اشاره:
آنچه كه در پي مي آيد، چهارمين و آخرين بخش از نهمين «كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران» است كه با موضوع «فرآيند ارزيابي و تصويب طرح در شوراي عالي شهرسازي» از سوي گروه مسايل راهبردي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در تالار شهيد قريب اين خبرگزاري برگزار شد.
گفتني است اين كارگاه قبل از تغييرات اخير شواري عالي معماري و شهرسازي در طرح جامع تهران برگزار شد.
گفت و گوهايي تخصصي از اين دست، ضمن آن‌كه به عنوان بخشي از رفتار متوليان شهر در تاريخ طراحي و برنامه‌ريزي شهري كشور ماندگار خواهد شد، از سوي ديگر موجب مي‌شود كه بحث درباره سياست‌ها و برنامه‌هاي سرنوشت ساز كشور به عرصه عمومي وارد شود و با روشن شدن بخشي از زواياي مهم‌ترين طرح شهرسازي كشور و آشنايي مردم با تبعات واقعي اتخاذ سياست‌هاي كلان شهري در سرنوشت خود، مفهوم مشاركت تبلور عيني‌تري يابد.
سرويس مسائل راهبردي ايران، اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران درباره‌ي سياست‌ها و برنامه‌هاي شهري، ضمن مستندسازي تاريخ شهرسازي و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي در اين حوزه، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري طراحي و برنامه‌ريزي شهري كشور شود.
سرويس مسائل راهبردي ايران rahbord.isna@gmail.com آمادگي خود را براي انعكاس ديدگاه‌هاي وزارت مسكن و شهرسازي، شوراي شهر، شهرداري تهران، نهاد تهيه كننده طرح جامع و تفصيلي شهر تهران، استادان، متخصصان و حرفه مندان اين حوزه در بررسي دقيق‌تر ابعاد اين طرح اعلام مي‌كند.
در پي متن كامل سومين بخش از گزارش نهمين كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران، به حضور خوانندگان گرامي تقديم مي‌گردد.
مهندس حائري:
من محمدرضا حائري، همكار طرح و همواره در استخدام بوم سازگان، بودم، البته عضو بوم سازگان نبودم، دكتر شفيق مدير طرح جامع به علت كسالت از من درخواست كردند تا در اين جلسه حاضر شوم.
مهم‌ترين نكته در تدوين طرح اين است كه بايد ده‌ها هزار پژوهش پاسخ‌يافته به عنوان اسناد از طرح جامع حمايت كند، اگرچه اين پژوهش‌ها وجود نداشت، ما خود به سبب روحيه‌ي پژوهشگري، اقدام به اين پژوهش‌ها كرديم. پژوهشي كه در رابطه با شهر تهران انجام شد شهرشناسي بود. ما شهر تهران را مانند نخود و عدس جوريديم تا توانستيم معضلات و مشكلات اين شهر را مشخص و مطرح كنيم، در برهه‌اي كه شهر تهران كاملا چند پاره و انسجام خود را به كلي از دست داده است، مديريت شهري نيز به تبع آن چند پارچه است.
ما در اين شرايط كار خود آغاز كرديم، در حقيقت استعاره‌اي كه براي تهران مي‌توان آورد اين است كه تهران "ناشهر" است، شهر نيست. به تعبيرديگر كلان شهر يا ناشهري است كه هزاران استعداد دارد كه ما با كشف اين استعدادها آنها را تبديل به جرياني مثبت كرديم، ما فكر مي‌كنيم تهران مي‌تواند به يك كلان شهر تراز اول در موقعيت منطقه تبديل شود.
از جمله معضلات اين است كه در تمام عمر 30 ساله‌ي طراحي شهري تهران راه‌حل‌هاي بخشي و نگاه موضعي متوجه تهران بوده است، عده‌اي در پي حل مشكل مسكن بوده‌اند و عده‌اي نيز قصد داشتند مشكل ترافيك را حل كنند، هدف و زيربناي انديشه‌ي ما در طرح جامع كنار هم قرار دادن تمام بخش‌ها است، به تعبيرديگر تمام تلاش ما بازيابي دوباره انسجام شهر تهران است.
آقاي مهندس فرجامي به دو نكته‌ي مهم اين طرح اشاره كردند كه يكي هم‌نشيني وزارت مسكن و شهرداري است و ديگري هم زماني طرح جامع و تفصيلي است، من ويژگي ديگر اين طرح را بازگو مي‌كنم كه در آينده سبب ارزيابي طرح خواهد شد.
ويژگي مهم طرح جامع تهران اين است كه بيش از 30 مهندسين مشاور در اين طرح مشغول فعاليت بوده و هستند، همچنين بيش از 300 كارشناس و به تعبير بهتر بدنه و پيكره‌ي مهندسي شهري كشور درگير تدوين طرح جامع تهران هستند، امكان دارد جاي برخي از دوستان و مشاوران خالي باشد اما بخش اعظم مشاوران و اكثر متخصصان در اين طرح حضور دارند، من فهرست مشاوريني كه درگير اين طرح هستند را اعلام مي‌كم.
خبرنگار:
حال كه به بحث درباره‌ي شركت‌هاي مهندسي مشاور تهيه‌كننده‌ي طرح پرداختيد، با توجه به اينكه شما خود در استخدام بوم‌سازگان بوديد، در رابطه با اين شركت هم توضيح دهيد، بوم سازگان چطور تأسيس شد و چگونه مسووليت طرح جامع تهران به اين شركت واگذار شد؟
مهندس فرجامي:
من خواهش مي‌كنم روي اسامي بحث نكنيد، چه بوم‌سازگان و چه مهندسان ديگر مي‌توانستند مهندس مشاور مادر طرح شوند، 22 مشاور تفصيلي هم در كنار مشاور مادر قرار دارند، و 8 موضوع خاص نظير حمل و نقل، محيط زيست، آب، زلزله كه در هيچ طرح جامعي به صورت جداگانه مطالعه نشده بود در اين طرح تدوين شده است. حال در مقطعي بوم سازگان مشاور مادر شد جاي ديگري به عنوان مشاور تفصيلي فعاليت كرد، اين مسايل نبايد در اين جلسه مطرح شود، اگر سئوالي در مورد بوم‌سازگان داريد خوب است در جلسه‌اي ديگر آن را عنوان كنيد، به اين دليل كه موضوعات به هم پيچيده مي‌شود. به سمت حاشيه‌ها نرويد. هنوز هم آقاي پورموسوي در اين جلسه كه نهمين كارگاه نقد طرح جامع است به صورت تلفني مطرح مي‌كنند زمانيكه كارفرما، مشاور ناظر يكي شود، سبب بروز مشكل خواهد شد. اين صحبتي است كه درتمام 8 كارگاه گذشته تكرار شده است، از اين سخنان به نتيجه‌ي درست نمي‌رسيد.
