وضعيت اسفناك موزه‌ها سامان مي‌يابد؟/27/ «چالش امروز درگيري شبه‌موزه‌ها با موزه‌هاست»
يك عضو كميته‌ي ملي موزه‌هاي ايران (ايكوم) با بيان اين‌كه موزه از يك شكل بودن خارج شده و تنوع پيدا كرده است، افزود: اين امر سبب تبديل شدن موزه به يك نوع تفكر، نگرش و پديده‌ي مفهومي شده، ولي هيچ شكل خاصي به خود نگرفته است. به همين دليل، آن‌چه به استاندارد موزه‌يي تبديل شده است و عنوان مي‌شود، در واقع استاندارد نيست، بلكه رو در رويي با يك‌سري استانداردهاي مختلف براي انواع مختلف موزه‌هاست. رضا دبيري‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با تاكيد بر اين‌كه هنوز يك تعريف جامع و عيني و يك استاندارد كامل و جامع براي موزه‌ها ارايه نشده است، ادامه داد: بايد براي هر موزه يك تعريف خاص و به تبعيت از آن با درنظر گرفتن اهداف و كاربردها، استانداردهاي ويژه‌اي را طراحي كرد. وي با اشاره به اين‌كه شاخص‌ترين استانداردهاي موزه‌يي شامل استانداردهاي تشكيلاتي، محتوايي، برنامه‌ريزي آموزشي، عرضه و معرفي، نگهداري و حفاظت هستند، اظهار داشت: چون استانداردهاي مقدماتي مانند تشكيلاتي و محتوايي رعايت نشده‌اند، اكنون آن‌چه قابل لمس است، استاندارد نگهداري و حفظ در موزه‌هاست. او قابل لمس بودن دو استاندارد حفاظت و نگهداري را در استانداردهاي موزه‌يي، سبب تنزل يافتن شان و منزلت موزه از جايگاه فرهنگي و اجتماعي آن به جايگاه نگهداري صرف و حتا يك انبار براي اشياي تاريخي دانست و اضافه كرد: اگر به فضاي جامع موزه توجه شود و با استانداردهاي تشكيلاتي و محتوايي با آن رفتار شود، خود به خود در اين استانداردها، شاخصه‌هايي مانند نگهداري، حفاظت، آموزش و معرفي هم لحاظ مي‌شوند. وي با بيان اين‌كه تعريف كردن موزه از طريق دستگاه‌ها، تشكيلات و ابزار، يك خلا است، توضيح داد: چون ممكن است، اين تعريف بعد از مدتي تغيير كند، آن‌چه استاندارد موزه را مي‌سازد، مغز متفكر يا گروه موزه‌داران نيست كه به‌عنوان مغز موزه به‌صورت مداوم درحال بررسي و برنامه‌ريزي و به‌روز كردن است. به اعتقاد اين عضو كميته‌ي ايكوم ضعف امروز موزه‌هاي ايران، ضعف ازسوي پتانسيل‌هاي حمايتي است؛ چون طي سال‌هاي گذشته، حجم بسيار بالايي از توسعه‌ي موزه‌ها به زياد شدن تعداد موزه‌ها مربوط بوده است و نه افزايش حجم تشكيلاتي آن‌ها. وي ايجاد موزه‌هاي مختلف به‌صرف تبديل يك خانه‌ي قديمي را به موزه با قرار دادن چند ويترين و شيء در آن، بدون وجود يك موزه‌دار و حتا يك كارشناس در جامعه‌ي امروز امري طبيعي دانست و گفت: اكنون با واقعيت موزه‌ها كمتر مواجه مي‌شويم؛ ولي در عوض با شبه‌موزه‌ها بيشتر طرف هستيم. او نبود تشكيلات موزه‌يي را ضعفي ديگر در موزه‌داري ارزيابي كرد و افزود: چون سناريوي موزه در موزه‌ها شكل نگرفته و تعريف نشده است، هنوز بازيگران عرصه‌ي موزه‌داري نيز مشخص نيستند و آن‌چه به‌عنوان استاندارد مطرح مي‌شود، بيش از آن‌كه نيازمند استاندارد ويترين، انبارها و اشيا باشد، به تشكيلات موزه‌يي نياز دارد. دبيري‌نژاد با بيان اين‌كه ضعف استاندارد موزه‌ها نه‌تنها از منظر مباني شكل و شمايل، بلكه بيشتر از نظر محتوا و تشكيلات است، ادامه داد: با اين حال، اگر به سمت استاندارد و نگاه صحيح در موزه‌ها پيشرفت برويم، اين قضيه نيز حل مي‌شود. او با اشاره به نزديك شدن ايام نوروز و شدت تبليغات براي بازديد مردم از آثار تاريخي، اظهار داشت: حجم بازديدكننده از آثار تاريخي و موزه‌ها يكي از استانداردهاي لازم براي موزه است، بخصوص زماني كه بناي تاريخي يا اشياي موزه با حضور بازديدكنندگان بيشترين صدمه را ببينند. وي درباره‌ي برنامه‌ريزي براي اين سيستم، بيان كرد: با برنامه‌ريزي به‌جاي اين‌كه سيستم موزه‌داري از چارچوب بيروني به داخل هدايت شود، موزه‌ها بايد پتانسيل كارشناسي، محتوايي و تشكيلاتي خود را بالا ببرند، تا توليدكننده‌ي برنامه از داخل موزه به بيرون باشند. او ضمن مخالفت با اين تفكر كه هر شيء تاريخي بايد در موزه نگهداري شود به خبرنگار ايسنا گفت: به‌دليل اين تفكر، گسترش موزه در شهرهاي ايران بدون درنظر گرفتن استانداردهاي محتوايي و تشكيلاتي، روبه افزايش است؛ درحالي‌كه هيچ حرف يا پيام مشخصي ندارند. وي تاكيد كرد: اگر كسي با نگهداري اشياي تاريخي مشكلي دارد، بايد روش ديگري براي حفظ اشيا انتخاب كند و فقط به‌دليل حفظ آن‌ها و نامناسب بودن نوع نگهداري نبايد موزه‌ي جديدي ايجاد كرد؛ چون تاسيس هر موزه، مقدمات و شرايطي دارد و اگر موزه بدون درنظر گرفتن شرايط خاص آن ايجاد شود، نام آن شبه‌موزه است. مدير روابط عمومي كاخ ـ موزه‌ي نياوران چالش امروزي موزه‌ها را درگيري شبه‌موزه‌ها با موزه‌ها دانست و افزود: اين چالش سبب ايجاد سوءتفاهم‌هايي در برداشت از موزه شده است؛ به‌گونه‌اي كه شايد كمتر موزه‌اي در ايران به معناي صحيح موزه تلقي مي‌شود. اين عضو كميته‌ي ايكوم با اشاره به وضعيت امنيت موزه‌ها در ايران، بيان كرد: استفاده از سيستم سنتي نيروي انساني براي حفاظت از موزه‌ها و در كنار آن، استفاده از روش‌هاي مكانيكي قديمي مانند ويترين‌ها يا حفاظ‌هاي مرسوم در تامين امنيت موزه‌ها مي‌تواند موثر باشد. وي تاكيد كرد: بايد به سطحي از امنيت در موزه‌داري برسيم كه نيروي انساني مديريت‌كننده‌ي روش‌هاي حفاظتي باشد. انتهاي پيام