دبير هماهنگي پروژه‌هاي بزرگ سازمان: به‌كارگيري توان كارشناسي پارسه در پاسارگاد طبيعي است پلكان آپادانا در ماه‌هاي نخست پس از حفاري بيشترين تخريب را داشت
دبير هماهنگي پروژه‌هاي بزرگ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، بخشي از وضعيت آثار تاريخي مجموعه‌ي پاسارگاد را در نامه‌اي توضيح داد. محمدحسن خادم‌زاده، پس از انعكاس گزارشي درباره‌ي وضعيت اسفناك آثار باستاني پاسارگاد در خروجي بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ارايه‌ي توضيحاتي را درباره‌ي اين مجموعه ضروري دانست. به گزارش گروه دريافت خبر ايسنا، متن كامل نامه‌اي كه ازسوي دبير هماهنگي پروژه‌هاي بزرگ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فرستاده شده، به اين شرح است: «مسلما آنچه در پاسارگاد از نگاه مرمت و پژوهش‌هاي گوناگون باستان‌شناسي ازجمله در دهه‌هاي گذشته انجام شده، با پيشرفت‌هاي اخير علم و فناوري قابل بررسي و نقد است؛ ضمن اين‌كه بسياري از اقدامات در زمان خود از ارزش ويژه‌يي برخوردار بوده و بديهي است كه پژوهش‌گران و دست‌اندركاران، نيازمند اين‌گونه نقد‌ها هستند تا بتوانند شيوه‌اي مطمئن‌تر براي حفاظت از ميراث جهاني پاسارگاد به‌كار گيرند. پاسارگاد در سال 1383 و پس از دو سه سال كار پژوهشي مداوم و تدوين برنامه‌ي مديريتي قابل قبول به ثبت جهاني رسيد. آشكار است كه اولين گام در ثبت جهاني، تعيين عرصه و حريم بر مبناي داده‌ها و پژوهش‌هاي مربوط است. نكته‌ي مهم آن است كه اين عرصه و حريم، هيچ‌گاه نهايي نيست و با پيشرفت پژوهش‌ها و شناخت عميق‌تر، حد آن‌ها مشخص‌تر مي‌شود؛ اما اين شناخت بيشتر، بويژه در مورد پاسارگاد و منطقه‌ي آن، نيازمند صرف سال‌ها زمان است و در اين ميان، نكته‌ي مهم، آغاز روش‌مند پژوهش‌هاي نظام‌مند در همه‌ي زمينه‌ها ازجمله باستان‌شناسي چه به‌صورت استفاده از علوم نوين مانند ژيوفيزيك و باستان‌شناسي هوايي و زميني و چه به‌صورت كاوش‌هاي ميداني است كه خوشبختانه از حدود سه و نيم سال پيش به اين‌سو، در حال انجام بوده و نتايج بسيار خوبي را نيز به‌همراه داشته است. اين‌كه پاسارگاد، پايگاه مستقلي نداشته و به تخت جمشيد وابسته است، از نگاه فعلي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و يونسكو ريشه مي‌گيرد كه هر دو نهاد مزبور، به ارتباط تنگاتنگ پارسه (يا تخت جمشيد) و پاسارگاد واقفند و كل منطقه‌ي تاريخي پارسه ـ پاسارگاد به‌صورت يك چشم‌انداز فرهنگي تلقي مي‌شود كه البته اين يك‌پارچگي در طول تاريخ نيز نمايان بوده است؛ به اين معنا كه اين دو ميراث جهاني همواره نقش مكمل‌گونه داشته‌اند. از همين‌رو، كاملا منطقي است كه امكانات موجود، تجربه‌هاي اندوخته شده و نيز توان كارشناسي تخت جمشيد در پاسارگاد نيز به‌كار گرفته شود. البته هم‌اكنون پاسارگاد، پايگاهي دارد كه به‌مرور مجهز‌تر نيز خواهد شد؛ براي نمونه در سال گذشته 50 درصد از ساختمان‌هاي مجموعه‌ي دفتر فني و اقامت‌گاه كارشناسان به‌پايان