سومين « كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران » با موضوع « محتواي طرح » از سوي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در تالار شهيد قريب اين خبرگزاري برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين كارگاه از مهندس جليل حبيب اللهيان، مدير نهاد مسوول تهيه طرح جامع و تفصيلي تهران، و تعدادي از استادان محترم دانشكده هاي شهر سازي دانشگاه‌هاي تهران، شهيد بهشتي، علم و صنعت و بين المللي امام خميني(ره)، همچنين دكتر پور موسوي مشاور شهردار تهران در امور توسعه و مطالعات شهري و مسوول كميته علمي ارزيابي و بررسي طرح جامع تهران و دكتر فريبرز دولت‌آبادي، مديرعامل سازمان همياري شهرداري‌هاي استان تهران و مدير عامل سابق مركز مطالعات و تحقيقات معماري و شهرسازي ايران ، دعوت به عمل آمده بود.
دكتر سيد امير منصوري عضو هيات علمي دانشگاه تهران، داراي دكتري مطالعات شهري با تخصص معماري منظر از دانشگاه لاويلت پاريس و دكتري معماري از دانشگاه سوربن، دكتر شريف مطوف عضو هيات علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه شهيد بهشتي و داراي دكتري برنامه ريزي شهري از دانشگاه هريوت وات ( HEREIOT - WATT ) انگلستان، دكتر سيد عبدالهادي دانشپور عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه علم و صنعت و داراي دكتري طراحي شهري از دانشگاه تهران ، دكتر ناصر براتي عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه بين‌المللي امام خميني و داراي دكتري شهرسازي از دانشگاه هريوت وات انگلستان، دكتر پور موسوي عضو هيإت علمي دانشگاه امام حسين و داراي دكتراي برنامه‌ريزي شهري از دانشگاه تهران و ، دكتر دولت‌ابادي عضو هيإت عملي دانشگاه آزاد اسلامي و داراي دكتري شهرسازي از واحد علوم و تحقيقات، اساتيد شركت كننده در اين كارگاه بودند كه به بررسي موضوع ياد شده پرداختند.
در اين نشست مهندس جليل حبيب اللهيان، مدير نهاد مسوول تهيه طرح جامع و تفصيلي تهران حضور نيافت و اساتيد حاضر در جلسه خواستار برگزاري نشستي با حضور مسولين اين نهاد به منظور بررسي دقيق‌تر و دريافت پرسش‌هاي خود در مورد طرح جامع تهران شدند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران،( ايسنا )، دكتر پورموسوي مشاور شهردار تهران در امور توسعه و مطالعات شهري و رييس كميته علمي بررسي طرح جامع تهران در شهرداري تهران، با حضور در جمع اساتيد شركت كننده در سومين كارگاه نقد و بررسي اين طرح در دفتر مطالعات ايسنا، با اشاره به اين‌كه نقدهاي علمي اساتيد مورد مطالعه و بررسي شهردار تهران قرار گرفته است، گفت: از منظر شهردار تهران دغدغه‌هاي جامعه علمي و مراكز علمي – پژوهشي ما درباره طرح جامع تهران جدي است.
با اشاره به اين‌كه اگر شهردار نتواند به دغدغه‌هاي جدي مراكز علمي پاسخ منطقي و معقول بدهد، جاي ابهامات زيادي را براي مديريت شهر باقي مي‌گذارد، گفت: اين نويد را به شما مي‌دهم كه شهردار تهران تأكيد دارند تا زماني كه اين طرح مراحلي ارزيابي خود را در شورايي علمي طي نكند هرگز به عنوان كارفرما آن را به شوراي عالي شهرسازي ارسال نخواهند كرد.
دكتر پورموسوي در خصوص برررسي هاي انجام گرفته در شوراي شهر و شوراي عالي معماري و شهرسازي تصريح كرد: طرح نه به عنوان طرح خاتمه يافته از منظر شهردار تهران، بلكه در مراحل گزارش‌دهي مراحل انجام به شوراي عالي شهرسازي و شوراي اسلامي شهر تهران ارسال مي‌شود.
