جمعي از خبرنگاران رسانه‌هاي كشورمان اوايل هفته جاري براي بازديد از پروژه‌ي سد و نيروگاه سنگ توده 2 در كشور تاجيكستان، به اين كشور سفر كردند و در جريان آخرين تحولات اين پروژه كه توسط متخصصان ايراني در دست اجراست، قرار گرفتند.
اجراي اين پروژه براي كشور تاجيكستان كه در زمستان با مشكل برق مواجه است از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده و مقامات اين كشور بر اجراي هرچه سريع‌تر اين پروژه توسط نيروهاي ايراني تاكيد دارند.
به گزارش خبرنگار اعزامي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) به تاجيكستان، اجراي پروژه سد و نيروگاه سنگ توده 2 طبق اظهارات مقامات تاجيكي از اهميت شاياني براي كشور جمهوري تاجيكستان برخوردار است به نحوي كه اين كشور خواهد توانست علاوه بر تامين برق مورد نياز داخلي خود، هر ساله مقداري برق به كشورهاي ديگر صادر كند.
قرارداد اجراي پروژه‌ي احداث نيروگاه آبي برقي سنگ توده 2 به ارزش 256 ميليون دلار بين دو كشور ايران و تاجيكستان به امضا رسيد كه 180 ميليون دلار آن را دولت ايران به صورت اعتبار 10 ساله در اختيار پروژه قرار مي‌دهد و 40 ميليون دلار نيز از سوي تاجيكستان تامين مي‌شود و الباقي اعتبار توسط شركت پروژه تامين خواهد شد.
ــ تاريخچه مذاكرات پروژه سد و نيروگاه سنگ توده 2
ابتداي مذاكرات كشور جمهوري اسلامي ايران و كشور تاجيكستان براي همكاري در امر احداث سد و نيروگاه سنگ توده به سال 1381 باز مي‌گردد.
اين موضوع با امضاي يادداشت تفاهم، درباره تاسيس شركت پروژه سنگ توده 1 بين وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران و وزارت انرژي تاجكستان در سال 82، حالت رسمي و جدي به خود گرفت.
پس از آن مجددا همزمان با سفر رييس جمهور وقت ايران به تاجيكستان درسال 83، موافقتنامه همكاري بين دو كشور در زمينه احداث سد و نيروگاه سنگتوده 1 بين وزراي وقت نيرو و انرژي جمهوري اسلامي ايران و تاجيكستان مبادله شد.
وزراي نيرو و انرژي جمهوري اسلامي ايران و تاجيكستان در تاريخ 9/9/83 در محل وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران با يكديگر ملاقات كرده و در خصوص مسائل و مشكلات موجود بحث و مذاكره كردند.
پيشنهاد طرف تاجيكي براي حل مشكل، صرفنظر كردن جمهوري اسلامي ايران از اجراي طرح سد و نيروگاه سنگ توده 1 و متمركز شدن روي پروژه ديگري به نام سد و نيروگاه سنگ توده 2 بود.
در نهايت دي ماه سال 86 يادداشت تفاهمي در شهر دوشنبه تاجيكستان بين وزراي نيرو و انرژي جمهوري اسلامي ايران و تاجيكستان امضا شد.
براساس اين يادداشت تفاهم، طرفين توافق كردند كه پروژه سد و نيروگاه سنگتوده 2 توسط وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران در جمهوري تاجيكستان احداث شود.
شركت فراب، شركت ايراني داراي تجربه در امر احداث و راه‌اندازي پروژه‌هاي بزرگ نيروگاه‌هاي آبي در كشور ايران از سوي وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران، متولي تاسيس شركت پروژه سد و نيروگاه‌ن سنگ توده 2 اعلام شد و كارهاي اجرايي به اين شركت واگذار شد.
اما در سال 84 يادداشت تفاهم ديگري در شهر تهران بين وزراي نيرو و انرژي جمهوري اسلامي ايران و تاجيكستان براي احداث طرح سد و نيروگاه سنگتوده 2 امضا و شرايط طرفين در آن بيان شد.
براساس يادداشت تفاهم مذكور بين وزرات نيروي جمهوري اسلامي ايران از طرف دولت جمهوري اسلامي ايران و وزارت انرژي تاجيكستان از طرف دولت جمهوري تاجيكستان در سال 84، طرفين توافق كردند كه پروژه سد و نيروگاه سنگتوده 2 توسط وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران در جمهوري تاجيكستان احداث شود.
بنا بر اعلام مسوولان مربوطه با توجه به مفاد اين يادداشت تفاهم، نحوه احداث پروژه به‌صورت روش اجرا، مالكيت، بهره‌برداري و سپس انتقال مالكيت نيروگاه (BOT) است.
در يادداشت تفاهم مذكور مقرر شد تا وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران مقدمات لازم جهت تاسيس شركتي بنام شركت پروژه سنگ توده 2 را با سهام شركت‌هاي ايراني فراهم كرده و به ثبت رساند.
نهايتا قرارداد خريد برق طرح سد و نيروگاه سنگ توده 2 در دي ماه 84 در حضور روساي جمهوري دو كشور به امضا رسيد و در تاريخ اول اسفندماه 1384 هجري شمسي برابر با 20 فوريه 2006 ميلادي با حضور رييس جمهور كشور تاجيكستان، وزير نيروي جمهوري اسلامي ايران مراسم شروع مطالعات پروژه برگزار شد.
در طول يكسال پس از آن عمليات طراحي و مطالعات زمين شناسي طرح توسط شركت مهندسي مهاب قدس انجام يافت و در اسفندماه 85 با پرداخت، اولين قسط پيش پرداخت توسط بانك توسعه صادرات ايران، عمليات اجرايي آغاز و قرارداد نافذ شد.
