما چقدر اثر خوب توليد مي‌كنيم و آن اندازه كه غربي‌ها براي چهار، پنج سال وحشي‌گري‌شان در دنيا براي خود توليد كردند، ما براي هشت سال دفاع مقدس ارزشمند‌مان اثر توليد نكرديم، نه در گستره‌ي كمي، نه در گستره‌ي كيفي، و اين تمام ابزار ماست.

او عرضه‌ي آثار را گام دوم دانست و افزود: آثار خوبي نوشته و تدوين شده؛ اما اين‌ها در دسترس عموم نيست. اگر كسي بخواهد كتابي را در عرصه‌ي دفاع مقدس تهيه كند، چگونه مي‌تواند؟ به راحتي كتاب‌هاي دانشگاهي امكان‌پذير نيست و شايد يكي از دلايلش اين است كه عرضه‌كنندگان معتقدند به فروش نمي‌رود يا صرفه‌ي اقتصادي ندارد.

او در ادامه‌ي سخنانش اظهار داشت: از عرضه مهم‌تر، انگيزه است. ما در ايجاد انگيزه مشكل داريم. اگر اين عامل ايجاد شود، خود به‌خود عرضه نيز ميسر مي‌شود و بخش عمده‌اي از اين هر سه مورد (توليد اثر، عرضه و انگيزه) وظيفه‌ي دولت در سياست‌گذاري است.

عرب‌اسدي همچنين متذكر شد: چرا هنرستاني ويژه‌ي قلم نداريم، كه كساني كه مي‌خواهند اهل قلم باشند، در آن‌جا، فضاي آموزشي و پرورشي وجود داشته باشد؟ لذا در هر جايي حمايت لازم بود، در حد وسع دريغ نخواهيم كرد، بويژه درباره‌ي آموزش و تربيت نويسندگان جوان، كه در اين باب، خدا نيز توفيق دهد.

به گزارش ايسنا، حسين نصرالله زنجاني - مدير ادبيات در بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس - هم در اين نشست در سخناني گفت: بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس در برنامه‌هاي كلان خود با اداره‌ي كل فرهنگ و ارشاد همكاري خوبي را در باب كنگره‌ي شعر دفاع مقدس، انتخاب كتاب سال دفاع مقدس و... دارد و در اين رابطه، جشنواره‌ي ربع قرن دفاع مقدس در خردادماه سال جاري برگزار خواهد شد.

او با ارائه‌ي گزارشي اجمالي درباره‌ي نشر آثار اظهار داشت: در 25 سال گذشته در حوزه‌ي دفاع مقدس، 6500 كتاب منتشر كرديم، كه به تفكيك در حوزه‌ي خاطره، حدود 2800 عنوان كتاب چاپ شده است، در مقابل قريب به يك و نيم ميليون رزمنده در طي سه‌ و نيم ميليون اعزام، كه اين مسؤوليت را مشخص مي‌كند كه در حوزه‌ي نهضت خاطره‌نگاري، حركتي جدي را داشته باشيم.

زنجاني افزود: در حوزه‌ي ادبيات داستاني، تعداد آثاري كه توليد شده، زير هزار عنوان و حدود 800 عنوان كتاب است و در حوزه‌ي شعر هم آمار همين حدود را نشان مي‌دهد، كه 800 مجموعه‌ي مستقل و گردآوري شعر را داريم. همچنين در حوزه‌ي پژوهش، حدود 250 عنوان كتاب داريم.

او خاطرنشان كرد: بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آمادگي برنامه‌ريزي، حمايت و سياست‌گذاري با ساير نهادها را در پروژه‌هاي بزرگ دارد.

در اين نشست، اميد مهدي‌نژاد، حسين اسرافيلي و علي داوودي نيز شعرهاي‌شان را درباره‌ي دفاع مقدس خواندند.

انتهاي پيام