مدرس دانشگاه تهران: هم‌زمان با آغاز گردشگري بايد به فكر كنترل آثار منفي باشيم شاخص‌هاي پايداري در مديريت آثار گردشگري مطرح‌اند
مدرس دانشگاه تهران تأكيد كرد: گردشگري با ابعاد اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و زيست‌محيطي ارتباط تنگاتنگ دارد و اثرهاي مثبت و منفي در اين عرصه‌ها مي‌تواند داشته باشد. محمدرضا رضواني در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بيان كرد: بحث مديريت اثرهاي گردشگري با اين هدف است كه اثرهاي منفي به حداقل كاهش يابند و اثرهاي مثبت تقويت شوند و استمرار پيدا كنند. گردشگري ممكن است به آلودگي آب و خاك، تخريب پوشش گياهي، آلودگي هوا، ترافيك سنگين و رهاسازي زباله منجر شود و به اثرهاي منفي زيست‌محيطي بينجامد. گردشگري ضمن آن‌كه فعاليت‌هاي جديدي را مي‌تواند ايجاد كند، در صورت مديريت نشدن آثار آن، برخي از فعاليت‌ها را تضعيف مي‌كند. وي ادامه داد: براساس مطالعاتي كه صورت گرفته‌اند، اثرهاي گردشگري مشخص و قابل پيش‌بيني‌اند. بنابراين نبايد منتظر بمانيم تا گردشگري در جايي شكل بگيرد و اثرهاي آن بروز كنند، سپس به فكر كنترل آثار منفي بيفتيم. بايد هم‌زمان با آغاز گردشگري در يك منطقه، به فكر كنترل آثار منفي آن باشيم. البته راهكارهايي وجود دارند كه از طريق آن‌ها، اثرهاي منفي صنعت گردشگري را مي‌توان كنترل و مديريت كرد. اين كارشناس صنعت گردشگري اظهار داشت: معمولا اثرهاي منفي وقتي به‌وجود مي‌آيند كه شكل‌گيري گردشگري به‌صورت خودجوش رخ دهد و كنترل و نظارتي بر آن نباشد؛ اما در مناطقي كه گردشگري به‌صورت برنامه‌ريزي‌شده شكل گيرد، اثرها پيش‌بيني‌شده و قابل كنترل مي‌شوند. رضواني گفت: تهيه‌ي طرح‌هاي جامع براي سايت‌ها و مناطق گردشگري جزو راهكارهايي است كه از طريق آن، اثرهاي گردشگري را مي‌توان مديريت و كنترل كرد. به علاوه، با ايجاد مناطق حفاظت‌شده، مناطق حساس زيست‌محيطي را كه دربرابر گردشگري آسيب‌پذيرند، مي‌توان سالم نگه داشت. او ادامه داد: مديريت بازديدكنندگان نيز از راهكارهايي است كه شامل توزيع زماني، مكاني و هدايت گردشگران مي‌شود، به‌شكلي كه آثار منفي حاصل از گردشگري كاهش يابد. هم‌چنين با اعمال محدوديت ورود از ايجاد شدن حجم انبوه گردشگران در يك منطقه مي‌توان جلوگيري كرد و آثار منفي با توزيع زماني و مكاني گردشگران كاهش مي‌يابند. وي بيان كرد: با استفاده از روش‌هاي قيمت‌گذاري و ارايه‌ي قيمت براي انواع كالا و خدماتي كه در گردشگري مصرف مي‌شوند، مقدار ورود گردشگران را به هر منطقه مي‌توان كنترل كرد تا ورود زماني و مكاني گردشگران توزيع شود. او معتقد است: قيمت كالا و خدمات گردشگري را در فصل گردشگري مي‌توان بالا برد تا جمعيت كم‌تري به مناطق گردشگري وارد شوند. در فصل غيرگردشگري نيز نرخ‌ها را مي‌توان پايين آورد تا گردشگران جذب شوند. چون گردشگري يك فعاليت فصلي است، در برخي فصل‌ها اوج تقاضا را داريم و در فصل‌هاي