يك كارشناس طبيعت‌گردي: طبيعت‌گردي در ايران مانند نوزاد ناقص‌الخلقه است دماوند به‌دليل سفرهاي زياد به كوه زباله تبديل شده است
يك كارشناس طبيعت‌گردي گفت: گردشگري طبيعت در ايران مانند يك نوزاد ناقص‌الخلقه است، چون بسياري از تورگردان‌ها و مسافران شأن طبيعت را نمي‌دانند. عباس جعفري در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: گردشگران خارجي به‌نوعي با قوانين ورود به طبيعت آشنا هستند، زيرا تقريبا در تمام كشورهاي جهان ورود به مناطق طبيعي و بخصوص مناطق حفاظت‌شده قوانين سختي دارد؛ اما در كشور ما به‌دليل بي‌متولي بودن مناطق طبيعي (با وجود سازمان‌هاي عريض و طويلي در اين مورد) قانوني براي استفاده از محيط‌هاي طبيعي وجود ندارد و بالطبع، تورگردان‌ها فقط به منفعت خود فكر مي‌كنند كه به همين دليل ساده، وضعيت محيط طبيعي ايران به‌شدت در معرض خطر آلودگي‌هاي بسيار واقع شده است. وي ادامه داد: خلوت و سكوت كوير، اصلي‌ترين دليل انتخاب مسافران طبيعت است؛ اما هنگامي كه مشكلات سفر را بر خود هموار مي‌كنيد و به كوير پا مي‌گذاريد، ناگهان مشاهده مي‌كنيد كه يك آژانس مدعي تورهاي طبيعت، پنج اتوبوس علاقه‌مند به بيابان‌گردي را در وسط كوير تخليه مي‌كند. ديگر براي دريافت حداقل از خلوت و آرامش اهورايي كوير چه مي‌ماند كه اين چنين توسط گردشگراني كه كوير را با پيست رقص و داد و فرياد اشتباه گرفته‌اند. اين طبيعت‌گرد گفت: رسانه‌ها شايد بيشترين تقصير را در اين زمينه داشته باشند. رسانه‌اي مانند تلويزيون با افزايش شبكه‌ها، هر روز به بهانه‌ي توسعه‌ي گردشگري، تصاويري دلگشا و فريبنده از جاذبه‌هاي كشور پخش مي‌كند؛ اما هيچ‌كدام از اين شبكه‌ها به آموزش خيل جماعتي كه به بهانه‌هاي اندكي مانند تعطيلات آخر هفته به طبيعت مي‌روند، نپرداخته‌اند و چگونه به طبيعت رفتن و از اين محيط استفاده كردن را كه نخستين وظيفه‌ي رسانه‌هاست، آموزش نداده‌اند و متأسفانه جاي آن در ميان برنامه‌هاي بسيار رسانه‌ي ملي خالي است. كار چنين رسانه‌اي يعني ساختن چاقو‌هاي برنده‌اي بدون اين‌كه آموزشي براي استفاده از آن‌ها داده شده باشد. اين‌چنين است كه گاه كودكي ناقص‌الخلقه يا رشدنيافته چاقوي تيزي به‌دست مي‌گيرد، بدون اين‌كه بداند اين چاقو براي پوست كردن سيب است نه فرو كردن در چشم و دست نفر روبه‌رو! او بيان اين‌كه تورهاي طبيعت بدون شناخت از آثار يا منطقه‌ي طبيعي مورد نظر راه‌اندازي مي‌شوند، افزود: دماوند نماد رسمي طبيعت ايران است كه به‌دليل سفر و صعودهاي بي‌رويه به آن، به كوه زباله تبديل شده است. از ارتفاع چهار هزار متر به بالاي اين كوه، زباله‌ها انباشته شده‌اند، چون با توجه به برودت هوا در اين ارتفاع، زباله‌ها تجزيه نمي‌شوند، ارتفاعات پايين آن نيز از بوي نامتبوع زباله‌ها و فضولات انساني سرشار است. اين كارشناس طبيعت ادامه داد: حدود پنج سال پيش، 17 گردشگر ايتاليايي را براي صعود به دماوند بردم؛ اما در بازگشت به‌قدري زباله در اين كوه بود كه هريك از آن گردشگران تلاش داشتند، در كيسه‌هاي پلاستكي همراه خود زباله‌ها را جمع‌آوري كنند. از آن زمان تاكنون حتا يك گروه گردشگر را به مقصد دماوند نپذيرفته‌ام، چون مشاهده‌ي اين فضاها در نگرش و ذهنيت گردشگران از كشور ما تأثير دارد. جعفري به تخريب سريع طبيعت به‌دليل جاده‌سازي‌ها و بهره‌برداري‌ها اشاره كرد و گفت: چند سال پيش اعلام كرديم كه در جزيره‌ي هرمز ايران، كوهي وجود دارد كه آن‌را مي‌توان خورد و اكنون اين اتفاق درحال رخ دادن است، چون خاك سرخ اين كوه در تهيه‌ي سس غذايي بومي و مواد آرايشي