عمارت پيرنيا؛ از نگيني تاريخي تا بنايي گم‌شده در مجتمع‌ها و عتيقه‌فروشي‌ها
پس از گودبرداري در مقابل عمارت تاريخي مشيرالدوله پيرنيا براي ساخت مجتمعي شش‌طبقه، اهالي منطقه با امضاي طوماري از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و شهرداري تهران، لغو مجوز ساخت اين مجتمع را خواستند. همچنين كساني كه اكنون عمارت را در اختيار دارند، در نامه‌اي از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درخواست كردند كه به اين مساله رسيدگي كند. اكنون تعدادي از دوست‌داران ميراث فرهنگي نيز درحال تلاش براي براي لغو مجوز ساخت مجتمع هستند. مديرعامل موسسه‌ي فرهنگي ـ هنري خورشيد مهر در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي صدور مجوز ساخت و ساز با تاييد سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در حريم خانه‌ي پيرنيا، گفت: بسياري از موارد به‌صورت غيرقانوني در اين سيستم ممكن است، پيش روند. در واقع، هنگامي صدور مجوز به‌صورت غيرقانوني محرز مي‌شود كه با بحثي كارشناسي همراه باشد. رضا ابراهيمي‌نژاد مدعي شد: قصد تهمت زدن به هيچ‌كسي در ميان نيست، ولي گاهي بخش خصوصي با پرداخت پول بيشتري و گرفتن وكيل، كار خود را به‌پيش مي‌برد و اين دليل بر قانوني بودن كار نيست. وي ادامه داد: اگر در بافت تاريخي تهران به خيابان منوچهري دقت شود، خياباني با حجم عظيمي از ساختمان‌هاي فشرده، بدون وجود هيچ مبلمان شهري و هيچ برنامه‌ريزي براي نگهداري از بافت‌هاي ملي فرسوده، بافت‌هاي ملي بازسازي‌شده و بافت‌هايي با ناملايمات شهري ديده مي‌شود. البته در اين ميان، ساختماني زيبا كه آرامش‌بخش و القاكننده‌ي احساس خوشايندي به مردم است، وجود دارد. او وجود خانه‌ي تاريخي پيرنيا را در ميان اين بافت فرسوده با ناملايمات شهري از لحاظ ديد و بحث‌هاي كارشناسي ساختماني، زيبا ارزيابي و اظهار كرد: در شهرداري‌هاي بسياري از شهرهاي دنيا، كارشناسان طراحي‌هاي مختلفي را براي زيبايي شهر انجام مي‌دهند؛ ولي در خيابان منوچهري دامغاني كه به نام شاعر بزرگ ايراني نام‌گذاري شده است، مغازه‌هاي فروش اجناس عتيقه وجود دارند كه چون بسياري از مردم با ديد بدي به اين قضيه نگاه مي‌كنند، ممكن است، توجه آنها به آثار ارزشمند اين محدوده نيز از ميان برود. ابراهيمي‌نژاد افزود: اگر مغازه‌هاي عتيقه‌فروشي و دست‌فروشان در جمعه‌بازارهاي اين منطقه به‌طور منظم سامان‌دهي شوند، يك بافت شهري زيبا ايجاد مي‌شود؛ در اين صورت، در كنار اين مرواريد زيبا ـ خانه‌ي تاريخي پيرنيا ـ يك فضاي سبز و يك بازارچه سنتي مي‌توان به‌وجود آورد، نه يك برج شش‌طبقه كه فاجعه‌اي وحشتناك را ايجاد مي‌كند. اين فعال حوزه‌ي ميراث فرهنگي اضافه كرد: اگر شهرداري، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و سازمان‌ها متولي ديگر دست در دست هم اين امكان را به يك فضاي سبز و محيطي مفرح براي مردم تبديل كنند، افراد زيادي با كمال ميل حاضر به فعاليت در زمينه‌ي