وي با دعوت به همكاري اساتيد در بررسي علمي و بي طرفانه اين طرح،گفت : شهردار تهران قائل به رويكردي علمي است و قاطعانه معتقد است تا زماني كه اجماع علمي براي تاييد اين طرح به وجود نيايد مسووليت آن را نخواهند پذيرفت.
وي تأكيد كرد: اين موضع قاطع ايشان است و مسووليت آن را هم مي‌پذيرد.
دكتر پورموسوي ادامه داد: البته همه‌ي ما قبول داريم كه هيچ طرحي نمي‌تواند 100% تامين‌كننده اهداف باشد؛ اما متفق‌القول هستيم كه بايد تامين‌كننده درصد بالايي از نظرات كارشناسان و ذي‌نفعان طرح باشد.
وي در پاسخ به اين انتقاد اساتيد حاضر در كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران كه منطق مهندس حبيب‌اللهيان، مبني بر اين‌كه داشتن سندي با انبوه اشكال، بهتر از نداشتن آن است؛ نبايد توجيهي براي ناديده گرفتن ايرادات اين طرح واقع شود، گفت: البته ما معتقديم كه طرح بايد باشد اما به «هر قيمتي» را قبول نداريم، معتقديم طرح بايد باشد اما منطقي، علمي و عاقلانه!
مسوول كميته علمي ارزيابي با تأكيد بر مشي بي‌طرفانه و علمي اين كيمته گفت: اين قول را از طرف آقاي شهردار به شما مي‌دهم كه ما راهكار جدي و اجرايي براي محك علمي اين طرح داريم و شهردار تهران معتقد است تأييد اين طرح تا زماني كه در معرض قضاوت كارشناسان، ذي‌نفعان و مردم قرار نگرفته است، درست نيست.
مشاور شهردار تهران در امور توسعه و مطالعات شهري با اشاره به بحث‌هايي كه پيش از اين در كارگاه‌هاي بررسي و نقد طرح جامع تهران صورت گرفته است، گفت: همه بحث هايي كه تا كنون مطرح شده است، بحث هايي منطقي و معقول هستند، بحث دراهداف، ، بحث در متدولوژي و روش، به ويژه معتقدم كه در اين طرح روش تجزيه تحليل كاملا مبهم است، روش تجزيه و تحليلي كه قاعدتاً بايد خروجي مطالعات طرح جامع بر مبناي آن استوار باشد، تعريف نشده است.
وي افزود: همه‌ي همكاران دانشگاهي ما مي‌خواهند اين طرح شفاف و روشن از منافع مردم دفاع كند و در راستاي اعتلاي كشور باشد.
وي متذكر شد: هنگامي كه از ما سوال مي‌شود آيا اين طرح در شأن جمهوري اسلامي ايران و كشوري كه اين همه متخصص دارد است؟ نبايد ناراحت بشويم؛ بلكه بايد براي آن دليل بياوريم.
وي تأكيد كرد: مديريت فعلي تهران معتقد است كه ما بايد شأنيت اين كار را رعايت كنيم و با احترام به همه‌ي كارشناسان به بررسي آن بپردازيم، اما واقعا جبهه‌بندي و دوگانگي‌اي وجود ندارد، ما در كنار دوست عزيزمان آقاي مهندس حبيب‌اللهيان بايد به بحث علمي بپردازيم و اين مردم هستند كه بايد قضاوت كنند.
وي كه بر پايبندي به بي‌طرفي و علمي بودن ارزيابي طرح جامع تهران تأكيد مي‌كرد، ارزيابي علمي و دوستانه اين طرح را به مثابه يك فرصت براي نهاد تهيه كننده طرح جامع تلقي كرد.
گفتني است شهردار تهران پيش از اين در مقاله اي كه در آخرين جلسه گزارش نهايي طرح جامع تهران، با حضور وزير مسكن و رييس نهاد تهيه كننده طرح جامع و تفصيلي تهران ارائه كرد، برخي از وجوه مطالعات طرح جامع از جمله هم زماني تهيه چشم‌اندازشهر، طرح تفصيلي و طرح جامع را مورد نقد و پرسش قرار داد.