زمانيكه آقاي سعيدي كيا گزارشات كارگاه‌هاي بررسي و نقد طرح جامع تهران به من دادند و آنها را مطالعه كردم، تاسف خوردم كه چرا پيش از اين در كارگاه‌هاي شما شركت نكردم به اين دليل كه تصورم اين بود كه در اين كارگاه‌ها بصورت واقعي به مباحث و مباني علمي طرح مطرح مي‌شود و نظرات و پيشنهادات علمي مطرح مي‌شود، اما متاسفانه زمانيكه گزارشات را مطالعه مي‌كردم اين احساس را داشتم كه بيشتر به موضوعات حاشيه‌اي پرداخته شده است. من به آقاي شفيق گفتم حتما امروز حضور داشته باشد. البته ايشان واقعا به علت مريضي نيامد، اما من ذهن او را خواندم، او احساس مي‌كرد با حضور در اين كارگاه باز هم بايد به اين سووال كه بوم سازگان كيست پاسخ دهد. متاسفانه فرصت خوبي داشتيد اما آن را از دست داديد. اينكه آقاي حبيب‌اللهيان ميل به شركت در جلسه نداشت، احساس من اين بود كه در اين جلسات بيشتر به مباحث حاشيه‌اي، اشخاص و شركت‌ها پرداخته شده است.
خبرنگار:
آيا كسي گزارشات را براي شما خلاصه كرده است يا اينكه خودتان تمام آنها رامطالعه كرديد؟
مهندس فرجامي:
تمام جلسات كارگاه‌هاي نقد و بررسي طرح جامع تهران در ايسنا را در مجلدي كه آقاي مهندس سعيدي‌كيا به من داده‌اند، مطالعه كردم.
خبرنگار:
اما عنوان كارگاه‌هاي ما به ترتيب فرايند و سازمان تهيه كننده طرح، متدولوژي، اهداف، بافت فرسوده، برنامه‌ريزي مسكن و در نهايت در اين كارگاه كه نهمين كارگاه باشد، فرآيند ارزيابي و تصويب طرح بوده است. بنابراين موضوعات مورد بحث در اين كارگاه‌ها علمي بوده است. كارگاهي كه با حضور آقاي شفيق مدير عامل شركت مشاور مادر طرح جامع تهران برگزار شد، به موضوع متدولوژي طرح اختصاص داشت كه ايشان در همين كارگاه اعلام كردند اين طرح متدولوژي نداشت.
شايد شما اتفاقاً يك پاراگراف از اين كارگاه طولاني كه در 5 خبر چند صفحه‌اي منتشر شد را ملاحظه كرده‌ايد كه ما درباره‌ي بوم سازگان سووال كرده‌ايم، آن هم بگذاريد به حساب كنجكاوي و رسالت خبرنگاري ما درباره‌ي شركتي كه بزرگترين طرح شهرسازي كشور به آن سپرده شده است، طرحي كه بيش از 15 ميليارد تومان هزينه برده است. البته اگر بار ديگر متن كارگاه‌هاي نقد طرح جامع تهران در دفتر مطالعات ايسنا را مطالعه بفرماييد ملاحظه مي‌كنيد كه تنها در كارگاه اول كه درباره‌ي سازمان و فرآيند تهيه كننده طرح بود و كارگاه دوم كه با حضور آقاي شفيق مدير عامل بوم سازگان انجام گرفت درباره اين شركت سووال شد. البته تا آن‌جا كه به خاطر دارم هيچ گاه به اين پرسش پاسخ داده نشد.
مهندس فرجامي:
اينكه از كسي سئوال كنيم چرا شما قرارداد را در رابطه با فلان طرح با فلان شركت منعقد كرده‌ايد، اصلا به ما چه ارتباطي دارد كه شما با كجا قرار مي‌بنديد، اگر خلاف صورت گرفته آن را اعلام كنيد تا از طرف سازمان بازرسي به آن رسيدگي كنند.
خبرنگار:
زمانيكه طرحي با اين درجه اهميت و گستردگي انجام مي‌شود، نبايد از اطلاع رساني درباره شركت مجري نگراني داشته باشيد و آن را حاشيه‌اي بدانيد. مجري در هر طرحي مهم است و بايد براي اطلاع رساني درباره‌ي آن تحمل و بردباري داشت.
مهندس فرجامي:
شما حق داريد بدانيد بوم سازگان كيست، بوم سازگان يك Joint از سه شركت مهندس مشاور است.
دكتر منصوري:
من مي‌خواهم جمله‌اي معترضه بيان كنم، از آقاي مهندس حائري خواهش مي‌كنم همان طور كه آقاي فرجامي مطرح مي‌كنند، وارد بحث‌هاي حاشيه‌اي نشوند و مطالبي كه مورد مناقشه نيست را به اين دليل كه ذكرش بي‌فايده است، مطرح نكنند، توجه داشته باشيد كه آمار 30 مشاور مورد مناقشه نيست. اينكه شما سعي مي‌كرديد بهترين كار را انجام دهيد، در اين كارگاه مورد مناقشه نيست، نكته‌ي مورد مناقشه‌ي ما به صراحت در قالب اين پرسش مطرح شده است كه:
راهبردهايي كه مبناي برنامه‌ريزي طرح جامع تهران قرار گرفت، در چه مرجعي تصويب شد، آيا برنامه‌ي تهيه شده و راهبردهايي كه برنامه براساس آن طراحي شد، درجايي بيان شده است؟
آقاي مهندس حائري سخنان مفصلي مطرح کردند، اما به هيچ وجه اشاره‌اي به اين موضوع نداشتند. گويا يک مانيفست تبليغاتي براي تهيه کنندگان طرح جامع ارائه دادند. عباراتي چون ما از همه استفاده کرديم نقل كردند که به هيچ وجه بحث ما بر روي اين عبارات نبود.
