«نقدوبررسي“دوئل”دردانشگاه تهران» احمدرضا درويش: من نگران گلوله‌هاي داخلي هستم
بررسي سينماي جنگ در يك همايش سه روزه در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران برگزار شد، روز پاياني اين برنامه به آخرين ساخته احمدرضا درويش «دوئل» اختصاص داشت. به گزارش خبرنگار هنري ايسنا، در اين برنامه كه با حضور احمد رضا درويش، دكتر منتظر قائم و دكتر عبداللهيان نشانه شناسي و تحليل فيلم « دوئل» انجام شد، دكتر منتظر قائم با تاكيد بر اينكه فيلم را بيش از دو دفعه ديده است گفت: در ابتدا خيلي فيلم را خوب نفهميدم اما وقتي «دوئل» را به عنوان يك فيلم جنگي نديدم، توانستم آن را درك كنم.هدف فيلم «دوئل» خود جنگ نيست، بلكه نشان دادن وجه مشترك تمام حوادث بشري در طول تاريخ است كه حتي كارگردان مي‌توانست در سبك فيلم‌هاي عاشقانه يا سياسي معاصر آن را مطرح كند. وي در ادامه تصريح كرد: تصويري كه در «دوئل» از جنگ نشان داده مي‌شود برخلاف ساير فيلم‌هاي جنگي هيچ عراقي تير نمي‌خورد، يك گلوله در جبهه عراقي‌ها منفجر نمي‌شود و نوعي به تصوير كشيده شده‌اند، گويا آنها عراقي نيستند بلكه شبح‌هايي هستند كه كشته نمي‌شوند. احمدرضا درويش نيز ضمن اظهارخرسندي از برگزاري اين نشست علمي كه كمتر طي ماه‌هاي گذشته براي «دوئل» برگزار شده است، افزود: هميشه فيلمسازان وقتي فيلمي رامي‌سازند آن را به تاريخ واگذار مي‌كنند تا شايد در طول تاريخ فيلم درك شود،اما من امروز با صحبت‌هاي آقاي دكتر قائم متوجه شدم،«دوئل» در اين فضا درك شده است. وي تصريح كرد: فيلم رامتعلق به يك ژانر تراژيك يا اجتماعي مستقيم مربوط به جنگ نمي‌بينيم، بلكه جنگ بستري بشده است كه عناصر دراماتيك در اين بستر جوابگو بود.به گزارش ايسنا،درويش به صحنه‌اي كليدي در فيلم«دوئل» كه درباب نشانه شناسي است، اشاره كرد و گفت: نگارش كلاسيك اين فيلم از يك مثلث كه بصورت نشانه سه ضلع موضوعاتي را مطرح مي‌كند،شروع شد. در فيلم صحنه‌اي هست كه زينال به همراه بچه برادرش كه سرباز است به يك سه راهي مي‌رسند اين سه راهي نقاط كليدي فيلم است، يك راه كه به «باغ ملك» مي‌رود و نشانه عشق ، پايداري و نماد آن سليمه است و راه ديگر به بخش تفحص مي‌رود و به اجتماعي كه افراد واقعيت امروز را توجه نمي‌كنند و در گذشته خود را جستجو مي‌كنند و نماد آن يوسف است و بالاخره راه سوم كه به (قلعه تانكي) مي رود و نشانه‌اي از تمام فرصت‌هايي كه درهر شرايطي مصادره مي‌شوند و نماد آن (اسكندر) است. دكتر عبداللهيان درباره فيلم «دوئل» نظر متفاوتي داشته و مي‌گويد: داستان فيلم درباره «خيانت» است درحاليكه در شرايط امروزي ما بايد از هويت ايراني دفاع كنيم و نكته‌اي كه درفيلم مطرح است انگار همه در زمان جنگ نادان بودند اما در مقابل «دوئل» ما مجموعه «خاك سرخ» را داريم كه از هويت ايراني دفاع مي‌كند اما «دوئل» نتوانست در زمانه‌اي كه در آن ما نمي‌توانيم در جبهه عملي بجنگيم و بايد در جبهه تئوري و مسائل هنري با دشمنان مبارزه كنيم، اين ويژگي را داشته باشد. احمدرضا درويش، كه به نظر مي‌رسيد تمايل به بحث و گفت و گويي دو جانبه ندارد و مي‌خواهد بيشتر شنونده باشد، در ادامه صحبت‌هاي دكتر عبداللهيان گفت: صحبت‌هاي شما براي من نشاط انگيز بود و به شدت ذهن من را خلاق كرد، اما من يك انتقاد نسبت به صحبت‌هاي شما دارم، ما در تحليل يك اثر هنري نمي توانيم فقط كلمات را بيان كنيم، بايد