/زمان رسيدگي به وضعيت اسفناك پاسارگاد كي مي‌رسد؟/ پاسارگاد بيشتر از آنكه در سرزمين خود شناخته شود، مورد توجه كشورهاي خارجي است
پاسارگاد به‌عنوان غني‌ترين اثر باقي مانده از باغهاي ساخته شده به دست بشر، بيشتر از آنكه در سرزمين خود شناخته شده باشد، مورد توجه و شناسايي كشورهاي خارجي است. شاهرخ رزمجو ـ سرپرست مركز پژوهشهاي هخامنشي در موزه ملي ايران ـ در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در خصوص شيوه باغ‌سازي‌هاي پاسارگاد گفت: بعد از حفاريهايي كه سالها پيش انجام شد، بخشي از آبراهها و حوضچه‌هاي آبرساني باغ مشخص شد و اين سازه‌ها خود محوطه‌هايي را براي ايجاد باغهايي كه قرار بود در اين منطقه ساخته شود، پوشش مي‌دادند. اين مدركي مستند از اين باغهاست. البته مدرك تاريخي آن نيز در نوشته‌هاي مورخان قديمي آمده بود. به‌خصوص افرادي كه آرامگاه كوروش را در پاسارگاد ديدند و نوشته‌اند، آرامگاه كوروش در مركز جايي بوده است پر از گياهان و درختان مختلف. شواهد باستان‌شناسي آن نيز سازه‌هايي است كه در حفاريها به دست آمده است. يعني همان حوضچه‌ها و كانال‌هاي آب و... اين شبكه به گونه‌اي ساخته شده بود كه تقريبا يك محوطه چهارگوش را به چهار قسمت تقسيم كرده و يك چهارباغ ايجاد كرده بود. مي‌توان مي‌توان گفت پيشينه چهارباغ از همان دوران هخامنشي آغاز شده است. وي افزود: پيش از آن تنها از باغهاي معلق بابل صحبت شده است؛ اما هيچ سندي وجود ندارد كه واقعيت يا خيالي بودن آن را روشن كند. درنتيجه باغهاي پاسارگاد عملا غني‌ترين اثر باقي مانده از باغهاي ساخته شده به‌دست بشر است. يك خاصيت ديگر اينكه كاخها بين فاصله‌هاي باغها ساخته شده بوده و در هر كدام از اين ايوانها به روي باغها باز مي‌شده است. نكته جالب توجه ديگر اينكه شاهان هخامنشي سعي داشتند گياهان را از مناطق مختلف دنيا جمع‌آوري كرده و در يك منطقه نگاه دارند. آنها معتقد بودند امپراتوري‌شان تشكيل شده از ملل مختلف است و بايد اين موضوع از طريق جمع‌آوري گياهان مختلف در باغها نيز نشان دهند. در كاخها نيز نقش‌برجسته‌هاي بسياري از گل‌ها، گياهان و درختان وجود داشته است. رزمجو با اشاره به اينكه احياي باغهاي پاسارگاد در سايت باستاني پاسارگاد در حال حاضر امكان‌پذير نبوده و صحيح نيست، عنوان كرد: در حال حاضر شرايط آب و هوايي مانند گذشته نيست و بنابراين درختكاري كه مستلزم آبياري بسيار است، باعث صدمه زدن به آثار مي‌شود و ممكن است همان بلايي سر اين محوطه بيايد كه بر آثار واقع در محوطه جلوي تخت جمشيد آمد، چنانكه درختكاريهايي كه آنجا انجام شد، ريشه درختان و آبياري‌ها دسترسي به بسياري از بناهاي همچنان مدفون را قبل از شناسايي غير ممكن كرده و صدمات زيادي به آنها وارد كرد. حتا با ساخت سد سيوند نيز سطح آبهاي زيرزميني خودبه‌خود بالا مي‌آيد و رطوبت آن مقدار زيادي اثر منفي بر روي پي‌ها و ساختارهاي كاخها مي‌گذارد؛ بنابراين اگر قرار باشد اين باغها احيا شود، بايد قيد تمام آثار معماري و مدفون زير زمين را زد و ممكن است همگي از بين بروند. رزمجو اضافه كرد: براي زنده نگاه‌داشتن باغها، به‌عنوان بخشي از هويت پاسارگاد، بايد پانلهايي در محوطه قرار داد؛ تا از نظر اطلاعاتي به مردم كمك كنند. مي‌توان بازسازي‌هاي كامپيوتري به‌صورت تصوير يا فيلم در قسمتهاي مختلف انجام داد يا جايي نزديك محوطه را انتخاب كنند كه فاقد آثار باستاني بوده و بتوان شبيه باغهايي كه وجود داشته را دوباره در همان كنار و بر اساس همان سيستم شبيه‌سازي احيا كرد. وي در ادامه توضيح ويژگيهاي اين باغها گفت: پرديسها يعني باغهايي كه سراسر محوطه امپراتوري هخامنشيان را پر مي‌كردند، در گوشه و كنار هر كدام كاربرد مختلقي داشته است. بعضي پارك وحش بوده، برخي شكارگاه، تعدادي براي توليدات ميوه و فرآورده‌هاي گياهي و برخي تنها براي ساختن باغ اهميت داشته است. در متن‌ها مي‌بينيم كه بعضي از باغها حالت آييني و تقدسي داشته‌اند. نام اين باغها در كتيبه ايلامي و تخت جمشيد به‌نام پرته‌تش آمده كه همان پرديسها در تلفظ ايلامي هستند. پادشاهان هخامنشي همواره به اين باغها افتخار مي‌كنند. بسياري از مواقع خود پادشاهان يا شاهزاده‌هايي آنها در باغها درختكاري مي‌كردند. نمونه آن گزارشي است از سوي يكي از ميهمانان خارجي ـ ليساندر ـ كه به باغ كوروش كوچك - پسر داريوش دوم - در منطقه‌اي در آسياي صغير رفته بود و گزارش مي‌دهد كه درختها همه در يك رديف و مرتب چيده شده و سؤال مي‌كند كه اين كار كيست؟ كوروش مي‌گويد كه خودم كار كرده‌ام و هر روزي كه در باغ كار نكنم، دست به غذا نمي‌زنم. وي اضافه كرد: باغسازي پيش از دوران اسلامي نوعي وظيفه مذهبي براي مردم بوده و داراي اهميت بسياري است حتا يك مورد هم اشاره شده كه به دستور شاه (داريوش) از كساني كه در اين محوطه‌ها مشغول فعاليت بوده‌اند، ماليات گرفته نمي‌شد. در يك متن نيز اشاره شده كه به يك پرديس، مواجب ديني ازسوي دولت هخامنشي پرداخت شده است. انتهاي پيام