رسيد و در سال جاري نيز باقي مانده‌ي آن، اجرا خواهد شد. هم‌چنين در صورت تامين اعتبار، شروع اجرايي مركز فرهنگي و مركز معرفي پاسارگاد كه نقشه‌ي اجرايي و مدارك مناقصه‌ي آن تهيه شده است، در سال جاري عملي خواهد شد. اما اين ادعا كه استفاده از موادي چون ملات سيمان در آثار سنگي، امروزه در جهان منسوخ شده و ديگر مورد استفاده قرار نمي‌گيرد، چندان دقيق نيست؛ زيرا واقعيت اين است كه جايگزين مناسبي براي آن وجود ندارد كه از آزمون تجربه سربلند بيرون آمده باشد. از همين‌رو به ناچار بايد در حد مراقبت و در موارد اضطرار هرچند به ميزان ناچيز و تا زماني كه پژوهش‌هاي آينده راه‌حلي بهتر ارايه نداده است، از آن استفاده شود. خوشبختانه در حال حاضر، رابطه‌ي بسيار نزديكي با سازمان‌ها و نهاد‌هاي جهاني وجود دارد و قرار است با هم‌كاري يونسكو، كارگاه‌هاي آموزشي و كارشناسي متعددي در موضوعات مربوطه برگزار شود تا با تبادل دانش و تجربيات جهاني، نتايج كاربردي‌تري نيز حاصل شود. مطابق مقررات يونسكو، بايد گزارشات ادواري هر اثر ثبت جهاني مرتبا به نهاد مربوط ارسال شود تا ضمن ارايه‌ي نظر تخصصي، در صورت لزوم، كمك‌هاي كارشناسي مستقيم مورد نياز محوطه نيز تامين شود. اما در مورد وضعيت فرسايش، بايد اظهار داشت كه فرسايش به عوامل مختلفي ازجمله جنس سنگ، چگونگي استقرار، آلودگي محيط، وضعيت آب‌وهوايي، ميزان مراقبت و وضعيت تعادل محيطي ناشي از حالت حفاري شده يا حفاري نشده‌ي اثر و غيره، بستگي دارد كه براي نمونه، در مورد اثر حفاري شده، فرسايش به‌دليل تغيير يك‌باره‌ي شرايط محيطي پس از حفاري تشديد نيز مي‌شود؛ براي مثال، بخش‌هايي از پلكان شرقي آپادانا، كه حدود 70 سال پيش از زير خاك بيرون آمده، فرسايش بيشتري در مقايسه با بخش‌هايي كه بيرون بوده‌اند، داشته است و بيشترين فرسايش در ماه‌هاي اول بعد از حفاري رخ داده است. تصاوير زمان حفاري و تصاوير سه سال بعد، صحت آن‌را ثابت مي‌كند و بايد اذعان داشت كه فرسايش در هر صورت وجود دارد. اصولا تطويل عمر بنا تنها تا حدودي امكان‌پذير است. از همين‌رو، مستندنگاري، ثبت و ضبط اسناد تاريخي و آرشيو بهينه‌ي آن‌ها از تاكيدات به‌جاي يونسكو است كه درحال حاضر و با دانش و امكانات موجود درحال انجام است. به همين منظور، برنامه‌هاي متعددي، چه به لحاظ شناخت، پژوهش، مستندنگاري، معرفي و گردشگري و چه به لحاظ اجرايي در قالب انتشارات، افزايش خدمات و سامان‌دهي مسير گردشگري برمبناي مستندات تاريخي به‌دست آمده، انجام پژوهش‌هاي ميداني (بويژه باستان‌شناسي) اجراي برنامه‌هاي منظم مراقبتي و طرح‌هاي مختلف مديريت كنترل حفاظت و هدايت منطقه در راستاي طرح مديريتي براساس اولويت‌هاي زماني و مالي مورد نياز، درحال انجام است. هم‌چنين كار اجراي مرمت آرامگاه كورش، پس از تكميل مطالعات از ابتداي سال 1385 آغاز شده است و باقي بنا‌هاي موجود نيز در سال جاري، باتوجه به مطالعات انجام شده و برمبناي اولويت در دستور كار قرار دارد. انتهاي پيام