طراحي معماري سنتي به‌صورت رايگان در اين محدوده‌اند؛ ولي اكنون از افرادي كه طرح‌هايي براي ساخت اين مجموعه دارند، استفاده نمي‌شود. او توضيح داد: به‌عنوان مثال با خريد ساختمان‌هاي قديمي كنار خانه‌ي پيرنيا توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و شهرداري و تغيير كاربري آنها به كتابخانه يا تبديل به فضاي سبز، اين محدوده را به‌صورت كاروانسراهاي زمان شاه‌عباس با ايجاد كنگره‌ها و حجره‌هايي براي دست‌فروشان مي‌توان سامان‌دهي كرد، تا ديد اين منطقه، نازيبا نشود. چنين اقدامي علاوه بر جلوگيري از انهدام عمارت مشيرالدوله به بهبود شرايط منطقه نيز كمك مي‌كند. ابراهيمي‌نژاد گفت: گرچه اين كار، فقط پرداختن به موضوع از ديد عمومي است، اما به لحاظ ديد و منظر و حريم يك اثر باستاني و ملي، كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد نظر دهند كه با توجه به آن نظر، اين‌گونه مجوزها رد مي‌شوند. وي بيان كرد: مجوزهاي داده‌شده مي‌توانند پس گرفته شوند؛ يك سازمان مانند شهرداري و حتا سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كه روزانه صدها مجوز صادر مي‌كند، مسلما ناخواسته اشتباه‌هايي هم دارد كه قابل بازگشت‌اند. مديرعامل موسسه‌ي فرهنگي ـ هنري خورشيد مهر ادامه داد: آنهايي كه واقعا دغدغه‌ي ملي دارند و حاضرند، وقت خود را با آگاهي براي اين مسائل بگذارند، در اين موضوع، كاملا موضع دفاعي مي‌گيرند. او كه در حوزه‌ي ساخت فيلم مستند نيز فعاليت دارد، با اشاره به اين‌كه بسياري از هنرمندان و فيلم‌سازان براي ساخت فيلم‌هاي خود به‌دنبال بافت‌هاي قديمي مي‌گردند، افزود: اگر مردم از حساسيت نگهداري اين آثار ملي اطلاع نداشته باشند، مشكلات زيادي ايجاد خواهند شد و فاجعه‌ي سنگيني پيش مي‌آيد. وي اضافه كرد: روزي تخت جمشيد (پارسه) درحال خراب شدن بود، مدتي است كه برج جهان‌نما در اصفهان به حريم منظري ميدان نقش جهان آسيب زده است و اگر حساسيتي در اين زمينه نشان داده نشود، كم‌كم بقيه‌ي آثار تاريخي كشور نيز از ميان مي‌روند. ابراهيمي‌نژاد با اشاره به حساسيت‌هاي ايجادشده در اين حوزه، اظهار داشت: اين حساسيت‌ها ازسوي رسانه‌ها و كساني كه تمايل به انجام اين كارها دارند، قابل ستايش‌اند. اكنون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در مقابل حجم عظيمي از درخواست‌هاي مردم قرار دارد. درباره‌ي عمارت تاريخي پيرنيا نيز اگر شهرداري، كميسيون ماده 5 و هر سازمان ديگري بخواهد، مقابل خواسته‌هاي مردم بايستد، بايد با دلايل قوي پاسخگو باشد. به گفته‌ي او برخي دوست‌داران ميراث فرهنگي درباره‌ي مجوز صادرشده براي ساخت و ساز مقابل عمارت پيرنيا حاضرند، با هر كسي مناظره كنند. ازسوي ديگر، با توجه به صحبت‌هاي شهرداري و معاون حقوقي شهردار كاملا مشخص است كه اين مجوز تاييدشده نيست. وي درباره‌ي نقش بخش خصوصي در اين زمينه، تاكيد كرد: اگر بخش خصوصي بخواهد، با پول خرج كردن يا استفاده از لابي‌هايي مجوز بگيرد، بايد