كاربرد مؤثري دارد و از گران‌بها‌ترين خاك‌هاي جهان است؛ اما اكنون اين خاك را كيلو كيلو از كشور به‌صورت غيرقانوني خارج مي‌كنند! اين كارشناس و فعال طبيعت‌گردي بيان كرد: تا وقتي طبيعت براي عده‌اي مستمسك درآمد باشد و متولي مشخصي نداشته باشد، وقوع اين اتفاق‌ها و خسارت‌ها به آن عادي مي‌شود. او در ادامه به نمونه‌اي از مديريت آثار و مناطق طبيعي در آمريكاي جنوبي و كوه «آكونگاكوا» اشاره كرد و افزود: وقتي آرژانتين يكي از كشورهاي فقير دنيا بود و بانك‌هاي آن هيچ ارزي نداشتند و مردم اين كشور به اعتراض و تجمع در خيابان‌ها مشغول بودند، به بلندترين قله‌ي رشته‌كوه آند، بين شيلي و آرژانتين ـ آكونگاكوا ـ سفر كردم. براي دريافت مجوز صعود به اين قله بايد شخصا به مركز گردشگري ورزشي آرژانتين مراجعه كرد. پيش از آغاز برنامه‌ي صعود نيز ميزان بار مجاز را تعيين مي‌كنند و حتما بايد در ساعت مشخصي به گيت كوه وارد شد كه در اين مقطع شماره‌ي مجوز با گردشگر، ميزان غذايي كه گردشگر بايد همراه داشته باشد و زباله‌هايي كه بايد بازگرداند، بررسي مي‌شود. حتا پيشنهاد مي‌دهند كه با توجه به نبود سرويس بهداشتي در مسير و براي حفظ طبيعت كوه، 20 دلار پرداخت شود تا بتوانيد از سيستم سرويس بهداشتي سپتيك موجود در كمپ اصلي استفاده كنيد، مخازن اين سرويس بهداشتي هر روز با هليكوپتر از منطقه حفاظت‌شده خارج مي‌شود. با اين روش، گردشگر تربيت مي‌شود تا در كشور خود از كوه‌ها حفاظت كند. اين كارشناس طبيعت‌گردي درباره‌ي امكان تدوين و لحاظ كردن استاندارد بازديد براي مناطق طبيعي در ايران، گفت: در تمام دنيا، اين امكان وجود دارد، مانند قله‌ي آكونگاكوا در آرژانتين. در ارتفاع چهارهزار متري قله‌ي فوجي ژاپن نيز براي حفاظت از طبيعت، سرويس بهداشتي مجهزي وجود دارد كه نشان‌دهنده‌ي مديريت در اين منطقه است. وي ادامه داد: در نپال كه ضريب بي‌سوادي بالاست و اقتصاد پاييني دارد و داراي يكي از بزرگ‌ترين پارك‌هاي ملي جهان است كه قله‌ي اورست را دارد، از گذشته تاكنون مديريت دقيقي روي اين منطقه انجام شده است. اين كشورها با اعمال روش‌ها و قوانين سخت، مناطق را براي كوهنوردان جهان جذاب نگه داشته‌اند و هر سال، علاقه‌مندان بسياري به طبيعت اين مناطق با وجود همان قوانين سخت وارد مي‌شوند و از آن استفاده مي‌كنند، چراكه آن‌ها طبيعت را دوست دارند و وجود اين قوانين حتا سخت را براي حفظ آن لازم و خود را به رعايت آن موظف مي‌دانند. اين صاحب‌نظر در طبيعت‌گردي اظهار كرد: آفريقايي كه همه‌ي ما نگران فقر و گرسنگي مردم آن هستيم، يكي از منظم‌ترين پارك‌هاي جهان، يعني كليمانجارو را دارد، درحالي‌كه در ايران پنج‌هزار نفر يك‌باره به كوه دماوند هجوم مي‌آورند، چراكه بهانه‌ي خوبي براي تبليغاتي است كه برخي سازمان‌ها به راه انداخته‌اند. اين فعال طبيعت‌گردي درباره‌ي وضعيت راهنمايان طبيعت‌گردي، بيان كرد: تعداد راهنمايان طبيعت‌گرد كم نيست و اكنون نيز جوانان بسياري براي آموزش اين رشته علاقه‌مندند؛ اما بستر مناسب نيست و هنگامي كه بهترين راهنمايان در اين سيستم نادرست قرار گيرند، اتفاق مثبتي رخ نمي‌دهد. جعفري در پايان به آسيب‌هايي كه به آثار طبيعي براثر هجوم مسافران وارد شده است، اشاره و اضافه كرد: سال‌هاي بسياري سوسن چلچراغ در كوه‌هاي شمالي كشور (منطقه‌ي رودبار ـ روستاي داماش) وجود داشت، اما بازديد از اين گونه‌ي گياهي نادر به‌حدي افزايش يافت كه امسال فقط دو بوته از آن باقي مانده و منطقه نيز از زباله پوشيده شده است، اكنون اطراف اين دو بوته را فنس كشيده‌اند. انتهاي پيام