حسن هدايت گفت: همين قدر كه توانستم يك داستان كوتاه از صادق هدايت ـ كه به نظر من مهمترين نويسنده معاصر ايران است ـ تصوير كنم، خوشحال‌هستم و اميدوارم به ذهنيتي كه نويسنده در داستانش اعمال كرده، توانسته باشم، نزديك شوم.
اين كارگردان سينما كه در نشست فيلم «گرداب» در خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، حضور داشت، اين اثر را از جمله داستانهاي «هدايت»، دانست كه فضاي تصويري زيادي دارد و ادامه داد: آثار هدايت براي تصويرگري، بعضي‌ها خيلي سخت و برخي خيلي ساده و راحت‌تر مي‌توان به آن نزديك شد. من هم يكي از همين داستانهاي ساده را كه فضاي تصويري زيادي داشت، براي ساخت در دست گرفتم.
وي با بيان اينكه تلاش كرده است كاملا به فضاي ذهني نويسنده نزديك شود، ادامه داد: شايد مقداري از سنگيني فيلم و اينكه تماشاگر عامه‌پسند خيلي نمي‌تواند با آن ارتباط برقرار كند، به همين دليل بر مي‌گردد اما سعي كردم از نظر فضاسازي و نگاه و سنگيني كه در كار بود به اصل داستان وفادار بمانم ولي به دليل اينكه داستان خيلي كوتاه بود، با توجه به انديشه‌هاي خود صادق هدايت و شخصيت‌هاي داستانهاي ديگرش چند شخصيت را هم اضافه كردم كه داستان گسترش بهتري براي يك كار سينمايي داشته باشد، اما بن مايه همان داستان كوتاه و همان حوادث است.
حسن هدايت كه خود تهيه اين فيلم را عهده‌دار است با اشاره به آن گفت: معمولا تهيه كنندگان حرفه‌اي سينما به سمت ساخت اين داستانها نمي‌آيند، چون ريسك بسيار بزرگي است و در بسياري از مواقع برگشت سرمايه انجام نمي‌گيرد، طبيعتا بايد يك بخش دولتي وسط بيايد كه اين بخش‌ها هم به اين نوع نويسندگان و داستانها نظر خوشي ندارند و ترجيح مي‌دهند پيش‌قدم نباشند.
وي افزود: يكسري آدمهايي كه مثل من شيفته هستند، مشكلات را مي‌پذيرند و وارد اين قضيه مي‌شوند و سرانجام آنقدر از طرف مقامات مسول در اين رابطه بي‌توجهي مي‌بينند كه ترجيح مي‌دهد ديگر سمت اين مسائل نيايد و يا اگر مي‌آيد، خيلي محدود، خصوصي و بسته بيايد چون شرايط براي اين نوع فيلمها مناسب نيست.
اين كارگردان با اشاره به فضاسازي صورت گرفته در فيلم گفت: سعي كردم تابع خود فضاي ذهني نويسنده باشد، فضايي كه خيلي تيره و تار نباشد و در عين حال يك فضاي تنها و خفه را بتواند نشان دهد و به همين دليل سمت رنگهايي رفتم كه ويژگي روشن در آنها نباشد و از نظر نورپردازي هم فيلمبردار تلاش كرده بود كه در عين حال كه نورهاي پر كنتراست مي‌دهد، ولي شبيه فيلمهاي پليسي نشود و يك پركنتراس ساده باشد كه بتواند فضاهاي خاص آن دوره را نشان دهد.
وي تصريح كرد: به دليل اينكه تجربه‌هاي قبلي من در اين فضاها بود سعي كردم آن فضاي پرغبار و دودآلود و تنها را كه از حالات ذهني شخصيت اصلي داستان مي‌آيد را نشان دهم و تلاش كردم به فضاسازي خود داستان نزديك شوم.
