در 27 تيرماه 1367 و در يك اقدام ناگهاني جمهوري اسلامي ايران قطعنامه 598 سازمان ملل متحد را پذيرفت تا حسن نيت خود را پس از هشت سال دفاع مقدس ثابت نمايد و دشمن متجاوز را در چهارچوب قوانين بين‌المللي به تمكين وادارد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، قرارداد معروف 1975 كه به مرزهاي معين دو كشور تاكيد مي‌كرد، از جمله بديهي‌ترين مواردي بود كه جمهوري اسلامي ايران، رژيم عراق را به پايبندي نسبت به آن فرا مي‌خواند.

سيرت تجاوزكار دشمن، علي‌رغم پذيرش قطعنامه 598 از سوي جمهوري اسلامي ايران، باز هم بروز و ظهور يافت. باز هم قواي مسلح عراق با بهره‌گيري از مزدوران خودفروخته استكبار، مرزهاي كشور اسلامي ما را درنورديدند و هجومي ديگر را به شهرها و روستاهاي ايران آغاز كردند.

يكي از دلايل واهي رژيم بعث عراق براي تجاوز به حريم نظام جمهوري اسلامي ايران، اختلاف بر سر مرزهايي است كه در قرارداد 1975 الجزاير تعيين شده بود. پس از نزديك به هشت سال جنگ نابرابر كه تمام موجوديت رژيم عراق در خطر قرار گرفت، آمريكا و ديگر متحدان و ياوران رژيم بعث عملا وارد جنگ شدند.

حضرت امام خميني (ره)، با در نظر گرفتن مصالح عالي نظام اسلامي و با درك توطئه گسترده‌ آمريكا و غرب براي سركوب انقلاب اسلامي و مردم مسلمان و انقلابي ايران، پس از مشورت با فرماندهان عالي نظام و مسؤولان مملكتي، قطعنامه 598 شوراي امنيت را پذيرفتند. شوراي امنيت در اين قطعنامه دو كشور ايران و عراق را به برقراري “آتش بس” و “صلح” دعوت كرده بود.

جمهوري اسلامي ايران به دليل ويژگي‌هاي مثبت برخي از مفاد اين قطعنامه، به ويژه بندهاي مربوط به معرفي متجاوز و پرداخت غرامت جنگي، موافقت خود را با پذيرش آن اعلام كرد. اما با وجود پذيرش قطعنامه 598 توسط جمهوري اسلامي ايران، رژيم عراق كه خود نيز آن قطعنامه را پذيرفته بود، تا زمان برقراري آتش بس رسمي در مرداد ماه سال 1367 شمسي (اوت 1988 ميلادي) به تهاجمات خود عليه جمهوري اسلامي ايران ادامه داد و خوي تجاوزگري خود را بار ديگر آشكار ساخت.

پس از پذيرش قطعنامه 598 از طرف ايران، آتش بس ميان طرفين از تاريخ 29 مرداد 1367 برقرار شد. شوراي امنيت در تاريخ 18 مرداد 67، قطعنامه 619 را تصويب كرد كه به موجب آن گروه ناظران نظامي ايران و عراق و سازمان ملل كه از حدود چهارصد نفر از 25 مليت مختلف تشكيل شده بود، در دو كشور مستقر شدند.

* موضوع قطعنامه 598:

شوراي امنيت پس از مشورت‌هاي فراوان و با توافقات اصولي به عمل آمده در جلسه شماره 2750 خود در 29 تير 1366 طرح قطعنامه‌اي را كه قبلا در خصوص كلمه به كلمه آن توافق شده بود به اتفاق آرا تصويب كرد. طرح قطعنامه را اعضاي دائم شورا تهيه كرده بودند و نظريات اعضاي غير دائم نيز تا حدودي لحاظ شده بود. اما ايران كه خواهان معرفي عراق به عنوان متجاوز بود، آن را نپذيرفت. 