ميان اشكال حقوقي‌اي كه آقاي دكتر پورموسوي مطرح مي‌كنند با پاسخي كه داده شد ارتباطي وجود ندارد. شما پاسخ مي‌دهيد كار فرماي طرح، شوراي عالي شهرسازي است، اما ايشان عنوان مي‌كنند شوراي راهبري اين طرح ذيل رئيس نهاد تهيه طرح‌هاي جامع و تفصيلي بود. در واقع نهاد هم مشاور تهيه كننده طرح را زير نظر داشت و هم شوراي راهبري را به جلسه دعوت مي‌كرد.
ضمن اينکه معتقدم که دانستن اين مسأله که شرکت بوم‌سازگان از کجا آمده است حقي براي همه است، اگر چه اين تنها حق، نيست. ممکن است که شما اين سؤال را برنتابيد اما شايد براي ديگري مهم باشد، اين حق سوال كننده است و بايد پرسيده شود.
به نظر من آقاي فرجامي گزارش 8 كارگاه بررسي نقد طرح جامع تهران در ايسنا را نه تنها با دقت بلکه بي‌دقت نيز به مطالعه نكرده‌اند. زيرا اين بسيار جفا است که از بين 100 تا 200 صفحه مطلب به ذکر يک پاراگراف آن بپردازند. در واقع بخش اعظم گفتارهاي اين کارگاه‌ها اين نبود. بسيار خوب، مردم با خواندن اين مطالب خود به قضاوت خواهند پرداخت.
حرفي که مي‌خواهم بگويم کمي تلخ است اما توصيه خود آقاي فرجامي است. مي‌گوييد بايد از فرصت به نفع آنچه که به نفع مردم است، استفاده کرد. شما نيز واعظ غيرمتعظ نباشيد و بياييد از همين فرصت استفاده کنيم.
مهندس حائري:
من براي اولين باراست كه در اين‌گونه جلسات حاضر مي‌شوم، اتفاقا با شما هم‌عقيده هستم، اين مسائل مورد مناقشه نيست، بلكه نقش اصلي 30 مشاور بسيار مهم است و يك پاسخ بسيار عالي به اشتباهات آقاي پورموسوي اين است كه نظارت از طريق مشاركت جبران مي‌شود، در اين طرح مشاركت افزايش يافته است، ما در اين طرح جامعه مهندسان مشاوران ايران، جامعه مهندسان معماري ايران، انجمن صنفي معماري و شهرسازي شوراي برنامه‌ريزي استان و شوراي شهر را مشاركت داديم كه سبب بالا رفتن ضريب نظارت مي‌شود، هر چقدر اين گروه گسترده‌تر شود .....
دكتر منصوري:
آيا جامعه مشاوران كه طرح را تهيه كردند خودشان با خودشان مشاركت كردند؟
پس از كارگاهي كه شما و همكارانتان به تنهايي در سالن شهرداري برگزار كرديد و در نهايت به دعواي رئيس نهاد با يكي از مشاوران شهردار كشيده شد، مگر شما با لحن بسيار روشن فكرانه و انديشمندانه‌اي مطرح نكرديد كه من معتقدم به تمام سئوالات مطرح‌شده بايد پاسخ داده شود، شما بيان كرديد اگر ديگران هم شركت نكنند من خودم معتقدم بايد پاسخ آنها مطرح شود، اما هرگز به سوالاتي كه كارشناسان در آن نشست مطرح كردند، پاسخي داده نشد.
شما خواستيد راجع به شركت بوم سازگان سوالي مطرح نكنيم، ما هم تقاضا مي‌كنيم راجع به مطالبي كه پرسيده نشده است و مورد مناقشه نيست صحبت نكنيد ، مطالبي را كه در مورد آنها سئوال شد پاسخ دهيد.
مهندس حائري:
شما اجازه دهيد انسجام فكري كه به نظر ما بسيار مهم است حفظ شود. من مسئله‌ي خود را بسيار روشن بيان خواهم كرد به تبع در طول عمر خود، با موارد بسياري از اين دست مواجه بوده‌ام كه به طرح آنها مي‌پردازم و هيچ ضرري ندارد.
در پاسخ به اين سوال كه چرا طرح جامع به قضاوت مردم گذاشته نشد، بايد تاكيد شود ما كارشناسان پس از 30 سال كار شهرسازي و شهرشناسي هنوز هم با يكديگر تفاهم و زبان مشترك نداريم. به تعبير بهتر كاري كه بايد از جانب كارشناسان انجام شود گفتگو است بدون اين كه يكديگر را محكوم كنيم و با هم به دعوا بپردازيم زمانيكه زبان تفاهم بين كارشناسان وجود ندارد به تبع گفت و گو بين كارشناسان با مدير شهر يا كار فرما بسيار مشكل خواهد بود، زبان مشترك بين مردم به تعبير ديگر تا كنون هيچ فعاليتي براي طرح مباحث تخصصي با مردم انجام نشده است، اين ضعف بسيار عظيم ما است كه نمي‌توانيم بحثي صحيح و تخصصي با مردم مطرح كنيم.
خبرنگار:
از توضيحاتي كارشناسان درباره‌ي بحث مشاركت در طرح جامع تهران بيان مي‌كنند، اين نكته برداشت مي‌شود كه امروزه در دنيا، زماني كه قرار است يك طرح توسعه شهري تدوين شود، از مردم نظر سنجي مي‌شود، طرح‌هاي افكارسنجي و نگرش سنجي به اجرا در مي آيد و تمام جزئيات طرح به مردم اعلام مي‌شود. از تمام گروه‌هاي ذي نفع و ذي نفوذ كسب نظر مي‌كنند، بلكه مشاوران تمام تلاش خود را براي تحقق اين مشاركت به كار مي‌گيرند براي اين كه معتقدند در غير اين صورت اجراي طرح امكان ناپذير خواهد بود. به خاطر دارم در يكي از كارگاه آقاي دكتر براتي كه الان حضور دارند، مطرح مي‌كردند نهاد تهيه جامع تهران بازديدي از پاريس براي كارشناسان صورت داده كه در اين بازديد آتليه‌ي شهرسازي پاريس به عنوان ميزبان در بازديدي به كارشناسان نشان مي‌دهد كه حتي جزئيات طرح‌هاي شهري براي مردم روي تابلوهاي تبليغاتي شهري نمايش داده مي‌شود و از مردم تقاضا مي‌شود كه با فكس و ايميل وتلفن و انواع وسائل ارتباطي با مشاور طرح تماس بگيرند و نظر خود را اعلام كنند. آن ها حتي تغييرات كوچك را روي تابلوهاي تبليغاتي شهري به نمايش مي‌گذارند.