در ادامه كارگاه نقد و بررسي طرح جامع تهران در دفتر مطالعات ايسنا، اساتيد دانشگاه با اعتراض به عدم انتشار گزارش نهايي طرح جامع تهران، تهيه و تصويب محرمانه طرح جامع تهران را مضر به حال شهروندان و بدترين رويكرد براي تصويب يك طرح تأثيرگذار در زندگي مردم عنوان كردند.
دكتر منصوري با اشاره به اين‌كه همه دنيا، مشاركتي كردن تهيه برنامه‌هاي شهري را سرلوحه كار خود قرار داده‌اند گفت: نهاد تهيه كننده طرح جامع تهران در يك برنامه‌ريزي حساب شده، سعي مي‌كند؛ هرچه محرمانه‌تر و پنهاني‌تر اين كار صورت گيرد.
وي افزود: طرح جامعي كه اساتيد دانشگاه، شهرسازان و كساني كه حرفه و دغدغه‌شان شهر است، از آن اطلاعي ندارند؛ مردم بيچاره كي مي‌توانند درباره آن نظر دهند و كدام يك از كارشناسان رده مياني كه در شوراهاي مختلف ارزيابي اين طرح شركت مي‌كنند، جرأت دارند به طرحي كه توانسته خود را از چشم همه پنهان نگه دارد، طرح اشكال كنند؟
دكتر منصوري ادامه داد: در آخرين جلسه گزارش نهايي طرح كه تنها جلسه تشريح علني طرح بود، اعلام كردند جلسه ديگري براي پاسخ به اين سؤالات گذاشته مي‌شود؛ اما اين كار هم انجام نشد و اكنون طرح به صورت چراغ خاموش در كميته فني شوراي عالي شهرسازي و كميته برنامه‌ريزي استان در دستور كار قرار داده شده و با رايزني‌هاي گوناگون ارزيابي مي‌شود.
دكتر پور موسوي مشاور شهردار تهران در امور توسعه شهري، در پاسخ اعلام كرد به مهندس جليل حبيب‌اللهيان، مدير نهاد تهيه كننده طرح جامع تهران پيشنهاد داده است كه خروجي طرح را به طور كامل در يك سايت ارائه كند.
وي با تأكيد بر اين‌كه دليلي ندارد كه ما پنهان‌كاري كنيم، متذكر شد: نبايد آنچه كه براي مردم تهيه شده است را پنهان كنيم.
در ادامه اين نشست دكتر مطوف عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه شهيد بهشتي با اعلام اين‌كه من از تلاش‌هاي انجام گرفته در شهرداري تهران اطلاع دارم، گفت: اما تهيه‌كننده طرح به نحوي در رسانه‌ها اطلاع‌رساني مي‌كند كه گويا اين كميته علمي در شهرداري تهران وجود ندارد و طرح به سرعت در حال تصويب است.
دكتر منصوري نيز در ادامه افزود: وزير مسكن نيز در مصاحبه‌اي اعلام كردند كه آبان‌ماه بررسي طرح به اتمام مي‌رسد.
دكتر پورموسوي، مشاور شهردار تهران در امور توسعه شهري در پاسخ تصريح كرد: آقاي وزير بر مبناي گزارش وضع موجود آقايان اظهار نظر مي‌كنند.
وي افزود: ما خدمت آقاي وزير عرض كرديم كه تا زماني كه ارزيابي‌هاي كارشناسانه لازم در مورد نتايج طرح به عمل نيايد، تصويب آن منطقي نيست.
در ادامه اين نشست دكتر منصوري با اشاره به اين‌كه پيشنهاد ارايه كليه دستاوردهاي طرح روي يك سايت اينترنتي ، در واقع تير خلاصي است به هر نوع رويكرد پنهان‌كارانه، گفت: تصميم شهردار انصافا جاي تقدير دارد و بايد به اين همت و عزم آفرين گفت ؛ اما اين رويكرد آفتي دارد؛ آفت مورد نظر سياست دفع‌الوقت است!