ديگر با كاهش تقاضا روبه‌رو هستيم كه با روش‌هاي قيمت‌گذاري، ورود گردشگران را مي‌توان تنظيم كرد. مدرس دانشگاه تهران اظهار كرد: در فصلي كه اوج تقاضاست، تراكم ورود گردشگران سبب آسيب رسيدن به منابع محيط زيست مي‌شود. هم‌چنين در فصلي كه گردشگر كم است، ظرفيت‌هاي گردشگري بدون استفاده باقي مي‌مانند و ضرر اقتصادي همراه دارد. به گفته‌ي رضواني، يكي ديگر از راهكارهاي مديريت اثرهاي حاصل از صنعت گردشگري، محاسبه‌ي ظرفيت تحمل هر ناحيه براي پذيرش گردشگر است و متناسب با آن ظرفيت بايد اجازه داد كه گردشگران به يك منطقه وارد شوند. به علاوه، با تدوين آيين‌نامه و قوانين مديريتي براي گردشگران و جامعه ميزبان، از آثار منفي حاصل از گردشگري مي‌توان كاست. وي ادامه داد: در مديريت آثار گردشگري، شاخص‌هاي پايداري مطرح‌اند. گردشگري پايدار، گونه‌اي از گردشگري است كه اثر منفي آن بر اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و محيط زيست، صفر يا حداقل است و اثرهاي مثبت آن زياد، مستمر و پايدارند. او بيان كرد: براي ابعاد اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و زيست‌محيطي يك منطقه، شاخص‌هاي پايداري را مي‌توان تنظيم و به‌شكل مرتب، وضعيت پايداري گردشگري را در يك منطقه ارزيابي كرد. مدرس دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت: در مبحث مديريت اثرهاي گردشگري، روش‌هاي مشاوره‌يي و مشاركتي مطرح‌اند و به‌طور كلي، مشاركت گردشگران و مردم محلي از راهكارهاي كنترل آثار منفي است. رضواني گفت: مناطق كوهستاني شمال تهران، منطقه‌ي رودبار قصران و لواسانات كه گردشگري خانه‌ي دوم در آن‌ها رواج پيدا كرده، يكي از نمونه‌هاي بارز مناطقي است كه گردشگري در آن به‌صورت خودجوش به‌وجود آمده و تاكنون برنامه‌ريزي كارا و مؤثري درباره‌ي آن صورت نگرفته است. به همين دليل، شاهد آثار منفي گردشگري به‌لحاظ زيست‌محيطي در اين بخش هستيم و با وجود آن‌كه اين منطقه به‌لحاظ اكولوژيكي آسيب‌پذير است و براي تهران به‌لحاظ تأمين آب‌وهواي مناسب، بخش بسيار مهمي به‌شمار مي‌آيد، شاهد آلودگي منابع آب در جاجرود و سد لتيان، ورود فاضلاب و زباله به رودخانه‌ي لتيان و ... هستيم. وي ادامه داد: درست است كه برخي مردم مناطق كوهستاني شمال تهران با فروش زمين‌هاي خود، پول كلاني به‌دست آورده‌اند، اما عده‌اي از مردم كه جامعه‌ي محلي هستند، مي‌خواهند آنجا زندگي كنند و قيمت بالاي زمين براي جامعه‌ي ميزبان، مشكلاتي را ايجاد كرده است. او در پايان تأكيد كرد: معمولا در گردشگري انبوه، شاهد آثار منفي گردشگري هستيم؛ اما الگوهاي نوين گردشگري درحال شكل‌گيري‌اند كه در آن‌ها آثار منفي به حداقل مي‌رسند كه شامل گردشگري پايدار، اكوتوريسم، گردشگري مسؤول، گردشگري سبز، گردشگري طرفدار تهي‌دستان و ... است. اكنون كميته‌ي ملي اكوتوريسم شكل گرفته كه حركت خوبي براي رفتن به سمت الگوهاي نوين گردشگري است. انتهاي پيام