اما گفته مي‌شود در طرح جامع تهران، حتي اهداف و راهبردهاي طرح در زمان خود در اختيار كارشناسان قرار داده نشده است و كارشناسان بايد از منابع غير رسمي و از برخي از كاركنان شاغل در شهرداري يا دولت، اطلاعات طرح را به دست آورند . اگر اين ادعا صحيح باشد، روشن است كه فاصله بسيار زيادي ما با بحث مشاركت داريم.
آيا چالش‌هاي پديد آمده در اين كارگاه خود نشان دهنده‌ي آن نيست كه پرسش‌ها و ابهامات انباشته شده‌ي بسياري وجود دارد و روند ارائه‌ي اطلاعات بسيار كند بوده است.
مهندس حائري:
نظر من اين است كه مشاركت افراد و نهادها ضريب ارزيابي را افزايش مي‌دهد، در شوراي راهبردي غير از آنچه كه آقاي مهندس فرجامي بيان كردند اساتيد دانشگاه حضور داشتند آنچه كه مهم است از متفكران حوزه شهرسازي استفاده شد و سعي كرديم گروه‌هايي را به كار گيريم كه سابقه بسيار طولاني در شهرسازي داشتند، شخصيت‌هايي كه سال‌ها در اين زمينه فعاليت كرده‌اند و صاحب رساله هستند. نگراني‌هاي بيشماري كه دوستان اشاره كردند در اين ميان مطرح است كه بسياري از آنها به حق است، اما به اين نكته توجه داشته باشيد بايد بررسي شود هيأت نظارت و ارزيابي تا كجا بايد حضور داشته باشند.
دستاورد مهم‌ترين بحث تهران اين بوده است كه ما سازمان فضايي شهر را به عنوان واژه‌اي جديد در طرح جامع تهران تعريف كرديم كه تا كنون در هيچ طرح جامعي وجود نداشت، در درون سازمان فضاي به كليه مسايل توجه شده است به تعبير ديگر تن و جان در كنار يكديگر ديده شد و سپس اقدام به تهيه لباس براي آن كرديم پيشنهاد سازمان فضايي مدت‌ها قبل تصويب شد.
دكتر منصوري:
كجا تصويب شد؟
مهندس فرجامي:
شوراي راهبري.
دكتر منصوري:
سخن شما اين است كه شوراي راهبري مصوبه سازمان فضايي را تصويب كرده است، آيا مصوبه‌اي در اين زمينه وجود دارد؟
مهندس فرجامي:
من خود در آن جلسه حضور داشتم و صورت جلسه‌اي در اين زمينه تدوين شد.
دكتر منصوري:
اعضاي ديگر شوراي راهبري اعلام مي‌كنند كه اين مسئله صحت ندارد.
مهندس حائري:
تصويب شد.
مهندس فرجامي:
من خود به عنوان نماينده سازمان مديريت در اين جلسات حضور داشتم، مدارك آن در اختيار من نيست اما صحت دارد.
خبرنگار:
به خاطر دارم يكي از پرسش‌هايي كه در همان جلسه‌ي عمومي‌اي كه نهاد تهيه كننده‌ي طرح جامع تهران در سالن شهرداري برگزار كرد، مطرح شد و تا كنون به آن پاسخ داده نشده است اين بود كه سازمان فضايي كه خود بايد محصول مطالعات باشد در سه ماهه اول طراحي شده بود.
دكتر منصوري:
اپور نقد روشني در اين زمينه داشت مبني بر اينكه سازمان فضايي پيش از آن‌كه مطالعات انجام شود، طراحي شد. جالب است، همان طور كه اشاره كرديد اين سئوال را در آن كارگاه مطرح كرديم، مرحوم مير ميران سال 83 زمانيكه تنها چهار ماه از شروع طرح گذشته بود، كروكي‌اي را رسم كرده بود و تكليف سازمان فضايي را در آن روشن كرد و گفت شهر تهران بايد اين‌گونه باشد. همان گزارش به اپور ارايه شد و اپور سال 84 رسما در گزارش خود نوشت، سازمان فضايي تنها يك رويكرد حسي و رمانتيك به شهر تهران است تا يك رويكرد علمي و منطقي، به اين دليل كه مستندي براي توجيه آن ارايه نشد، اين داوري اپور است، اما اعضاي ديگر كميته راهبري نيز همين داوري را دارند، به تعبير ديگر آنها مطرح مي‌كنند كه اين سازمان مورد قبول نيست تنها پيشنهادي است كه ما هم آن را شنيده‌ايم.
مهندس حائري:
سازمان فضايي طرح جامع، كروكي آقاي ميرميران نبود بلكه محصول 30 سال مطالعه شهرسازي از ساختار طبيعي، تاريخي و فرهنگي شهر تهران است، اپور تنها در دو قسمت انتقاد كرده است كه قسمت عمده انتقاد اپور به ديدگاه مهندسي وعمران است، اپور گفت: ديگر نبايد اتوبان و تونل احداث شود، آنقدر شهر را تيكه و پاره نكنيد و سپس گفت آنچه را كه شما بافت فرسوده مي‌دانيد، بافت ارزشمند شهر است، به‌ويژه در مورد بريانك به طور اخص، توسط عكسبرداري اين نكته بيان شده است، اين ديدگاه بسيار مهمي است كه ما بايد راجع به كاري كه ارايه شده است بدانيم، كار طرح جامع تهران، محصول ساختار تاريخي طبيعي و فرهنگي شهر تهران است، به تعبير ديگر نام شخص خاصي مطرح نشده است. معناي ساختار طبيعي اين است كه در شهر تهران 7 رود دره وجود دارد كه بايد حفظ شود اين مناطق توسط زمين خواران و مسيل خواران تبديل به ساخت و ساز شده است، جريان باد طبيعي در داخل آنها صورت نمي‌گيرد و آب آلوده شده است. ساختار تاريخي به اين معناست كه تهران رشد شمالي- جنوبي داشته است، اين رشد براثر نسخه‌اي اشتباه شرقي- غربي شده است كه سبب ايجاد مشكلات مي‌شود به اين صورت كه به شهري كه گرايش رشد داشته گرايش تحميلي مي‌دهيم. ساختار فرهنگي به اين معناست كه تمام مكان‌هايي كه خاطرات در آنها بوجود آمده است داراي سوابقي است و هزاران استعداد در آنها نهفته است كه ما آنها را حفظ كرده‌ايم. بنابراين سازمان فضايي ما تركيبي از ساختار طبيعي، تاريخي و فرهنگي است.
