“ همزمان با روز ملي سينما “؛ تاريخ شفاهي “فيلمخانه ملي ايران” از زبان محمدحسن خوشنويس /1/
محمدحسن خوشنويس سرپرست فيلمخانهي ملي ايران كه از سال“ “63 تاكنون يعني در حدود 20 سال همچنان در اين سمت باقي است و در فيلمخانه ملي ايران فعاليت ميكند، طي گفتوگويي تفصيلي با خبرنگار هنري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) از وضعيت فيلمخانه و شرايط نگهداري فيلمهاي سينماي ايران به عنوان ميراث ملي و فرهنگي، همزمان با روز ملي سينما سخن گفت. وي درباره ماندگاي در وزارت ارشاد، با توجه به تغيير معاونتهاي سينمايي تصريح كرد: حوزهها و مقامهاي سياسي از جمله اموري هستند، كه تاريخ مصرف دارند. اما حوزه فرهنگي ويژگياش در بحث زمان، اين است كه تاريخ مصرف ندارد و اگر كسي ماهيتاً كار فرهنگي بكند، ميماند. بنابراين رفتو آمدهاي افراد سياسي به اينجا مشكلي براي ما بوجود نياورده، گاهي ما را حمايت كردند و گاهي نكردند. سرپرست فيلمخانه ملي ايران كه دو دوره تخصصي حفظ و نگهداري فيلم را در آلمان گذرانده، در ادامه گفت: اما ما در هر شرايطي به شناسايي آثار ملي و آثار برتر، گردآوري، ترميم و مرمت و انتشار مطالب آموزشي و توجه مردم به فيلم بعنوان بخشي از ميراث فرهنگي تلاش، كرديم. محمدحسن خوشنويس به سال 1338 و اولين سالهاي تاسيس فيلمخانه ملي ايران توسط "فرخ غفاري" اشاره كرد و گفت: ما از همان زمان كه فدراسيون بينالمللي آرشيو فيلم (فياف) تاسيس شد، عضو اين فدراسيون بوديم در حاليكه آن دوره كشورهاي منطقه جزء هندوستان، صنعت سينما نداشتند و هيچ كشوري متوجه ، مبحث نگهداري فيلمها نبود. عضويت ايران از سال 1339 تا 1357 همزمان با انقلاب ادامه يافت. اما در اين سال با توجه به اوضاع نابسامان كشور و فقدان متولي معين و مشخص براي اين موضوع جواب نامهها و درخواستهاي“ فياف“، از سوي ايران بيپاسخ ماند ودرنهايت عضويت ايران ، لغو شد. وي گفت: از سال 63 كه به فيلمخانه آمديم ،همزمان با دوران معاونت آقاي “انوار“ بود، تلاشهايي انجام شد و فقط به عنوان عضو ناظر در“فياف “پذيرفته شديم و درسالهاي بعد تلاش ها ادامه پيدا كرد، تاآرشيو فيلمخانه به شرايط استاندارد نزديك شد. محمدحسن خوشنويس به مقالهاي كه در نامه فيلمخانه با عنوان "ذكر مصيبتي از آنچه بر سر اسناد مصور كشور رفته" اشاره كرد و افزود: با توجه به شرايطي كه در نحوه نگهداري فيلمها در آغاز فعاليت ما، وجود داشت، بايد به فدراسيون“فياف“ حق داد ،كه ما را درآن دوره اخراج كند. به گزارش ايسنا در بخشي از آن مقاله كه توسط “خوشنويس“ نوشته شده ،آمده است "در آن سالها هزاران حلقه كوچك و بزرگ فيلم در گوشه و كنار ساختمان امور سينمايي، بدون كمترين اطلاعات و نشانيها، زير انبوه زبالهها، تارهاي عنكبوت، فضولات حيوانات، زبالههاي بخشهاي اداري و از همه مهمتر توده جهل و ناداني مستور بوده، زيرزمينها، انبارها، اتاقها، دستشوييها و همه اطراف و اكناف بايد جستجو ميشد. در همه جا به طرز غير منتظرهاي با حلقههاي فيلم روبرو ميشديم كه دهها سال در قوطيهاي زنگزده يا حتي بدون قوطي و جعبههاي مقوايي به دست فراموشي سپرده شد يا براي اينكه از شر آنها خلاص شوند، در گوشهاي رهايشان ساخته بودند". وي در ادامه گفت: سالها تلاش شد تا به استانداردهاي “فياف“ نزديك شويم و بالاخره با بازديد نماينده فدراسيون و مطرحشدن عضويت ايران در مجمع عمومي اين فدراسيون ، به عنوان عضو دايم فياف پذيرفته شديم. البته در آن مجمع عمومي، اسرائيل به عضويت ما راي نداد. اما به هر حال هم اكنون عضو رسمي فياف هستيم و هميشه افتخار ميكنيم، اين مقدار سال عضو اين فدراسيون بوديم. سرپرست فيلمخانه ملي ايران با تاكيد بر اينكه براي حفظ ميراث تصويري به دنبال مشاركت مردمي هستيم، تصريح كرد: مقوله ميراث فرهنگي را اگر برگردن دولتها بيندازيم، هيچ موفقيتي حاصل نميشود. بنابراين ما هيچ راهي نداريم كه به دنبال روشهاي جديد و خاص باشيم. بر همين اساس