وي توضيح داد: با توجه به شرايط اجتماعي ما، بحران‌هايي كه پي در پي مي‌رسد، تحولات سياسي، مديريتي و اضطرار هايي كه در اثر آنها تصويب هر طرحي مسامحه روبرو مي‌شود، بايد براي اين كار يك ضرب‌العجل گذاشته شود.
عضو هيأت علمي دانشگاه تهران، تصريح كرد: هيچ يك از نوشته‌ها و اسناد اين طرح محرمانه نيست. كساني كه اين اسناد را تهيه كرده‌اند هيچ يك دستگاه محرمانه نبودند و اتفاقا افرادي نيستند كه اطلاعات محرمانه نزد آنها باشد.
دكتر منصوري متذكر شد: اگر مشاوران در اين زمينه مطلبي مي‌دانند طبيعتا همه دانشگاهيان ما هم مي‌توانند بدانند.
وي افزود: هر اندازه خواهش كرديم كه 90 صفحه پاورپوينت ارائه داده شده در تنها جلسه گزارش نهايي طرح جامع تهران را به ما بدهند فايده‌اي نداشت.
وي با اشاره به اين كه ميان كلاهبرداري و بدقولي تنها يك زمان، فاصله است، گفت:اگر آقايان بگويند دو ماه، سه‌ماه، چهارماه ديگر نتايج اين مطالعه را منتشر مي‌كنيم و مرتبآَ آن را به تأخير بياندازند، مشخص نيست در آن زمان آقاي قاليباف در اين مسؤليت باشند يا آن كه اضطراري در تهران پيدا مي‌شود كه مديران تصميم مي‌گيرند يك سند ولو صوري در تهران تصويب كنند.
دكتر منصوري ادامه داد: بنابراين اگر به عزم آقاي قاليباف يك قيد زماني نيز افزوده شود كه تا تاريخ مشخصي نتايج طرح در اختيار مردم قرار گيرد؛ اين عزم معنايي بسيار جدي پيدا مي‌كند.
دكتر منصوري كه در سومين كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران در ايسنا سخن مي‌گفت، با بيان اين كه طرح جامع تهران ناظر به هيچ هدف روشن و تعريف شده‌اي نيست، گفت: ادبياتي كه تحت عنوان اهداف كلان، در پاورپوينت‌ها ارائه شده است، همه در انتهاي كار تنظيم شده و در واقع ابتدا طرح تهيه شد و برنامه‌هاي خود را ارائه كرد و پس از آن اهداف تعيين شد.
وي افزود: گفته مي‌شود در بخش سكونت، جمعيت تهران بايد ثابت باشد؛ به دليل آن كه در طرح مجموعه شهري تهران، جمعيت بايد ثابت باشد؛ اين در حالي است كه طرح مجموعه شهري تهران، هيچ پايگاه قانوني ندارد.
در بخش مسكن يكباره مطرح مي‌شود كه مساحت مسكن تهران ثابت و تراكم هم در همه جاها در حد120% ثابت مي‌ماند؟ غير از « برخي از جاها » كه براي آن متر و ميزان و عدد و رقمي مطرح نمي‌شود و شرايط و محدوده‌هاي آنچه كه به عنوان «برخي جاها»، مورد نظر است، شناور است.
دكتر منصوري ادامه داد: اين طرح مي‌گويد نزديك به 20 درصد خانوارهاي تهراني فاقد مسكن هستند و ما بحران قيمت مسكن در تهران را داريم سهم مسكن اكنون در سبد هزينه‌هاي خانوار تهراني نزديك به 100 درصد است؛ در حالي كه اين سهم، بايد 20 تا 30 درصد باشد. اما آيا طرح جامع اين موضوع را يك مسأله مي‌بيند؟ در اين صورت چه راه حلي را براي آن ارايه مي‌دهد؟
وي تصريح كرد: اگر اين طرح بخواهد اجرا شود، عملاً 20 درصد خانوارهاي تهراني بايد به دليل آن‌كه طرح جامع، توسعه مسكن را متوقف كرده از آن كوچ كنند چرا كه اساسا مسكني براي سكونت آنها وجود نخواهد داشت، اين كه اين امر مبتني بر كدام سياست توسعه‌اي و راهبرد بالادستي است؟ مشخص نيست. به تعبير ديگر مقدمات و متدولوژي تدوين محتواي طرح مفقود است.