خبرنگار:
اگر چه حضور آقاي مهندس حائري و پاسخ ايشان به اين پرسش در اين كارگاه كه در حضور استادان دانشگاه و در يك رسانه برگزار مي‌شود خود يك پيشرفت محسوب مي‌شود، اما هم در كارگاه‌هايي كه پيش از اين در ايسنا برگزار شد و در هم در جلسه عمومي‌اي كه نهاد در سالن شهرداري تهران برگزار كرد، هم در گزارش اپور و هم در متن‌هاي انتقادي ديگري پرسش پيش گفته درباره‌ي سازمان فضايي مطرح شد و امروز شايد آقاي مهندس حائري اولين فردي باشند كه از سوي تهيه‌كنندگان طرح به اين پرسش پاسخ مي‌دهند.
اما آيا به عنوان يك نتيجه‌گيري از اين گفت و گوها نمي‌توان گفت كه اگر اين پاسخ در همان جلسه عمومي‌اي كه نهاد تهيه‌كننده طرح جامع برگزار كرد به كارشناسان داده مي‌شد و پاسخ كارشناسان هم شنيده مي‌شد ، شايد معضلي كه آقاي مهندس حائري به عنوان نبود گفت و گو و نبود زبان مشترك ميان كارشناسان شهرسازي از آن ياد كردند، با چنين رفتاري رفع مي‌شد و در نتيجه دست‌يابي به حقيقت و فرآيند نظارت مردم و مشاركت كارشناسان نيز امكان پذير تر مي‌شد؟
مهندس فرجامي:
مهندس حائري اين مسئله را انكار نمي‌كند، ايشان گفت 3 ماه به اضافه 30 سال.....
خبرنگار:
من درباره‌ي پاسخ ايشان قضاوتي نكردم. در اين جا بحث درباره‌ي موضوعي است كه ايشان درباره مشاركت مطرح كردند. پرسش من اين است كه چرا در همان زمان جريان گفت و گو با دانشگاهيان برقرار نشد. جلسه‌اي برگزار شد، پرسش‌ها مطرح شد، اما وعده ي برگزاري جلسه‌ي ديگري براي پاسخ به سوالات داده شد، در حالي كه اين جلسه هرگز برگزار نشد.
مهندس حائري:
من به سبب علاقه‌اي كه دارم يك بار در صحن شورا به روساي دانشگاه هنرهاي زيبا گفتم اجازه دهيد ما طرح را در صحن دانشگاه بيان كنيم تا دانشجويان هم حضور داشته باشند اما در حالي كه گفتند موافقيم اين كار صورت نگرفت، بار ديگر در صحن شوراي شهر كه اساتيد دانشگاه هنرهاي زيبا و دانشگاه ملي شهيد بهشتي حضور حضور داشتند.
دكتر منصوري:
اين اساتيد چه كساني هستند.
مهندس حائري:
من دلم نمي‌خواهم در اين جلسه اسامي آنها عنوان شود.
دكتر منصوري:
اين يك مسئله عام است چرا نمي‌خواهيد عنوان شود؟
مهندس حائري:
آقاي بحريني، آقاي توسلي، آقاي دكتر حبيبي و آقاي غفاري تا آخرين مراحل طرح در شوراي شهر و در طرح حضور داشتند.
خبرنگار:
استاد توسلي مقاله‌اي نوشتند كه نشان مي دهد از منتقدترين افراد بودند. ايشان اين مقاله را در ارديبهشت ماه سال گذشته در اختيار شوراي اسلامي شهر تهران و سپس در اختيار دانشجويان شهرسازي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران قرار دادند . اين مقاله در سايت ايسنا نيز منتشر شد اما چرا به نكاتي كه ايشان طرح كرده بودند پاسخ داده نشد؟
مهندس حائري:
من با آقاي توسلي كاري مشترك انجام داده‌ام، از وي خواهش كردم اين طرح در دانشكده مطرح شود تا مورد نقد اساتيد و دانشجويان قرار گيرد به اين دليل كه محيط علمي دانشگاه اجازه مي‌دهد زبان مشترك ميان ما و آنها بوجود آيد و ايجاد زبان مشترك انرژي كمتري نياز دارد.
اگر دوستان حوصله داشته باشند ؛ طرح جامع تهران قرار است هر 5 سال مورد بازبيني قرار گيرد و يك ورژن جديد از آن منتشر شود و مورد نقد شديد قرار گيرد.
تهران «يك» هم اكنون در حال تصويب است و دو سال ديگر تهران 2 را هم مي‌توانيد مورد نقد قرار دهيد، اگر نقد نكنيم خطا از ما و دستگاه‌هاي اجرايي است ما طرح را به اين صورت طراحي كرده‌ايم كه دائم نقد كنيم.
دكتر منصوري:
آيا تهران يك را هم مي‌توان نقد كرد؟
مهندس حائري:
بله اصلا يك را مي‌گذاريم كه شما نقد كنيد.
دكتر منصوري:
بعد از تصويب؟
مهندس حائري:
تصويب تنها مرجعيت قانوني به طرح مي‌دهد.
دكتر منصوري:
چرا نقد به هنگام صورت نگيرد، به تعبير ديگر چرا هنگام تهيه نبايد آن را نقد كرد .
مهندس حائري:
با سيستم GIS مكانيزمي طراحي كرده‌ايم كه دائم مورد تحول قرار مي‌گيرد، نكته‌اي كه در اين ميان وجود دارد اين است كه ديدگاه آقاي پورموسوي ديدگاه ساختمان سازي است، آقاي پورموسوي فكر مي‌كند شهر بايد ناظر، كارفرما و مجري داشته باشد، اين ديدگاه در مورد شهر غلط است، شهر موجودي يكپارچه است كه دائم بايد مورد مديريت يكپارچه قرار گيرد اما اين موضوع مديريت يكپارچه همه را مي‌طلبد، آقاي پورموسوي از اواسط راه رسيده‌اند، اينكه ما بقيه را نپذيريم اشتباه است، ما بايد اين نكته را قبول كنيم كه گذشتگان ما كارهايي انجام داده‌اند كه از مهم ترين كارهاي انجام شده است، گذشتگان يعني شوراي راهبري و هدايت طرح اين كار را جلو برده‌اند و به جايي رسانده‌اند. نكات بسيار مهمي از جانب دوستان بيان شد،
دكتر منصوري:
ما هم اكنون آمادگي داريم براي شما در دانشگاه جلسه‌اي بگذاريم تا با دانشجويان مواجه شويد، اگر گمان مي‌كنيد پيش از اين پيشنهاد داديد استقبال نشد هم اكنون آمادگي خود را اعلام مي‌كنيم.
