كارشناس ارشد مرمت آثار تاريخي: نتايج تحقيقات ملات هيچ‌گاه در مرمت آثار چغازنبيل (دوراونتاش) به‌كار نرفت /وضعيت ناجور دوراونتاش (چغازنبيل) بهبود مي‌يابد؟/32
نتايج تحقيقات سه ساله‌ي سيدحسين حسيني درباره ملات‌هاي به‌كار رفته در چغازنبيل (دوراونتاش) و توليد ملات مرمتي، هيچ‌گاه در كارگاه‌هاي مرمتي استفاده نشده و به همين دليل، او مهم‌ترين مشكل اين محوطه‌ي تاريخي را استفاده از نكردن از نتايج تحقيقات در فعاليت‌هاي اجرايي مي‌داند. اين كارشناس ارشد مرمت آثار تاريخي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: مرمت‌هاي چغازنبيل (دوراونتاش) براساس تجربه‌ي كارشناسان كارگاه انجام مي‌شود؛ درحالي‌كه پس از پايان مطالعات درباره‌ي ملات‌هاي چغازنبيل (دوراونتاش)، مي‌شد از نتايج آن در مرمت‌ها استفاده كرد ولي هيچ‌گاه اين اتفاق نيفتاد. وي مرمت و حفاظت برمبناي تجربه‌ي سنتي كارشناسان را همراه با مشكل ارزيابي كرد و گفت: وقتي در كارگاه مرمت، ملات بندكشي با اتكا به تجربه‌ها و بدون توجه به بررسي‌هاي آزمايشگاهي و ميداني توليد و روي اثر كشيده شد، با نخستين باران، ملات‌ها از ميان رفت؛ دليل آن نيز استفاده از خاك در گچ براي توليد ملات بود كه خاك با جذب آب، باد كرده و گچ از ميان رفته بود. چنين اقدامي به بنا، آسيب نامحسوسي مي‌زند و هربار كه ملات‌ها دوباره روي اثر كشيده شوند، مشكل ايجاد خواهد شد. او با تاكيد بر اين‌كه مطالعه‌ي ملات در چغازنبيل (دوراونتاش)، تنها مخصوص اين محوطه و در سطحي عالي بود، ادامه داد: از سال 1378 تا 1381 در دو حوزه‌ي ملات‌هاي به‌كار رفته در آثار و ملات‌هاي جايگزين در مرمت‌ها مطالعه شد. در بخش نخست، مطالعات ميداني در كنار بخش آزمايشگاهي انجام گرفت كه در نتيجه‌ي آن، سه نوع ملات به‌كار رفته در آثار چغازنبيل (دوراونتاش) شناسايي شد؛ ملات گل، ملات گچ و ملات قير كه درباره‌ي ملات قير براي نخستين‌بار در چغازنبيل (دوراونتاش) تحقيق مي‌شد. مدير گروه مرمت و احياي بناهاي تاريخي دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان در ادامه، توضيح داد: ملات قير و گچ در قسمت‌هايي كه بنا با آب در تماس بوده مانند ناودان‌ها، مخزن‌هاي آب و بخش‌هايي كه رطوبت از آنجا نفوذ مي‌كرد، مانند تاق‌ها و ديوارهاي گور دخمه‌ها، استفاده شده است. ضمن آن‌كه به‌جز اين سه نوع ملات كه ملات‌هاي دوره‌ي ايلامي‌اند، چند نوع ملات مرمتي نيز شناسايي شد كه گريشمن آن‌ها را توليد و به‌كار برده است. هم‌چنين چند نوع ملات نيز مورد مطالعه قرار گرفت كه پس از انقلاب و از زمان آغاز فعاليت پروژه‌ي چغازنبيل (دوراونتاش) در بنا استفاده شده است. وي ملات‌هاي به‌كار رفته در چغازنبيل (دوراونتاش) را به ملات‌هاي دوره‌ي ايلامي، ملات‌هاي مرمت‌هاي گريشمن و پس از آن و ملات‌هاي مورد استفاده در پروژه، دسته‌بندي كرد و اظهار داشت: ملات‌هاي بندكشي در چغازنبيل (دوراونتاش)، كاملا ازميان رفته بود و نمونه‌هايي از اين نوع ملات نيز برمبناي دو پايه‌ي گچ و آهك توليد شد. حسيني اضافه كرد: از ملات بندكشي در دوره‌ي ايلامي روي آجرها استفاده مي‌شد كه با ازبين رفتن اين ملات، ملات گلي زير آن در تماس مستقيم با باران قرار مي‌گرفت و ازبين مي‌رفت؛ اين مساله عامل تخريب بخش‌هايي از ديوارها بود. باتوجه به اين‌كه زيقورات، هسته‌اي خشتي دارد كه با يك لايه از آجر پوشانده شده است، در زمان حفاري‌هاي گريشمن، بخش‌هاي آجري تخريب شده بود و او با استفاده از خاك‌هاي حفاري آجر ساخته و روي نماي خشت‌ها كشيده بود. انتهاي پيام