وي ادامه داد: تبعات فريزكردن ساخت مسكن در چنين شرايطي چيست؟ آيا اين تبعات مطالعه شده است؟ آيا غير از اين است كه افزايش 40 درصدي قيمت مسكن در سال جاري حاصل چنين سياست‌هايي است؟ طرح جامع در كجاي خود زلزله را را به عنوان خطرناك‌ترين جدي‌ترين تهديد تهران ديده است كه بر اساس آن بازسازي بافت فرسوده تهران را در يك برنامه 10، 15 يا 20 ساله پيش‌بيني كند؟
دكتر منصوري افزود: بايد توضيح دهم دورنماي اقداماتي كه ما امروز براي حل مشكل بافت‌هاي فرسوده انجام مي‌دهيم 200 سال است، چرا كه طرح بالادستي كه زمينه‌هاي قانوني الزام ساير دستگاه‌ها را به مشاركت در نوسازي بافت‌هاي فرسوده فراهم كند، پرداختن به اين موضوع را فراموش كرده است و تنها در انتهاي طرح، بحثي تحت عنوان اراضي ذخيره نوسازي مطرح شده است كه اگر جمع آنها را در نظر بگيريم، جمعيت بسيار ناچيزي مي‌توانند در آن استقرار يابند، اين در حالي است كه از سه ميليون نفر جمعيت در اين زمينه سخن گفته مي‌شود!
عضو هيأت علمي دانشگاه تهران در ادامه تصريح كرد: اهدافي كه طرح جامع خود را به آنها متعهد ديده است، اهدافي خيالي ، غير واقعي و گزينشي است.
در ادامه سومين كارگاه بررسي و نقد طرح جامع تهران در دفتر مطالعات ايسنا، دكتر براتي عضو هيأت علمي دانشكده بين‌المللي امام خميني، با بيان اين‌كه هر اتفاقي كه در تهران به وقوع بپيوندد، به مثابه يك موج تمام مملكت را فرا خواهد گرفت، گفت: بر اين اساس ما درباره موضوعي ملي ونه محلي سخن مي‌گوييم.
وي با اشاره به اين‌كه برخي از مسائل علمي كه از گذر قانون عبور مي‌كنند، تبديل به مفاهيمي دگم مي‌شوند، افزود: اين موضوع به خوبي نشان مي‌دهد كه تحول و نظريه پردازي در شهرسازي ما جايگاهي ندارد و مفاهيم گنگ و مبهم است.
وي افزود: در شرايطي كه ادعا اين بود كه قرار است روش‌هاي‌جديدي در تهيه طرح به كار‌گرفته شود، شهر تهران مسئله يابي شود و يك شهر تخت ديده نشود، متأسفانه در انتهاي كار انحرافي تاريخي پيش آمد كه اجازه نداد مطالعه‌اي كه قرار بود بر اساس آن مسائل تهران با روش‌هاي مختلف دريافت، دسته بندي، طبقه بندي و اولويت بندي مي‌شوند، انجام پذيرد؛اگر چه اين موضوع نيز كافي نبود و به تعبير آقاي دكتر منصوري ما بايد مشخص كنيم كه اساساً جمهوري اسلامي پايتخت خود را چگونه تعريف مي‌كند
دكتر براتي در ادامه گفت: طرح جامع، در واقع خصلتي ضد برنامه‌اي دارد چرا كه اين طرح وضعيت مشكلات فعلي تهران را تثبيت مي‌كند.