مهندس حائري:
ما يك سخنراني انجام داديم و از آقاي مهندس پورموسوي دعوت به عمل آورديم اما نيامد. مهندس فرجامي حضور داشتند، موضوع اين سخنراني روايت تهران و تهران شناسي بود، در اين جلسه آقاي بهشتي روايتي در رابطه با تهران بيان كردند، وي دخالتي در طرح جامع تهران نداشت اما اين روايت بسيار جالب است. لذا بايد تاكيد شود تمايل ما اين بود كه با گروه‌هاي كارشناسي همكاري كنيم و تيمي به نام تيم تهران تشكيل شده است اين تيم مشتمل بر حداقل 7 كارشناس تراز اول است.
دكتر ستاريان:
مي‌خواهم تذكر دهم كه اين مباحث خارج از بحث اصلي است.
مهندس حائري:
اجازه دهيد حرف من تمام شود.
دكتر ستاريان:
اجازه دهيد اصلاً به دليل اينكه عنوان كرديم اين طرح بسته و بدون مشاركت مردم تهيه شده است عذرخواهي كنيم، ما فرض مي‌كنيم اين طور نبوده است، فرض مي‌كنيم اين طرح بسيار باز تدوين شده است. از شما خواهش مي‌كنيم اگر در رابطه با پرسش‌هايي كه طرح شد پاسخ دهيد.
دكترستاريان:
اغلب بحث‌هايي که دوست‌مان آقاي مهندس حائري گفتند غيرمرتبط با سوالات و انتقادات مطرح شده بود.
ما مساله و پرسشي را درباره چگونگي روند نظارت و تصويب طرح کرديم تا پاسخي دريافت کنيم، اما بحث به بي‌راهه و حاشيه رفت و پاسخ درخوري به ما ندادند و در كارگاه‌هاي قبلي نيز هر بار چنين وضعيتي رخ داد.
من از تمام عزيزاني كه در تهيه طرح زحمت كشيدند تشکر مي‌كنم، اما قاعده بر اين است که به نظرات منتقدين نيز توجه شود زيرا مؤيدين که هميشه حضور داشته و دارند و به تبع کاري را که خود تهيه و تأييد کردند، نيازي به تأييد دوباره ندارد. زيرا در اين‌صورت از مسير علمي خارج مي‌شويم.
دكتر براتي:
در ابتداي جلسه بحثي را طرح کردم اما پاسخي به آن داده نشد. نظر من اينست که ضمن نقد طرح جامع بايد به آسيب‌شناسي فرآيند نظارت و تصويب آن نيز پرداخت. بايد برروي سطحي صحبت کنيم که طرح‌هاي بعدي‌اي که تهيه مي‌شوند اين مشکلات را نداشته باشند.
برمبناي همان 120 درصد تراکم بود که ساير نکات همچون جمعيت، خدمات شبکه و ... را مطرح کردند. حرف ما اين بود که تراکم 120 درصد غلط است و نبايد تصويب شود.
فرجامي:
آقاي براتي همين کار شده‌است. طرح جامع کلمه‌اي درباره تراکم پايه صحبت نکرده است.
براتي:
آقاي غمامي عدد 120 درصد را درباره تراکم صادر کرده بود.
فرجامي:
آيا مي‌دانيد که چه‌مدت است که آقاي غمامي از طرح جامع خداحافظي کرده است؟!
براتي:
بنابراين اذعان داريد كه انتقادهاي آن روز ما به آقاي غمامي درست بود. اما شما مي‌گويد که موضع‌گيري سياسي کرده‌ايد. شما به گونه‌اي ما را مورد خطاب قرار داديد که گفتيد، آقايان مسايل شخصي خودشان را مطرح کردند. حرف ما اين بود که تراکم 120 درصد غلط است و نبايد تصويب شود.
فرجامي:
کسي نمي‌گويد که انتقادهاي شما نادرست است. آيا اگر انتقاد شما درست بود و کسي به انتقاد شما گوش داد، جرم کرده‌است؟!
اگر کسي چنين حرفي زده‌است، اختراع همان دوستاني بود که نام‌شان را آورديد و پايه اين کار را گذاشتند و مبناي بحث‌شان نيز مالي بود.
تراکم مجاز و مازاد تراکم مجاز يعني چه؟ اين واژه در طرح جامع جديد وجود ندارد. تراکم پايه هنوز مشخص نشده است.
براتي:
اين همان دريافت اطلاعات به صورت قطره چکاني است که دکتر منصوري به آن اشاره کردند و باعث چنين مسائل و سوء تفاهماتي خواهد شد.
دكتر منصوري:
گواهي مي‌دهم که درحال حاضر حق با شواري‌عالي شهرسازي است. اين رقم 9/1 که مي‌گوييد خوشحال کننده است زيرا بيانگر اين است که حداقل عقلانيت خوبي بر اين موضوع نظارت مي‌کند . اما پيش از اين بارها ما پي‌گير اين بحث بوديم و به کرار اين موضوع را به خانم خاتم و آقاي اطهاري گفتيم که با تعيين چنين جمعيتي، حق نداريد که نيمي از تهراني‌ها را از تهران اخراج کنيد. بعد اين جمعيت به جاي ديگري مي‌رود و دچار مشکل مي‌شود و ايجاد مشکل مي‌کند، اما توجهي نكردند.
سخن من در اين كارگاه در نقد روند نظارت بر طرح جامع تهران اين بود كه راهبردي تصويب نشد، اما براساس آن برنامه‌اي تنظيم شد. اين برنامه به شوراي‌عالي معماري و شهرسازي رفت و اين شورا به درستي به برخي از اشکالات برنامه پي برد. بحث ما درباره همين اتفاق، راه‌هايي است كه مي‌توانستيم از طريق آن ها از رخ دادن آن پيش‌گيري كنيم. اما اكنون كه با چنين وضعيتي مواجه شده‌ايم، آيا شوراي‌عالي معماري و شهرسازي خود بايد به اصلاح آن بپردازد يا طرح را به تهيه کنندگان آن ارجاع داده و خواستار اصلاح آن شود؟!
حائري:
ما از هر نقد سازنده غيرشخصي که گرايش و انديشه و نهاد را نقد کند، استقبال مي‌كنيم و آن را به چاپ مي‌رسانيم.
