در دومين همايش ملي ايران‌شناسي كه در حال برگزاري است، در گروه باستان شناسي ايران، مسعود صفايي‌پور درباره روند شكل گيري شهر دزفول سخنراني كرد. به گزارش خبرنگار ايرانشناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز در ابتدا به تاريخچه شهر دزفول پرداخت و گفت : دزفول قبلا دژ پهل ناميده مي شد. شهر دزفول براساس پلي ساخته شده كه در كنار شهر بوده كه اين پل توسط اسيران و مهندسان رومي احداث شده و راه ارتباطي جندي شاپور و شوشتر از اين طريق بوده است. در لغت نامه دهخدا نيز از دزفول با نام دژ پهل ‌نام برده شده است. مقدس هم در كتابش از اين پل ياد كرده است. قبل از اسلام اين پل با نام هاي ديگر نام برده شده كه مربوط به مراحل اوليه شكل گيري آن است. وي درباره وضعيت اين پل در دوره هاي معاصر گفت: ‌در سال 1268 سه دهانه از اين پل تخريب شد كه با زحمت بسياري بعدا بازسازي شد. در سال 1288 چند دهنه اين پل از بين رفته بود، در جنگ جهاني اول توسط انگليس ها بازسازي شد كه تا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در سال 1255 ايران با پرداخت بدهي هايش به دولت انگليس استفاده از اين پل را براي مردم ميسر ساخت و امروز بعد از 1400 سال اتومبيل بر روي آن تردد مي كند. اين استاد دانشگاه درباره شهر دزفول عنوان كرد:‌ با توجه به وضعيتي كه اين پل داشته به عنوان تنگه اي محسوب مي شد، به اين دليل در كنار اين پل دژي را ايجاد كردند تا كار حراست و نگهباني را در كنار پل انجام دهند كه يكي دژ فرماندهان و ديگري دژ سربازان است كه در قسمت شمال و جنوب رود قرار داشت و كار حراست را اين دو دژ به عهده داشتند. وي ادامه داد: حمداله مستوفي درباره دزفول مي گويد، آن را انديشمك، ‌اندامشك و اندشت گفته‌اند. در مواردي گفته شده كه شهر دزفول به عنوان زندان بود كه در دوران انوشيروان از آن استفاده و به عنوان قلعه فراموشي نام برده مي شد. نكته بارز اين است كه قبل از اسلام نام زيادي از اين شهر برده نشده كه اين نشان مي دهد توسعه آن بعد از اسلام بوده است. استخري و مقدسي آن را شهركي تابع جندي شاپور مي دانند. صفايي پور درباره شكل گيري شهر دزفول گفت: اين شهر از دو بخش كهن دژ و شهرستان (شارستان) تشكيل شده كه بخش بيروني شهرستان مركز پيشه وران بوده كه در دوران آغازين روناژ نام برده مي شود. شمال و جنوب شهر دو دروازه بود كه عبور و مرور به وسيله آنها بود و بخش مركزي آن قلعه بود. مراحل بعدي شكل گيري با استفاده اختلاف ارتفاع از رودخانه و شيب رودخانه كه براي امنيت بيشتر استفاده مي كرد و جنبه استراتژيك داشت، ساخته شد. وي ادامه داد: سده سوم تا پنجم يعني دوره سلجوقي، سيماي شهر توسعه يافته كه بقعه شيخ اسماعيل قصري در جوار بازار دزفول از آن جمله است. شكوفايي شهرسازي دزفول مربوط به دوران آل بويه وسلجوقيان است كه حصار بيروني شارستان شكل مي يابد و سعي مي شود فضاي اوليه شهر هم تا اندازه اي حفظ شود. در كنار بازار مسجد جامع شكل مي يابد كه ارتباط دهنده بخش مسكوني و مسجد كه مركز مذهبي بود، مي باشد. در دوره تيموريان نيز شهر توسعه مي يابد كه دو بقعه از نشانه هاي اين دوران است. صفايي پور در پايان به وضعيت شهر در دوره صفويه و قرون 14 و قرن‌هاي بعد پرداخت. انتهاي پيام