عضو هيأت علمي دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه بين‌المللي امام خميني تصريح كرد: اگر قرار است كه دوگانگي و دوقطبي بودن شهر تهران، اختلاف تراكم بسيار شديد جنوب و شمال، جمعيت و مسائل اجتماعي آن و مسائلي از اين دست تثبيت شوند، جاي اين سووال پيش مي‌آيد كه اساسا چه دليلي براي تهيه اين طرح وجود دارد؟
دكتر براتي با اشاره به بازديدي علمي از پاريس گفت: در پاريس جدايي طبقات را به ضرر جامعه تلقي مي‌كردند و بر‌اين اساس آنها مجموعه‌اي مي ساختند كه بخشي از آن كاملاً‌خصوصي بود، بخشي ديگر سوبسيددار و بخشي از آن به كلي در مالكيت شهرداري قرار داشت. اين درحالي است طراحي همه آنها يكسان بود.
وي گفت: بي آن‌كه خواسته باشم اين الگو را تأييد كنم، از اين طرح مي توانيم به اين نتيجه برسيم كه آنها براي حل مشكلات اجتماعي خود راه حل‌هايي را جستجو مي‌كنند.
وي تأكيد كرد: بنابراين حداقل مسووليت ما اين بود كه مشكلات شهر را بشناسيم و سعي كنيم از طريق برنامه ريزي كالبدي آن را تخفيف دهيم. در حالي كه اين كار نيز انجام نگرفت.
وي افزود: همه ما مي دانيم كه آلودگي، ترافيك و خطرپذيري زلزله در تهران از جمله مهمترين مشكلات آن است، اين در حالي است كه طرح جامع اساسا به اين مشكلات بي‌توجه است و همه اين مشكلات را هم‌تراز و تخت مي‌گيرد و تقريباً همان روندهاي گذشته را در پيش مي‌گيرد.
دكتر براتي با اشاره به اين‌كه در مطالعات گام اول مشخص كرديم كه يكي از مهمترين مشكلات شهر تهران بلكه عامل مهم وضعيت كنوني آن، مشكلات مالي و مديريتي آن است، گفت: چگونه طرح، قبل از آن‌كه مشكلات مديريتي و مالي را حل كند فروش تراكم را ممنوع مي كند.
وي ادامه داد: مؤسسه اپور( آتليه شهرسازي پاريس)همه آنچه كه امروز به عنوان نقد هاي علمي و تخصصي اين طرح مطرح مي‌شود را به عنوان ايرادات اين طرح اعلام كرد.
وي افزود: اپور از تهيه كنندگان طرح مي‌پرسيد كه برنامه‌ريزي مسكن در طرح شما كجاست؟ و اگر بخش عظيمي از طرح شهر عظيمي مثل تهران را برنامه ريزي مسكن به خود اختصاص ندهد به چه دردي مي‌خورد؟ آنها مي گفتند كه شما علاوه بر برنامه‌ريزي مسكن، برنامه‌ريزي محيط زيست نيز نداريد، به سيماي شهر نيز نپرداخته‌ايد.
دكتر براتي ادامه داد: به محض ترجمه گزارش اپور، به يكباره اين موسسه بايكوت شد. اما اگر اپور اين طرح را قبول ندارد، دانشگاه نيز آن را قبول ندارد. مديران شهرداري و مردم هم قبول ندارند، پس براي چه كسي تهيه مي‌شود؟ وقتي كه از آنها مي‌خواستيم حداقل با مديران شهرداري رايزني كنند، مي‌گفتند تخصص مديران شهرداري اين موضوع نيست، دو ماه ديگر هم تغيير مي‌كنند. من مي‌گفتم شما هم تغيير مي‌كنيد، دولت هم تغيير مي‌كند. شرايط هم در حال تغيير است، اما به هر حال آنها كساني هستند كه با مسائل شهر درگير هستند و اگر آنها نمي‌فهمند و محرم محسوب نمي‌شوند، پس آيا در نظر گرفته ايم كه از جمله همين افراد در آينده چگونه مي‌خواهند آن را اجرا كنند. ما 50 سال است كه تجربه مي‌كنيم مردم و مسوولين با زور و اجبار طرح را اجرا نمي‌كنند.
ادامه دارد...