منصوري:
مگر نقد غيرسازنده نيز وجود دارد؟! اين صفت ابزار سانسور نقد است. تمام نقدها سازنده است. امام رحمه‌الله عليه مي‌گويند نه تنها نقد، بلکه تخطئه نيز يک موهبت الهي است.
خبرنگار:
در كارگاه‌هاي گذشته فرآيند، اهداف، متدولوژي، برنامه‌ريزي مسكن و بافت فرسوده طرح جامع بررسي شده است از شما تقاضا مي‌كنم پيشنهاد يا موضوع ديگري براي برگزري جلسات آينده مطرح كنيد؟ آيا با موضوعاتي همچون تراکم، جمعيت، مسکن، سازمان فضايي و ... موافق هستيد؟
فرجامي:
مي‌توانيم به بحث بگذاريم و برمبناي موضوعات مشخصي در جلسات بعدي عمل کنيم.
خبرنگار روزنامه دنياي اقتصاد:
گفته شد كه طرح تصويب مي‌شود و سپس مورد نقد قرار مي‌گيرد، اما آيا به لحاظ قانوني و حقوقي اين امكان وجود ندارد كه پيش از تصويب طرح مورد نقد قرار گيرد تا ما شاهد طرح‌هايي نباشيم كه مصوب شدند اما به دليل نقص‌هايي كه به آنها وارد شد به طور كامل به اجرا گذاشته نشدند؟
مهندس فرجامي:
اين طرح علاوه بر اين چند سالي كه از تهيه آن سپري مي‌شود و تمام مشاوريني كه در جريان تهيه و بررسي آن بودند داراي 7 جلسه عمومي نيز بود، من به عنوان معاون شهرسازي در اين جلسات كه طرح به نقد گذاشته شد شركت كردم، رفتم كه نقدها را بشنوم، اين جلسات در سالن خيابان بهشت همان جايي كه شما گفتيد آقاي قاليباف مقاله‌اي در نقد طرح جامع تهران قرائت كردند، برگزار شد در جلسات مذكور به وفور درباره تك‌تك مطالعات انجام شده بحث و گفتگو شد. اين جلسات عمومي و آزاد بود و تمام علاقمندان در آن شركت مي‌كردند.
خبرنگار:
شما عنوان مي‌كنيد جلسه عمومي بود اما حتي سئوالات اعضاي حاضر در جلسه هم پاسخ داده نشد؟ اعلام شد نيم ساعت براي پرسش و پاسخ و نيم ساعت براي پاسخ به سئوالات وقت گذاشته مي‌شود، اگر چه سئوالات بسياري مطرح شد، اما پاسخ به سوالات به جلسه‌ي ديگري موكول شد كه هرگز برگزار نشد.
مهندس فرجامي:
شما هم اكنون در رابطه با جلسه‌ي يكسال پيش صحبت مي‌كنيد من اداره كننده جلسه مذكور نبودم.
خبرنگار:
شما عنوان كرديد جلسه آزاد بود.
مهندس فرجامي:
من مي‌گويم حضور در اين جلسات آزاد بود.
توجه داشته باشيد ما هم اكنون در طرح‌هاي جامع ديگر هم اين مراحل وجود ندارد، نداشتن اين مراحل غلط است اما اين مراحل در طرح‌هاي جامع ديگر وجود ندارد، هيچ طرح جامعي 8-9 جلسه به بحث عمومي گذاشته نمي‌شود، 50 جلسه‌ي شوراي اسلامي شهرهاي مربوط به طرح‌ها رسيدگي نمي‌كنند واقعا اگر نگوئيم اين طرح چند قدم به جلو است، بي‌انصافي است. قطعا در مورد تهيه طرح جامع تهران چندين قدم به جلو برداشته شده است، در جلسات نقد طرح جامع از لحاظ فرآيند مورد تغييرات بسياري قرار گرفت، لذا نمي‌توان گفت چرا جلسه نقد برگزار نشده است چرا كه اين جلسات از جانب نهاد تهيه كننده طرح برگزار شده است، همچنين نمي‌توان گفت چرا اين طرح به سرعت تغيير مي‌كند به اين دليل كه پس از اطلاعات نقد بايد نقدهاي سازنده روي طرح انجام شود، طرح جامع كنوني تفاوت بسيار زيادي با طرح جامع اوليه دارد به اين دليل كه نقدهاي صورت گرفته سبب اصلاح اين طرح‌ها شده است، هم اكنون 9ماه‌هاست كه طرح جامع تهران در جلسات شوراي عالي مطرح است و مرحله تصويب نهايي رسيده است شما نبايد بگوئيد مدت ديگري آن را معلق نگه داريد تا دوباره آن را نقد كنيم. قطعا اين كار اتفاق نمي‌افتد. البته با برگزاري اين كارگاه‌ها، انتقادات شما مطرح مي‌شود.
خبرنگارروزنامه جهان صنعت:
در گذشته حساسيت‌هايي روي طرح بوجود آورده بود امروز هم در اين جلسه مشخص شد كه كارشناسان نسبت به اين طرح پرسش‌هاي زيادي دارند، آيا به نظر شما لازم نيست بخش‌هايي از اين طرح مانند اهداف كلي اعلام شود مردم به دنبال اين هستند كه اطلاعاتي در رابطه با طرح داشته باشند به اين دليل كه اين حق و حقوق مردم است؟ نظر شما در اين رابطه چيست؟
خبرنگار خبرگزاري موج:
جايگاه مردم در حال حاضر و در طول يكسال و نيم شروع اين طرح كجاست؟
مهندس فرجامي:
روال تهيه، بررسي و تصويب طرح بسيار مشخص است، در مورد تهران ما اين روال و فرآيند را كاملا بر مشاركت مردم منطبق كرده‌ايم اما مانند كشورهاي اروپايي آن را روي بيل بورد نصب نكرديم و آن را از طريق رسانه‌ها بخش نكرديم، ما هم مانند شما خبرهاي مبني بر نصب طرح‌هاي كشوري روي تابلوي اعلانات در كشورهاي ديگر مي‌شنويم، اما بايد اين طرح را نسبت به طرح‌هاي كشور خودمان بسنجيم، اگر طرح جامع تهران با طرح‌هاي جامع كشور مقايسه شود قطعا طرح جامع تهران بسيار مشاركت جويانه‌تر از طرح‌هايي است كه اعضاي شوراي اسلامي شهرها و شهرداري‌ها نظري در آن ندارند، در بعضي از طرح‌ها از شهرداري‌ها تنها اين سئوال پرسيده مي‌شود كه برنامه‌هاي شما چيست، به اين نسبت طرح جامع تهران نظر مردم، شوراي اسلامي شهر، مشاركت داشتند، براي اين طرح جلسات عمومي زيادي برگزار شد، اگر بيش از اين مي‌توان مردم را مشارت داد شما بگوئيد بهترين روش مشاركت و دريافت نظر مردم چيست؟ آيا كافي است تنها نظرات رسانه‌ها دريافت شود، فكر مي‌كنم راجع به طرح جامع تهران رسانه‌هاي زيادي نظر دادند، اتفاقا با توجه به اين حساسيت‌ها طرح جامع تهران با دقت بسيار زيادي در حال پيگيري و انجام است، در هيچ طرح ديگري مراحل تصويب اين اندازه طولاني نبوده است، ماهم به عنوان دبيرخانه شوراي عالي وزارت مسكن همواره سعي كرديم با تحمل برخورد كنيم و هيچ گاه درخواست با عجله انجام دادن طرح را مطرح نكرده‌ايم. اگر قرار بود با عجله طرح تصويب شود، بررسي آن در شوراي عالي شهرسازي ماه‌ها طول نمي‌كشيد، بحث را باز گذاشته‌ايم تا اعضاي شورا بحث و بررسي كنند، اگر هم نظري مطرح مي‌شود مورد استفاده قرار مي‌گيرد به نظر ما نظر مردم در اين طرح مورد اهميت و توجه قرار گرفته است اين مشاركت و اظهار نظر باز هم مقدور است.