مصداق رامطرح كنيم. وي به سوال مهمي كه در صحبت‌هاي دكتر عبداللهيان مطرح شد اشاره كرد و افزود: ايشان اثرگذاري فيلم« دوئل» را درشرايط فعلي خواستند بررسي كنند و به نظر من اين سوال مهمي است كه مي‌شود بر روي آن تكيه كرد. به هر حال فيلمسازان تحت تاثير ماجراها و اتفاقات اطرافشان فيلم مي‌سازند و يقينا يك نگاه كلي به تاثير فيلمشان بر مخاطب دارند و قطعا براي من تاثير بر بينندگان معاصر مهم است، اما فيلم من را، بينندگان 50 سال آينده هم مي‌بينند و بايد به اين موضوع نيز توجه كنم. وي در ادامه تصريح كرد: مديريت سياسي كشور اگر مي‌خواهد مردم را به پايداري تشويق كند وازاين طريق بخواهيم فيلم‌هايي بسازيم، بله «دوئل» بدرد نمي‌خورد بايد به دنبال ساخت فيلم‌هاي حماسي برويم اما من معتقدم تاثير «دوئل» دروني است و بيننده را به فكر وادار مي‌كند و به يك جريان كلي‌تر در يك مقطع خاص نظر دارد به هر حال اگر بخواهيم فيلم سفارشي ساخته شود، عنصر تفكر در آن به شكل ديگري درخواهد آمد.به گزارش ايسنا،درويش با اعتقاد براينكه داستان فيلم«دوئل» در هر كشوري كه در آن تجربه جنگ انجام شده است اتفاق مي‌افتد به تصاوير و نشانه‌هاي «دوئل» كه به اعتقاد بعضي در واقعيت وجود ندارد اشاره كرد وافزود: اين خوزستان، خوزستان ذهن من است، همان طور كه شما يك همچنين ميدان مين در خوزستان پيدا نمي‌كنيد،يا اسلحه‌اي كه بدست سليمه است، اينها نشانه‌ها و عناصر اوليه‌اي است كه منطبق با قراردادهاي اوليه با بيننده به تصوير كشيده مي‌شود وبه عنوان يك فيلمساز معتقدم اينجا سينما است و قرار نيست فيلم مستند بسازم. دكتر منتظر قائم نيز گفت: اين فيلم بايد ساخته مي‌شد اما سوال اصلي كه به نظر من مدنظر دكترعبداللهيان نيز هست، اين است كه چرا فيلم‌هاي ديگري ساخته نمي‌شود و اين پرسش به مجموعه صنعت سينماي ايران بر مي‌گردد. وي افزود: «دوئل» نشان مي‌دهد كه جنگ، بازي است كه كودكاني راه مي‌اندازند تا بگويند ما بزرگ شديم همان طور كه در ديالوگ فيلم اشاره مي‌شود ( من سرباز هستم، به من نگو بچه) وي با اشاره به روند فيلم‌هاي جنگي درايران گفت: چرا زماينكه از جنگ در فيلم‌ها دفاع مي‌شود، اينقدر بلاهت صورت مي‌گيرد اما وقتي كه جنگ را نقد مي‌كنيم، بنيان آن را نقد مي‌كنيم؟ به هر حال «دوئل» نه به دلايل سياسي، فرهنگي بلكه بنا به دلايل فلسفي فيلم ضد جنگ است. به هر حال آقاي درويش به دلايل فلسفي اين فيلم را ساختند و به گمان من تاريخ خواهد گفت كه ايشان يك سينماگر فيلسوف است. دكتر منتظر قائم، «انسان» را نشانه بارز «دوئل» دانست. به گزارش ايسنا درويش در پايان در پاسخ به انتقادهايي كه از نگراني و حفظ هويت ايراني مطرح مي‌شد، گفت: آقاي دكترعبداللهيان به بخشي از نگراني‌هاي اشاره كردند از جمله در شرايط امروز گلوله‌هاي است كه از طرف دنيا آماده شليك به سمت ما است و من معتقدم اين نگراني درستي است اما نگراني من گلوله‌هاي است كه از داخل به ما نشان رفته است،چون معتقدم ريشه همه گلوله‌هاي خارجي، اسلحه‌هايي است كه در داخل به ما نشانه رفته است . من نگران به وجود آمدن «نفاق» در داخل كشور و جامعه‌مان هستم. اگر ما نگران گلوله‌هاي داخلي باشيم، مي‌توانيم جلوي گلوله‌هاي خارجي را نيز بگيريم. وي در پايان گفت: بله «دوئل» فيلم ضد جنگ است، مگر جامعه ما دوستار جنگ است؟ اما مفهوم كلي دفاع مقدس متكي بر دفاع از يك هويت را مدنظر دارد. انتهاي پيام