* متن قطعنامه 598:

شوراي امنيت، با تأييد مجدد قطعنامه (1986 ميلادي) 582 خود، با ابراز نگراني عميق از اينكه علي‌رغم درخواست‌هايش براي آتش بس، منازعه بين ايران و عراق به شدت سابق با تلفات شديد انساني و تخريب مادي ادامه دارد، با ابراز تأسف از آغاز و ادامه منازعه، همچنين با ابراز تأسف از بمباران مراكز صرفا مسكوني غير نظامي، حملات به كشتيراني بي‌طرف يا هواپيماهاي كشوري، نقض قوانين بين‌المللي انسان‌دوستانه و ديگر قوانين ناظر بر درگيري مسلحانه، به ويژه كاربرد سلاحهاي شيميايي برخلاف الزامات پروتكل 1925 ژنو، با ابراز نگراني عميق نسبت به احتمال تشديد و گسترش بيشتر منازعه، مصمم گرديد به تمام اقدامات نظامي بين ايران و عراق خاتمه بخشد، معتقد شد كه مي‌بايد يك راه حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پايدار بين ايران و عراق به دست آيد.

با يادآوري مفاد منشور ملل متحد، به ويژه تعهد همه دول عضو به حل اختلافات بين‌المللي خود از راههاي مسالمت‌آميز به نحوي كه صلح و امنيت بين‌المللي و عدالت به مخاطره نيفتد، با حكم به اينكه در منازعه بين ايران و عراق زمينه صلح حاصل شده است، با اقدام براساس مواد 39 و 40 منشور ملل متحد:

1ـ خواستار آن است كه به عنوان يك قدم اوليه جهت حل و فصل (مناقشه) از راه مذاكره، ايران و عراق يك آتش بس فوري را رعايت كرده، به تمام عمليات نظامي در زمين، دريا و هوا خاتمه داده و تمام نيروهاي خود را بدون درنگ به مرزهاي شناخته شده بين‌المللي بازگردانند.

2ـ از دبيركل درخواست مي‌كند كه يك تيم ناظر ملل متحد را براي بررسي، تأييد و نظارت بر آتش بس و عقب‌نشيني نيروها اعزام نمايد و همچنين از دبيركل درخواست مي‌نمايد با مشورت طرفين درگير، تدابير لازم را اتخاذ نموده، گزارش آن را به شوراي امنيت ارائه نمايد.

3ـ مصرانه مي‌خواهد اسراي جنگي آزاد شده و پس از قطع مخاصمات فعال كنوني، براساس كنوانسيون سوم ژنو، 12 اوت 1949، بدون تأخير به كشور خود بازگردانده شوند.

4ـ از ايران و عراق مي‌خواهد با دبيركل در اجراي اين قطعنامه و در تلاشهاي ميانجي‌گرانه براي حصول يك راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه مورد قبول دو طرف در خصوص تمام موضوعات موجود، منطبق با اصول مندرج در منشور ملل متحد، همكاري نمايند.

5ـ از تمام كشورهاي ديگر مي‌خواهد كه حداكثر خويشتن‌داري را مبذول دارند و از هرگونه اقدامي كه مي‌تواند منجر به تشديد و گسترش بيشتر منازعه گردد احتراز كنند و بدين ترتيب اجراي قطعنامه حاضر را تسهيل نمايند.

6ـ از دبيركل درخواست مي‌نمايد كه با مشورت با ايران و عراق، مسأله تفويض اختيار به يك هيأت بي‌طرف براي تحقيق راجع به مسؤوليت منازعه را بررسي نموده و در اسرع وقت به شوراي امنيت گزارش دهد.

7ـ ابعاد خسارات وارده در خلال منازعه و نياز به تلاشهاي بازسازي با كمكهاي مناسب بين‌المللي پس از خاتمه درگيري تصديق مي‌گردد و در اين خصوص از دبيركل درخواست مي‌كند كه هيأت كارشناسان را براي مطالعه موضوع بازسازي و گزارش به شوراي امنيت تعيين نمايند.

8ـ همچنين از دبيركل درخواست مي‌كند كه با مشورت با ايران و عراق و ديگر كشورهاي منطقه، راههاي افزايش امنيت و ثبات منطقه را مورد بررسي قرار دهد.

9ـ از دبيركل درخواست مي كند كه شوراي امنيت را در مورد اجراي اين قطعنامه مطلع نمايد.

10ـ مصمم است براي بررسي اقدامات بيشتر جهت رعايت و اجراي اين قطعنامه در صورت ضرورت جلسات ديگري مجددا تشكيل دهد.

گزارش از خبرنگار ايسنا: سـعـيـد نـوايـي

انتهاي پيام