هدايت درباره انتخاب شهاب حسيني براي بازي در نقش اصلي اين فيلم گفت: سعي كردم فردي انتخاب شود كه به كاركتر «همايون» در «گرداب» نزديك باشد و در ميان بازيگران جوان كه آن موقع حضور داشتند بنظرم رسيد شهاب حسيني از همه بهتر است و مهمترين ويژگي‌اش اين بود كه هنوز خيلي مشهور نشده بود. شهرت در اغلب مواقع باعث مي‌شود كه بازيگرها كليشه‌هايي براي خودشان در نظر بگيرند و خيلي وقتها به جاي بازيگر تبديل به تكنسين بازي شوند، ولي هرچقدر كليشه‌ها بر آنها حاكم نشده است، قابليت انعطاف‌شان خيلي بيشتر است.
وي خاطرنشان كرد: خانم اسكندري هم همين حالت را داشتند و درسه سال پيش كه كار را شروع كرديم تازه اوايل كارشان بود. ايشان چهره خيلي شرقي و فتوژنيك و جذابي براي كار دارند، پس از گريم يك زن ايراني 50، 60 سال پيش را در چهره‌اش ديدم و بازي خيلي خوبي هم انجام دادند.
هدايت با اشاره به ساير نقش‌ها اظهار داشت: فكر نمي‌كردم احمد نجفي اينقدر راحت و مسلط بتواند نقش آدم‌كش را در آورد و با اينكه زمان كوتاهي در اختيار ما بود در اين جلسات كوتاه نقش را در آوردن نشان مي‌دهد قابليت‌هاي بسيار بالايي دارند كه از نظر خيلي‌ها ناشناخته مانده و از آن بطور جدي استفاده نشده است. همچنين شاهرخ فروتنيان كه بازيگر خوبي هستند و خسرو دستگير هم بازيگر خوب و مسلطي براي نقش‌هاي مكمل است و بسيار راحت جلوي دوربين مي‌ايد.
وي تاكيد كرد: نزديك شدن به تمام وجود يك كاركتر در فيلم معمولا چالش سنگيني مي‌خواهد و چون به دليل كمبود سرمايه مدت كوتاهي را بايد به فيلمبرداري اختصاص مي‌داديم و فشرده كار مي‌كرديم اگر ضعف و ايرادي در كار بازيگران ديده مي‌شود، مقداري ناشي از فشردگي بود كه به آنها تحميل مي‌كردم.
اين كارگران درباره نشان دادن صادق هدايت در ابتدا و انتهاي فيلم گفت: مي‌خواستم هويت نويسنده را در اين اثر نشان دهم و در فيلم يك پرانتز باز كردم. فيلم با صادق هدايت كه نقش آن را بهروز شعيبي بازي كرد شروع و با آن تمام مي‌شود و دو تصوير از او آوردم كه به عنوان نويسنده حضورش را ببينيم.
وي استفاده از نريشن را به حس شدن فضاي ادبي داستان مربوط دانست و گفت: اقتباس ادبي است و در خيلي از جاهاي دنيا اين ترفند را به كار مي‌گيرند و گاهي با اين وسيله از طولاني شدن تصاوير كم مي‌كنيم تا سريع به اصل قضيه برسيم.
هدايت در ادامه گفت و گو با خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با تقدير از همت مسولين فارابي و پيگيري پخش كننده فيلم براي اكران گرداب اظهار داشت: فيلم حدود 8 ماه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي منتظر پروانه نمايش بود و بعد از آن هم مانند ديگر فيلمهاي متفاوت و جدي از سوي سينماداران مورد بي‌توجهي قرار گرفت و مجموع اين قضايا باعث شد اكران اين فيلم طول بكشد.
وي افزود: الان هم اكرانش چشم‌گير نيست، اما بيش از اينكه فروش اينگونه فيلمها اهميت داشتند باشد كه نكته‌ي خيلي اساسي است، خود عرضه‌شان مهم است، فيلم ما حتي اگر يك هفته هم عرضه شود با حضور خودش زنده بودنش را ثابت مي‌كند، ولي وقتي ساخته شود و در انبار باقي بماند، هيچ فرقي با نبودنش ندارد.