با اين كار برخورد قانوني شود. البته اميدواريم، در اين‌باره معاون رييس جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اظهار نظر صريحي داشته باشد، تا مشخص شود، چه كساني دغدغه‌ي فعاليت و كار را در حوزه‌ي ميراث فرهنگي دارند. اين روزنامه‌نگار همچنين با اشاره به اتفاق‌هاي مشابهي كه براي دو بناي تاريخي ديگر يعني مدرسه‌ي حافظ و مسجد همت در منطقه‌ي 12 تهران پيش آمده‌اند، گفت: اكنون كم‌ترين توجه‌ها به حوزه‌ي فرهنگ و افراد و مكان‌هاي بسيار شاخص فرهنگي مي‌شود. مردم و سازمان‌ها بايد به هر اثر فرهنگي و هنري حساسيت داشته باشند و تا وقتي اين حساسيت‌ها در همه‌ي حوزه‌ها وجود داشته باشند، آثار فرهنگي حفظ و ارايه مي‌شوند. وي يادآور شد: اگر يك بنا حفظ شود، آن بنا فقط به ايران تعلق ندارد، بلكه ابزاري براي برقراري تعاملي فرهنگي ميان ايران و دنياست. پس زماني كه خوب عرضه مي‌شود، ديگر نمي‌توان گفت كه هجوم فرهنگي نسبت به ايران زياد شده است و براي مقابله با آن، فرهنگ بومي را مي‌توان عرضه كرد. وقتي جوانان بدانند چه ارزش‌هايي در كشور خود دارند، از يك هويت ملي برخوردار مي‌شوند و زماني كه اين هويت شكل بگيرد، ديگر تهاجم فرهنگي معنايي ندارد. او با اشاره به ضعف‌هاي موجود در زمينه‌ي فرهنگي و هنري، بيان كرد: تاكنون در حوزه‌ي حفظ و عرضه‌ي آثار فرهنگي و هنري بسيار كم كار شده است؛ چون آن‌قدر درگير مسائل سياسي شده‌ايم كه اين مقوله را از ياد برده‌ايم. مديرعامل موسسه‌ي فرهنگي ـ هنري خورشيد مهر تاكيد كرد: فرهنگ و هنر در بسياري از زمينه‌ها، تيغي برنده‌تر از سياست دارند؛ زماني كه به اين موضوع پرداخته شود، هر اثر فرهنگي در ايران ارزش هنري و تاريخي دارد و حفظ خواهد شد. ابراهيمي‌نژاد ادامه داد: ايران جزو كشورهاي شاخص و با سابقه‌ي تاريخي در حوزه‌ي بنا، هنر، معماري و نقاشي است و به همين دليل، در زمينه‌ي گردشگري و حوزه‌هاي ديگر مي‌توان كار كرد. او افزود: ما مي‌خواهيم، بخش خصوصي احترام داشته باشد و درصدد آن نيستيم كه اين بخش ضرر كند؛ اما بخش خصوصي بايد بداند، به هر قيمتي در ايران نبايد پول دربياورد و اگر ايراني است و حساسيت ملي دارد، همان‌قدر كه به پول، سرمايه و حضور آنها در كشور احترام گذاشته مي‌شود، بايد به نظرات متخصصان و مردم احترام بگذارند. ما نمي‌خواهيم مجوز آنها باطل شود و ضرر كنند. بخش خصوصي به‌راحتي براي طرح خود در مكاني ديگر از شهرداري و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مجوز مي‌تواند بگيرند. وي در پايان با اشاره به معماري ايراني و زيبايي آن، گفت: معماري ايراني با خطوط شكسته و قوس‌هايي آرامش‌بخش، هارموني و فكر دارد. در صورتي كه معماري كنوني بناها، خطوط مستقيم و مهندس دارند كه هيچ آرامشي در آنها نيست. ديد ايرانيان به معماري سنتي و گنبدها عادت كرده و چه حيف كه اين ديد از معماري ايراني كنار رفته است و چشم‌ها در چارچوب‌هاي مستطيل و مكعب‌هاي كوچك قرار گرفته‌اند. انتهاي پيام