به اين صورت كه بعد از مراحل تصويب شوراي عالي شهرسازي بحث دوباره مطرح خواهد شد و آقاي وزير اين آمادگي را دارند كه اعلام كنند اين فرآيند چه بود و نكاتي كه هم اكنون طرح تصويب شده چيست تا مردم در جريان قرار گيرند.
مهندس حائري:
به ياد داشته باشيد كه ما از مردم و لغت جايگاه مردم استفاده‌اي كنيم كه كاملا بتوانيم اين ارتباط را برقرار كنيم، مهم‌ترين بخش در اين طرح كه به مردم پرداخته است اين است كه خواسته‌ايم مرم نفس بكشند، ما بايد هوا را سالم كنيم لذا هوا را سالم كنيم لذا هوامهمترين چالش در اين طرح بوده است، ديگري ايمني و سلامت مردم كه در حمل و نقل عمومي اين طرح حائز اهميت بوده است.
پيرو سخنان مهندس فرجامي نكات جالبي بايد مطرح شود سايت بوم سازگان سايتي است كه همگان به راحتي مي‌توانند به آن دسترسي داشته باشند اين سازمان تمام اطلاعات خود را روي سايت قرار مي‌دهد لذا يكي از راه‌هاي دسترسي شما به اطلاعات سايت است، نكته ديگر يك CD كه شايد بيش از صدها عدد از آن تكثير شد اطلاع رساني بسيار خوبي در رابطه با طرح جامع تهران در اختيار همگان قرار مي‌دهد، تمام حاصل طرح در اين CD گنجانده شده است. در رابطه با نكته ديگري كه بسيار حائز اهميت است به ياد داشته باشيد كه ما از مردم و لغت جايگاه مردم استفاده‌اي كنيم كه كاملا بتوانيم اين ارتباط را برقرار كنيم، مهم‌ترين بخش در اين طرح كه به مردم پرداخته است اين است كه خواسته‌ايم مرم نفس بكشند، ما بايد هوا را سالم كنيم لذا هوا را سالم كنيم لذا هوامهمترين چالش در اين طرح بوده است، ديگر ايمن و سلامت مردم كه در حمل و نقل عمومي اين طرح حائز اهميت بوده است
خبرنگار روزنامه دنياي اقتصاد:
من پاسخ سئوال خود را نشنيدم، سئوال من اين بود در نهايت پيش تصويب آيا فرصتي دوباره براي نقد قرار مي‌دهيد يا اينكه پس از تصويب مورد انتقاد قرار خواهد گرفت:
مهندس فرجامي:
كجا قرار است بار ديگر به نقد گذاشته شود، آيا شما در جريان قرار نگرفتيد، آيا بايد يك بارديگر براي شما چند نفر جلسه نقد طرح بگذاريم، من پيش از اين عنوان كردم 9 جلسه عمومي با تعداد بيشماري از افراد تشكيل شده است.
خبرنگار روزنامه دنياي اقتصاد:
پس در نتيجه بعد از تصويب دوباره مورد نقد قرار خواهد گرفت؟
مهندس فرجامي:
اگر قرار است براي شما چند نفر اين جلسه برگزار شود آن را در دفتر كار خود برگزار خواهيم كرد، اما اگر سخن شما اين است كه اين‌گونه جلسات برگزار نشده است و نمي‌گذاريد؟ من در پاسخ مي‌گويم اين جلسات برگزار شده است، دوستان تهيه كننده طرح مسئول بودند شهرداري تهران هم صحبت بسيار زيادي كرد و هزينه بسياري صرف برگزاري اين جلسات عمومي شد.
خبرنگار روزنامه دنياي اقتصاد:
برداشت من اين است كه ان‌شاالله پس از تصويب فضا براي انجام انتقادات باز است، آيا اين برداشت صحيح است؟
مهندس فرجامي:
فضا از گذشته نيز براي نقد باز بوده است، دوستان و همكاران شما واساتيد اظهار نظر و انتقاداتي مطرح كردند كه مورد استفاده قرار گرفته است. اينكه باز هم چنين جلساتي برگزار شود، امكان پذير نيست، به اين دليل كه هم اكنون طولاني شدن تصويب طرح سبب اتفاقات بسيار زيادي شد است، مانند افزايش 70 درصدي صدور پروانه، من نمي‌گويم اين منفي است و آن را تحليل نمي‌كنم اما اتفاقاتي است كه به طولاني شدن و تصويب نشدن طرح جامع برمي‌گردد افزايش صدور پروانه ممكن است آثار خوبي به دنبال نداشته باشد، لذا ما بايد طرح جامع را هر چه زودتر به تصويب برسانيم، آن را ابلاغ و اجرايي كنيم البته هنوز تا اينكه تفصيلي‌ها با طرح جامع تنظيم شوند مدت زيادي طول خواهد كشيد، اما خواهش من اين است كه درخواست مطرح دوباره آن را نداشته باشيد چرا كه مطرح شده است.
انتهاي پيام