لازم به ذكر است كه به دليل مشكلات ناشي از كمبود برق در فصول سرد كشور تاجيكستان دولت اين كشور علاقه‌مند به كاهش دوره اجرا از 5 سال به 3 سال است كه عملا با توجه به ابعاد و شرايط خاص طراح غير قابل دسترس است؛ براساس برنامه زمان‌بندي قرارداد، بهره‌برداري از واحدهاي اول و دوم طرح در سال 2012 آغاز مي‌شود.
ــ معرفي پروژه سد و نيروگاه سنگ توده 2
مطالعات مرحله اول پروژه سد و نيروگاه برق آبي سنگ توده 2 در اواخر دهه 80 ميلادي توسط شركت هيدروپراجكت شوروي سابق به دفتر شركت مذكور (هيدروپراجكت آسياي مركزي) در تاشكند، پايتخت ازبكستان، واگذار شد.
مطالعات مرحله اول سد و نيروگاه برق آبي سنگتوده در سال 1984 آغاز شده و در سال 1986 پايان يافته و توسط وزارت انرژي شوروي سابق تاييد و تصويب شد.
مطالعات و طراحي‌هاي مرحله دوم اين طرح از سال 1986 الي 1989 بطول انجاميد و در سال 1990 مورد تصويب وزارت انرژي شوروي سابق قرار گرفت. پس از فروپاشي، مطالعات و طراحي‌هاي پروژه، توسط شركت هيدروپراجكت تاشكند ادامه يافته و قسمت‌هايي از آن در اواسط دهه 90 ميلادي مورد بازنگري قرار گرفت؛ كليه طراحي‌ها بر اساس استاندارد SNIP اتحاديه جماهير شوروي سابق انجام شده است.
اما سد و نيروگاه برق آبي سنگتوده 2 در جنوب غربي كشور تاجيكستان و در فاصله حدود 180 كيلومتري جنوب شرقي دوشنبه، پايتخت تاجيكستان برروي رودخانه وخش واقع شده است.
رودخانه وخش يكي از بزرگترين رودهاي تاجيكستان بوده و با آورد متوسط سالانه 20500 ميليون متر مكعب، داراي پتانسيل توليد برق حدود 8950 مگاوات است.
بنا بر اعلام مسوولان مربوطه سد سنگتوده 2 جزو سري سدهاي پياپي 9 گانه برق آبي بوده كه سهم توليد اين سد و نيروگاه 220 مگاوات است.
ــ ساختار كلي اجراي پروژه سنگ توده 2
با عنايت به نوع قرارداد منعقد شده جهت احداث و بهره‌برداري از سد و نيروگاه سنگ توده 2، شركت سنگاب مركز كليه ارتباطات بين ساير ذينفعان پروژه را تشكيل مي‌دهد.
اين شركت از يك سو با طرف‌هاي تاجيكستاني و از سوي ديگر با تامين كنندگان تسهيلات مالي طرح در ارتباط است و از سوي ديگر مطابق قرارداد منعقد شده بين شركت سنگاب و شركت فراب، كل طرح اعم از عمليات ساختماني، طراحي، تامين، نصب و راه‌اندازي به صورت قرارداد EPC به شركت فراب واگذار شده است و پس از اتمام نصب و راه‌اندازي بهره‌برداري و تعمير پيمانكار (O&M) وظيفه بهره‌برداري از نيروگاه را به مدت حداقل 5/12سال برعهده خواهد داشت.
به گفته مسوولان با اينکه وسعت تاجيکستان يک دهم وسعت ايران است اما بيش از سه برابر کشورمان پتانسيل احداث نيروگاه‌هاي برق آبي دارد به نحوي که ايران پتانسيل احداث 30 هزار مگاوات نيروگاه برق آبي و کشور تاجيکستان پتانسيل احداث 100 هزارمگاوات نيروگاه از اين دست را دارد.
هم اکنون 76 هزارمگاوات از پتانسيل برق آبي کشور تاجيکستان شناخته شده و کشورهاي متعددي از جمله ايران، چين، روسيه براي احداث اين نيروگاه‌ها اعلام آمادگي و حضور يافته‌اند.
اما بهزاد اصلاح‌چي - مدير شركت سنگاب - (پروژه سنگتوده 2)، درباره‌ي مقرون به صرفه بودن پروژه به قيمت تعيين شده براي فروش برق آن توسط مجري معتقد است كه به ازاي توليد هر کيلووات ساعت برق 3 سنت در قرارداد در نظر گرفته شده که با توجه به پتانسيل غني اين کشور و منطقه پروژه به لحاظ بارندگي و تامين آب مورد نياز سد و نيروگاه برق آبي سنگتوده 2 قطعا ميزان توليد برق بيشتر و به ازاي آن پروژه مقرون به صرفه خواهد بود.
به گفته او اگر دولت تاجيکستان توانايي خريد برق از اين پروژه را نداشته باشد سنگاب طبق قرارداد مي‌تواند برق توليدي را به کشورهاي همسايه بفروشد اين درحالي است که گارانتي خريد برق نيز از دولت اين کشور دريافت شده است. ضمن اينکه اين پروژه در مجلس تاجيکستان نيز به تصويب رسيده و قطعا رديف بودجه اي در بودجه سنواتي اين کشور دارد.
به گفته مسوولان مربوطه بيش از 70 درصد تجهيزات مورد استفاده در اين پروژه از ايران وارد مي‌شود مطابق قرارداد زمان اجراي اين پروژه 5 ساله بوده و قرار است واحدهاي نيروگاه تا پايان سال 90 هجري شمسي به بهره‌برداري برسد.
انتهاي پيام