/همايش حكمت فردوسي/ هوشنگ محمدافشار: فردوسي حال مخاطب را رعايت مي‌كند
مدرس دانشگاه سيستان و بلوچستان گفت: فردوسي با رعايت حال مخاطب، و نزديکي انديشه با واژه و صداقت در داستان، سبب انس مخاطب با شاهنامه شده است. به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان، هوشنگ محمدافشار در دومين همايش پژوهشي آثار و احوال حکيم ابوالقاسم فردوسي با موضوع «آهنگ و لحن سخن در شعر فارسي»، با بيان اين‌که فردوسي در مقايسه با ديگر سخنوران قالب شعري را با توجه به موضوعات و فضاها تغيير نمي‌دهد، افزود: فردوسي با رعايت حال مخاطب و با نزديکي انديشه با واژه و صداقت در داستان، سبب انس مخاطب و اثر مي‌شود. محمدافشار رابطه وزن شعر با موضوع و معني سخن را از طريق کيفيت اداي سخن تا حدي بيان‌کننده حالات روحي، رواني و انديشه شاعر عنوان کرد و گفت: هر چه شاعر و سخنور در القاي سخن هنرمندانه‌تر و هوشمندانه‌تر عمل کند، شعرش دلنشين‌تر و موفق‌تر است. وي افزود: شاعران و سخنوران بزرگ چون فردوسي، حافظ ، مولانا و سعدي با انتخاب دقيق قالب و محتوا و با به‌کارگيري واژه و صامت و مصوت، واج‌آرايي و رديف و قافيه در خدمت شعر در دسته شاعران موفق قرار دارند. او با اشاره به استفاده شاهنامه از بحر متقارب گفت: وزن شاهنامه در بحر متقارب که بحر اصيل ايراني است، سروده شده و وزني است که نخستين‌بار براي سرودن منظومه‌هاي حماسي از گذشته به کار برده مي‌شود. محمدافشار افزود: فردوسي مانند ديگر شاعران به تغيير در وزن دست نمي‌زند؛ بلکه در يک وزن حالات و رفتارهاي خاص را بيان مي‌کند. مدرس دانشگاه سيستان و بلوچستان در بيان ايجاز در سخن شاهنامه گفت: يکي از راه‌هاي سخنوري فردوسي به دست گرفتن نبض شعر است؛ يعني در حالات مختلف جايي که ايجاز لازم است، کوتاه‌ترين سخن را بيان مي‌کند. وي افزود: يکي ديگر از رازهاي دلنشيني شعر فردوسي رعايت حال مخاطب به واسطه موسيقي واژگان و تناسب الفاظ و آواها و معاني است، که فردوسي با اشراف بر اسرار بلاغت و نظام موسيقايي شعر و آوايي گسترده زبان‌شناختي، توانسته ارتباط تنگاتنگي را با روح و روان انسان‌ها و حتا قهرمان‌هاي شاهنامه در طي اعصار متمادي حفظ کند. به عنوان مثال آن‌جا که سخن لحن سرعت را ايجاب مي‌کند، از سيلاب‌هاي کوتاه استفاده مي‌کند. او به رابطه ميان نوع ادبي و موسيقي شعر اشاره کرد و گفت: همان اندازه که معني از شعر جدايي‌ناپذير است، موسيقي به مراتب به شعر نزديک‌تر است و هر اندازه موسيقي هدفمندتر باشد، نوع ادبي مشخص‌تر است. مدرس دانشگاه سيستان و بلوچستان افزود: صامت‌ها نيز از لحاظ رسايي متفاوت هستند و بخشي آهنگين‌تر و بعضي انفجاري هستند و فروسي در بيان حالت‌هاي متفاوت از صامت‌هاي خاص بهره گرفته است. وي به آهنگ‌ها و لحن سخن در شاهنامه اشاره کرد و از وزن فکري و انديشه حماسي فردوسي که همواره انديشه حماسي بر کل شاهنامه اشراف دارد و وزن ساختاري شاهنامه که غالبا ثابت است و در صورت و فرم تغييرات و لحن‌هاي متفاوت بيان مي‌شود، ياد کرد. اين مدرس دانشگاه افزود: وجود تکنيک‌هاي صحنه‌پردازي که مربوط به موسيقي کلام است و لحن سرعت ايجاز، بيش‌تر در داستان ضحاک ديده مي‌شود. ديگري آهنگ سنگين و موقر است که در داستان زال و سام به کار رفته است و آهنگ و لحن غمناک که در سوگ زال به رستم ديده مي‌شود. در ادامه مصطفي موسوي - مدرس دانشگاه - با عنوان «نسخه‌اي کهن از شاهنامه فردوسي»، به معرفي نسخه کهن شاهنامه از لبنان پرداخت و گفت: اين نسخه شامل 11 برگ و 47 هزار بيت و بدون اضافات و الحاق است، که فاقد تصوير و تهذيب برگه‌ها است و نشانه‌هايي از بريده شدن خاتمه آن ديده مي‌شود. انتهاي پيام