غار كرفتو با معماري صخره‌يي 3500 ساله در زمستان‌ها و هنگام سرما، گرم و در تابستان‌ها به دليل وجود كوران باد، خنك است. غار كرفتو در شهرستان ديواندره و 72 كيلومتري شرق شهرستان سقز قرار گرفته است. با توجه به تحقيقات انجام شده اين غار در دوران مزوزوييك در زير آب بوده و در اواخر اين دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است. «مير سيد» يا «مير سعيد» نزديك‌ترين روستا به غار است كه در فاصله سه كيلومتري آن قرار دارد. غاز كرفتو با دو چشمه‌اي كه در زير تقاب‌هاي آن قرار دارد و مردم از آب آن استفاده مي‌كردند، از زيباترين و با اهميت‌ترين غارهاي ايران است و نسبت به ديگر غارهاي دست‌كن كشور معماري كامل‌تري دارد. غار دو بخش طبيعي و دست‌ساز دارد؛ در قسمت جلوي غار كه به‌صورت چهار طبقه ايجاد شده، اتاق‌ها و راهروهاي متعدد و تودرتو كه هر يك برحسب عملكرد ابعاد خاصي دارند قرار گرفته است. در بعضي از اتاق‌ها نقوشي به‌صورت تجريدي از حيوان، انسان و گياه حجاري شده كه بيشتر جنبه‌ي آييني دارد. در بيشتر اتاق‌ها نورگير و پنجره‌هايي براي تامين روشنايي تعبيه و سعي شده است كه اتاق‌ها با يكديگر ارتباط داشته باشند. در بالاي در ورودي يكي از اتاق‌هاي طبقه‌ي سوم نيز كتيبه‌اي يوناني وجود دارد كه غار را شبيه معابد يوناني نشان مي‌دهد؛ متن كتيبه به اين ترتيب است: «در آنجا هراكلس سكونت دارد باشد كه پليدي در آن راه نيابد». وجود اين كتيبه بر سردر اين اتاق باعث شده است كه محققان در مقالاتي از اين غار به‌عنوان معبد «هراكلس» (هركول) نام ببرند. تاريخ دقيق ساخت بخش معماري صخره‌يي غار مشخص نيست؛ ولي با توجه به وضعيت اين بخش و قسمت طبيعي احتمال دارد كه در 3500 سال پيش از آن استفاده مي‌شده است و آثار برخي از دوره‌هاي تاريخي (پارتي و مغول) نيز تا حدودي در آن به‌چشم مي‌خورد. در مدتي كه انسان‌ها در اين غار سكونت داشتند تغييرات و دخل و تصرف‌هاي زيادي در آن ايجاد كرده‌اند و حجاران هنرمند به زيبايي، فضاهايي را در مدخل‌هاي غار تراشيده و اتاق‌ها، راهروها و دالان‌هاي متعددي ايجاد كرده‌اند. بخش طبيعي غار شامل يك دالان اصلي با بيش از 600 متر طول و در بعضي از بخش‌ها 10 تا 12 متر ارتفاع است و به تمام راهروها و دالان‌هاي فرعي راه دارد. آثار متعددي از پناه‌گاها و دخمه‌ها و حفره‌هايي در سينه‌كش يك رشته كوه آهكي در شمال دره‌اي عميق ديده مي‌شود كه در كنار غار اصلي قرار دارند. موقعيت غار به‌گونه‌اي است كه به‌طور كلي بادگير نيست و در زمستان برف بر دامنه‌ي جنوبي كوه نمي‌نشيند. در حالي كه 500 متر آن طرف‌تر، جنوب شرقي غار در زمستان پوشيده از برف است.در سوي ديگر دره، كوه ديگري وجود دارد كه به جهت القا شكل طبيعي آن، مردم به آن سه دختر مي‌گويند و ارتفاع آن با رشته كوه غار كرفتو يكسان است. محققاني چون دمورگان، راولينسون، كرپورتر، خانيكف و فون‌گال از اين غار بازديد و نقشه‌هايي از آن تهيه كرده‌اند؛ كرپورتر نقشه غار را تهيه، استين آن را تكميل و فون‌گال آن را تصحيح كرده است. غار در سال 1379 گمانه‌زني شد و با بررسي باستان‌شناختي در محوطه بيرون و داخل غار، آثاري از دوران‌هاي مختلف به‌دست آمد؛ در اين رابطه كشف تراشه‌هاي سنگي در طبقه چهارم و محوطه بيرون غار نشان‌دهنده‌ي استفاده انسان از غار بود و نمونه سفال‌ها و اشياي به‌دست آمده، ادامه سكونت انسان را در طول دوران تاريخي اشكاني، ساساني و اسلامي، يعني قرون ششم و هشتم هجري قمري مشخص مي‌كند. به‌علاوه، در سال‌هاي 1378 و 1379 اقداماتي در جهت سامان‌دهي محوطه‌ي بيروني غار، پله‌بندي، ساخت سكوهاي استراحت، پاركينگ، سرويس‌هاي بهداشتي و برق‌كشي انجام شده است. نصرالله منصوري ـ معاون حفظ و احياي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان كرمان - با بيان اينكه در حدود سه هزار متر مربع پاركينگ در پاي كوه ايجاد شده است، به خبرنگار ايسنا گفت: محوطه‌ي داخل و خارج غار نورپردازي شده و داخل آن كه قبلا در حدود دو متر از خاك پر شده بود، پاكسازي شده و الان سنگ‌هاي كف غار بيرون آمده است. همچنين راه دسترسي به غار كه قبلا شن‌ريزي بوده، اكنون آسفالت شده است. انتهاي پيام