اين كارگرداني با بيان اينكه مثل هر فيلم ساز ديگري دوست دارد فيلم‌اش مخاطب بيشتري داشته باشد تصريح كرد: شايد تماشاگران ما آنقدر به ديدن يكسري فيلمهاي خاص عادت كرده‌اند كه حال و حوصله كارهاي سنگين را نداشته باشند و شايد هم اگر اين وقفه طولاني در اكران «گرداب» نبود، وضعيت فروش بهتر مي‌شد.
وي افزود: هر فيلمي ظرفيتي براي جذب مخاطب دارد و بايد سيستمي را در نظر گرفت كه ساخت اينجور فيلمها قطع نشود و اگر قرار باشد همه فيلمها صرفا براي خنداندن و فروش ساخته شوند، فرهنگ جامعه از اين كه هست هم به شدت پايين تر خواهد آمد.
هدايت با اشاره به عدم بخش تبليغ اين فيلم از تلويزيون گفت: تلويزيون معيارهايي دارد كه با سينما خيلي متفاوت است و اگر از فيلم خوششان بيايد اجازه مي‌دهند، تيزرش پخش شود، اين ملوك الطوايفي فرهنگي كه در جامعه ما است متاسفانه اين مشكلات را درست مي‌كند كه هر كدام از نهادهاي فرهنگي مملكت براي خودشان قوانين خاص خودشان را دارند و هيچ‌كدامشان آن ديگري را قبول ندارد به همين دليل شرايط اقتصادي و ديگري چون از قبل مشخص بود و احتمال داديم جواب منفي بگيريم، هنوز به سراغ تلويزيون نرفتيم ، ولي در جاهاي ديگر سعي مي‌كرديم تبليغاتي انجام شود.
اين كارگردان در ارزيابي فيلمهايي كه تاكنون از آثارصادق هدايت ساخته شده‌اند اظهار داشت: پشت سر كارهايي كه انجام شده، تفكر و انديشه بوده است، ولي معتقدم هيچكدام به آن فضاي خاص هدايت نزديك نشده بودند و بيشتر مولفه‌هاي شخصي خود سازندگانش بوده است.
وي افزود: من در «گرداب» سعي كردم خودم را به عنوان سازنده كنار بكشم و تصويرگر آن فضاي ذهني باشم كه نويسنده دارد، حالا چقدر موفق شده باشم نمي‌دانم ولي به نظرم كارهاي قبلي ارزشمند بودند اما بعضي مواقع داستانهايي مانند «بوف كور» به دليل اينكه بسيار پيچيده است در نمي‌آيد.
هدايت با بيان اينكه حدود 12 داستان ديگر از اين نويسنده وجود دارد كه به شدت زيبا و تصويري هستند گفت: ولي همين كار چنان بلايي سرم آورده كه ديگر به طرف هيچكدام از اين آثار نمي‌روم، سينما صنعت و هنر پرخرجي است و بايد از آن حمايت شود تا اينگونه فيلمها خوب ساخته شوند، اين درحالي است كه در بسياري مواقع، اين حمايتها دريغ مي‌شود و به همين دليل اقتباس ادبي در سينماي ما به شدت محدود و فقير است و كم اتفاق مي‌افتد.
حسن هدايت كه در كارنامه‌اش ساخت آثاري همچون «ميهماني خصوصي»، «گراند سينما»، «كارگاه» و «محاكمه» ديده مي‌شود پرداختن به فضاهاي قديمي را علاقه و دغدغه‌هاي شخصي‌اش عنوان كرد و اظهار داشت: ما بايد به تاريخ اجتماعي، سياسي و دوره‌هايي كه به تاريخ معاصر تعلق دارد نزديك شويم و آنها را تصوير كنيم تا فراموش نشوند و ديگر اين كه شباهت‌هاي بين جامعه آن دوره و جامعه امروز خودمان را كشف كنيم و بيينيم چه چيزهايمان تغيير كرده و چه چيزهايمان قرار است تكرار شود.
هدايت در پايان با بيان اينكه خوشبختانه فيلم «گرداب» را شبكه قاچاق تهديد نمي‌كند به ايسنا گفت: اين افراد دنبال فيلمهاي كم فروش نيستند و اغلب فيلمهاي خنده دار را عرضه مي‌كنند بنابراين از اين بابت مشكلي نداريم.
انتهاي پيام