در فيلمخانه ملي ايران تلاش ميكنيم كه اين فرهنگ را در جامعه ترويج دهيم تا جامعه بشناسد كه وقتي فيلمي در خانه دارد، آن را در پشت شيشه نگهداري نكند و بر روي فيلمهاي ويدئويي حساب باز نكند، چون ويدئو بيش از 5 تا 6 سال عمر ندارد . مردم بايد بدانند در سراسر دنيا، محل نگهداري فيلمها ، خانهها نيستند بلكه آرشيوهاي ملي هستند. محمدحسن خوشنويس اظهار اميدواري كرد: شيوههاي بهتري براي نگهداري مواد تصوير فراهم شود. وي در ادامه گفت: آيا ميشود براي موضوع مهمي چون حفظ ميراث تصويري، اهالي سينما بيتوجه باشند؟! اما متاسفانه تا امروز و از سال 63 كه ما با تعدادي از دوستان كارمان را در اينجا شروع كرديم، هيچ كس نه احوالي از ما پرسيد و نه دستي دراز كرد كه به ما كمك كند. هيچ كس از اهالي سينما نيامد بگويد اين ميراث فرهنگي به ما نيز مربوط ميشود؟! ... به جز يكي دو هنرمند مثل آقاي بيضايي، سينايي و شيردل كه نگران بودند. سرپرست فيلمخانه ملي ايران، با تاكيد بر اينكه هيچ كس از سال 63 فيلمي به آرشيو فيلمخانه تحويل نداده، صريح كرد: آنچه موجود، فيلمها و پوسترهايي است، كه از گوشه و كنار ، خانههاي مردم و آرشيوهاي خصوصي خريداري كرديم و با تلاش فراوان در حدود 70 درصد فيلمهاي سينمايي ايراني قبل از انقلاب جمعآوري شده كه ضمن مقايسه با تكنولوژي موجود در آمريكا و تعداد فيلمهايي كه از سينماي قبل از 1950 اين كشور دارد (رقم صفر) ، اين مقدار رقم قابل توجه است . وي در ادامه افزود: روزي كه فعاليتمان را در حدود 20 سال قبل در فيلمخانه ملي ايران آغاز كرديم، شعارمان اين بود كه "مراقب باشيم حتي يك فريم از فيلمي هنگام مرمت صدمه نبيند" بنابراين همه فيلمهاي موجود در آشيو ملي براي ما هم ارزش هستند اما بعضيها متوجه اين موضوع نيستند و خيال ميكنند اگر با يك نماينده فيلم را براي نمايش ميفرستيم، قصد خاصي داريم در حاليكه همه اين مسائل براي صدمه نديدن فيلم است و بر همين اساس در 95 درصد موارد ما اجازه نميدهيم نسخه اصلي به نمايش دربيايد. محمدحسن خوشنويس درباره دليل عدم اجازه براي به نمايش دادن نسخ اصلي به ايسنا گفت: يك فيلم اگر شش بار روي دستگاه نمايش برود، فرسوده ميشود حال ما در شرايطي كه اين نسخهها را به زحمت بدست آورديم و از دستفروش كنار خيابان خريداري كرديم، چگونه ميتوانيم بدون هيچ مراقبتي فيلم را بفرستيم، آيا مردم به ما اين اجازه را ميدهند كه با ميراث فرهنگيشان اينگونه برخورد كنيم؟! سرپرست فيلمخانه ملي ايران در پاسخ به جابجايي محل فيلمخانه از وزارت ارشاد به باغ فردوس تصريح كرد: از سال 68 ، بعد از اينكه به فيلمها سر و سامان داده شد، ما براي 100 سال آينده “آرشيو استاندارد“ را برنامهريزي كرديم. همان زمان زميني را در جنوب پارك ملت، شخص من از شخص آقاي “كرباسچي“ تحويل گرفتم و اين زمين موقعيت مناسبي داشت كه در آن نقطه آرشيو ملي ايران تاسيس شود، در مجموع بعد از تلاشهاي فراوان كه در اين منطقه انجام شد، به دلايلي اين امكان فراهم نشد و با اصرار فراوان محوطه“ باغ فردوس“ را در اختيار فيلمخانه قرار دادند. وي در ادامه گفت: جناب آقاي مهندس “صفامنش “كه جزء معماران معروف ايراني هستند، قرار شد ضمن حفظ بنا انبارهاي مدرن و اصلي را مطابق با آخرين تكنولوژي دنيا، بسازند. از سال 68 تا الان اين مكان بارها مورد گرفتاري واقع شده و اين كار به تعويق افتاد. اما كوتاه نيامديم و هميشه پيگير بوديم ، خوشبختانه تجهيزاتش سفارش داده شده و قرار است تا پايان امسال به ما تحويل دهند. اما فكر ميكنم قطعا سال آينده محل آرشيو جديد را خواهيم داشت. محمدحسن خوشنويس ، شرايط نگهداري فيلمها را در زيرزمين ارشاد ، تشريح كردو به ايسنا، گفت: قفسه بنديهايي كه هماكنون براي فيلمها در وزارت ارشاد هست، قفسه بندي كه از“ هلند“ چند سال قبل كه هنوز اجازه واردات از خارج بود، وارد شده و هماكنون به عنوان قفسهبنديهاي برقي متحرك از آنها استفاده ميشود. ادامه دارد...