بيست‌ونهم مهرماه، فعاليت ششمين دوسالانه كاريكاتور - نخستين دوسالانه هنري سال 82 - آغاز شد، 18 روز مي‌گذرد، گشتي در نگارخانه فرهنگسراي نياوران، لبخندي كه از ديدن مضمون آثار ارايه شده بر لب‌هاي هر بيننده نشسته است را به‌تلخي، برمي‌چيند و اين گفته را به ذهن مي‌آورد كه ”كاريكاتور كودكي رها شده با لباس‌هايي پاره در شمال شهر”. چرا؟ چون: قاب‌ها از هم گسسته، آثار بدون شناسنامه، پاسپارتوها نامنظم، كج و با فاصله چند سانتيمتري از هر اثر است؛ مي‌گويند قاب و پاسپارتوها كار موزه هنرهاي معاصر است. پوشاندن اين لباس‌ بر تن كاريكاتور، وقتي در خانه ديگري ميهمان است، دور از دايگي و مهرباني است. قاب‌ها كهنه، ترك‌دار و شكسته و در آستانه سقوط، اين بخشي از ماجراست. ازسوي ديگر، مسؤولان دوسالانه از مدت‌ها پيش اعلام كردند كه معرفي برگزيدگان با مراسم گشايش همراه است. اين ويژگي‌ به‌نظر مثبت باعث مي‌شد تا مخاطب در طول برپايي نمايشگاه بداند در ميان آثار ارايه شده به اعتقاد داوران كدام برترين بوده است. اما حتا در مراسم گشايش نيز از آثار برگزيدگان در نمايشگاه نشانه‌اي نبود. پس از چهار روز، چسب‌هاي كاغذي مچاله شده كه روي آن‌ها نام صاحب اثر نوشته شده بود، از روي شيشه‌ها كنده و به دوسوم از كل آثار، كارت‌هاي شناسايي چسبانده شد. حدود 20 روز مي‌گذرد و هنوز آثار برگزيدگان و بيش از 70-60 اثر ديگر، شناسنامه ندارند. مسؤولان نگارخانه مي‌گويند: «ما تعهدي براي نصب اين برچسب‌ها نداريم؛ شب گشايش رفتند و نيامدند، ما هم براي حفظ حيثيت نگارخانه و نيز به‌خاطر حضور سفيران خارجي و ميهمانان، برچسب‌هايي را موقتا نصب كرديم». فايز عليدوستي ـ دبير اين دور از دوسالانه ـ به پرسش‌هاي خبرنگار هنرهاي تجسمي ايسنا (خبرگزاري دانشجويان ايران)، اينگونه پاسخ داد: - ايسنا: چه خبر از دوسالانه كاريكاتور؟ - عليدوستي: خبري نيست، نمايشگاه برگزار شده و داير است. اتفاق ديگري نيافتاده، خبرنامه هم تا يكي دو روز ديگر درمي‌آيد. - ايسنا: هماهنگي اجراي نمايشگاه را دبيرخانه ششمين دوسالانه كاريكاتور بر عهده داشت؟ - عليدوستي: كارهاي قاب و پاسپارتو را موزه انجام داده كه ما به هيچ وجه راضي نبوديم. مستقيما به كساني كه اين كار را انجام مي‌دادند، گفتيم. اما اين بهترين كاري بود كه در اين مدت زماني كه در اختيار داشتيم، مي‌توانستيم انجام دهيم. مطمئنا در يك فرصت مناسب به صورت مكتوب يا شفاهي به سمع رياست موزه هنرهاي معاصر خواهيم رساند كه اصلا در اين قسمت سرويس مناسبي به ما ندادند و كار از نظر كيفي رضايت بخش نيست. قصد داريم بچه‌ها را جمع كنيم كه در يك يا دو بعدازظهر كه گالري تعطيل مي‌شود، بگوييم تا صبح بمانند و مقوا بخريم، و تعدادي از پاسپارتوها را عوض كنيم. - ايسنا: برخي معتقدند كه ششمين دور دوسالانه كاريكاتور ضعيف‌ترين عملكرد را در زمينه كيفيت ارايه آثار داشته است. - عليدوستي: من هم با اين موضوع موافقم و انكار نمي‌كنم؛ البته نمي‌دانم منظورتان از ”ضعيف‌ترين عملكرد” چيست. اگر منظور كيفيت ارايه آثار است؟ بله، و الا از نظر عملكرد، ما همچون همه دوسالانه‌ها سعي كرديم در مدت زمان محدودي كه داشتيم، همان كارها را انجام دهيم و همين طور هم شد. يعني فراخوان ما به‌موقع رفت، بروشور و پوستر چاپ شد، هيات انتخاب و داوري و دعوت از داوران خارجي، همه در زمان‌بندي خود انجام شد. اين مساله را نمي‌پذيرم كه عملكرد ضعيفي داشته؛ اما از نظر كيفيت ارايه آثار و برگزاري نمايشگاه، بسيار ضعيف بوده است. اين امر هم دو عامل دارد: اينكه دور دوسالانه قبل در موزه هنرهاي معاصر برگزار شد و چون قرار بود كارها در موزه آويخته شود، موزه با قاب‌هايي مناسب، تميز و نو كه در اختيار داشت، در فرصت مناسب، كارها را پاسپارتو و قاب مي‌كرد، اما اين بار چون كارها به فرهنگسراي نياوران آمد، گفتند قاب‌هاي خود را بيرون نمي‌دهيم، از همان قاب‌هاي كهنه بايد استفاده كنيد. به‌رغم همه پيگيري‌هاي ما، بسيار دير و با عجله شروع به پاسپارتو كردن كارها كردند. اين دو عامل باعث شد كيفيت ارايه آثار در نمايشگاه پايين بيايد. درواقع، دوستان موزه در اين زمينه احساس مسؤوليت نكردند. - ايسنا: اما دوسالانه كاريكاتور سروقت (پس از گذشت دو سال از دوره) برگزار شد، بنابراين فرصت كافي براي هماهنگي‌ها نداشتيد؟ - عليدوستي: اصلا فرصت كافي نداشتيم؛ هميشه دبيرخانه بينالي كه قرار است مهرماه برگزار شود، زمستان يك سال قبل فعال مي‌شود. اما امسال كه قرار بود نمايشگاه در مهرماه افتتاح شود، فعاليت دبيرخانه اين دوره، خردادماه گذشته آغاز شد ـ يعني عملا پنج ماه عقب‌تر. - ايسنا: به چه علت؟ - عليدوستي: هيچ دوسالانه‌اي دبيرخانه دايم و فعال ندارد. هر زماني كه مركز هنرهاي تجسمي از نظر مالي توان داشته باشد، چراغ سبز نشان مي‌دهد و دبيرخانه دوسالانه فعال مي‌شود. - ايسنا: يعني اين اتفاق در دوره‌هاي قبلي به‌موقع رخ داد و در اين دوره ديرتر؟ - عليدوستي: موزه [هنرهاي معاصر تهران] خردادماه 82 چراغ سبز راه‌اندازي دوسالانه امسال را به ما نشان داد، درحاليكه عملا اميدي به برگزاري اين بينال نداشتيم. اگر مي‌بينيد اين بينال سرانجام برپا شد، مديون همت شبانه‌روزي بچه‌هاي دبيرخانه است. همه كار و زندگي‌شان را تعطيل كردند، من هم بخشي از كارهاي شخصي‌ام را تعطيل كردم. البته وظيفه‌ام را انجام دادم؛ اما اين كاري كه در يك مدت زمان كوتاه جمع و جور شده، طبيعتا داراي افت كيفي است. - ايسنا: كاريكاتوريست‌ها از داوري‌هاي اين دوره گلايه دارند، شما مي‌پذيريد؟ - عليدوستي: به‌عنوان دبير دوسالانه نمي‌توانم در اين باره صحبت كنم؛ اما به‌عنوان يك كاريكاتوريست‌ يا كسي كه خود نيز در اينگونه مسابقه‌ها شركت مي‌كند، معتقدم كه هميشه و در هر داوري، يك عده گلايه‌مند و عده‌اي راضي‌اند. اگر در اين مساله كسي گلايه‌مند نباشد بايد شك كنيم. مساله داوري نسبي است. - ايسنا: يكي از برنامه‌هايي كه قرار بود در حاشيه اين دوسالانه برگزار شود و به اذعان خودتان به علت عجله، كاغذبازي و از اين دست موارد اجرا نشد، بخش نشريات طنز و كاريكاتور بود، چرا تلاش دوباره‌اي نكرديد؟ - عليدوستي: 20 روز قبل از برگزاري افتتاحيه، به موزه هنرهاي معاصر و فرهنگسراي نياوران گفتيم كه ما يكسري غرفه مي‌خواهيم كه بايد در حياط نصب شود. رياست فرهنگسرا موافقت كرد و فضا در اختيار ما قرار گرفت. طراح غرفه نيز ازسوي موزه هنرهاي معاصر معرفي شد. پيش‌پرداختي گرفت و داربست و برزنت هم تهيه كرد. قرار بود يكسري پانل هم اجاره يا خريداري كنيم، اما موزه هنرهاي معاصر گفت يكسري پانل در اختيار دارد كه در فرهنگسراي آزادي است و با ماشين براي ما مي‌آورند. 15 - 14 پانل شكسته و به‌درد نخور به ما دادند، آن پانل ها به كار ما نيامد و از طرفي هم زمان را از دست داديم. داربست‌هايي را از سر ساختمان با ملات و گچ آورده بودند، برزنت سبز ارتشي بي‌ريخت هم روي آن كشيده بودند، گويا قرار بود آشپزخانه صحرايي راه بيافتد. وقتي آن وضعيت را ديدم، گفتم به‌درد نمي‌خورد، منت اين قضيه سر ما نباشد، بهتر است. عملا منصرف شدم. البته اگر بخواهم پيگير باشم، به نتيجه مي‌رسد؛ اما پس از اختتاميه. تجربه ثابت كرده است كه اين داستان‌ها جواب نمي‌دهد، من هم نه انرژي دارم، نه توان و نه ظرفيت آن را. - ايسنا: پس به‌نوعي، صورت مساله را پاك كرديد.‌ - عليدوستي: متاسفانه همين بوروكراسي است كه اذيت مي‌كند. اگر دبيرخانه دوسالانه بودجه را تمام و كمال در اختيار داشته باشد، مطمئنم دوسالانه‌اي برگزار مي‌شود كه شاهد مثال همه دوسالانه‌هاي دنيا مي‌شود. با توجه به تجربه‌اي كه در اين دوسالانه كسب كردم، اگر بودجه دوسالانه را تمام و كمال به دست من بدهند، يك سال نيز فرصت داشته باشم، واقعا مي‌توانم به گونه‌اي برگزار كنم كه حتا خارجي‌ها هم به كيفيت خوب آن اذعان داشته باشند. درحاليكه از بودجه در نظر گرفته شده، تنها 40 درصد، در سه قسط، در اختيار ما قرار ‌گرفته است. بايد در سيستم پرداخت و زمان‌بندي برنامه‌ريزي شود؛ والا شايد يكي از ساده‌ترين كارهاي اجرايي، برگزاري بينال است، ما كارهاي سخت ديگري داريم. من فيلم سينمايي انيميشن ساخته‌ام، فكر نمي‌كنم كاري سخت‌تر از اين وجود داشته باشد. بنابراين جمع و جور كردن بينال، كار مشكلي نيست. آنقدر آدم متعصب و عاشق و اهل كار داريم كه همكاري مي‌كنند؛ ما يا خودمان را به نفهمي مي‌زنيم، يا از اساس نمي‌فهميم. در هر صورت، دبيري دوسالانه، تجربه‌اي باارزش؛ اما تلخ بود. -ايسنا: يعني برگزاري آسان است، اگر شرايط ايده‌ال باشد؟ - عليدوستي: نه در شرايط نرمال؛ متاسفانه سهل‌انگاري براي ما ذاتي شده است. نبود احساس مسؤوليت و جدي نگرفتن امور، باعث مي‌شود اتفاقاتي بيافتد كه كل سيستم زير سؤال برود. يك قاب و پاسپارتوي بي‌ريخت باعث شد كه كل دوسالانه زير سؤال برود؛ در حالي كه مگر چقدر خرج دارد؟ 100 هزار تومان پول كاغذ، مقوا و آدم مي‌شود، 100 يا 200 هزار تومان رقمي است كه بخواهيم در آن صرفه‌جويي و درنتيجه‌ي آن، آبروريزي كنيم؟ - ايسنا: معرفي برگزيدگان در مراسم گشايش، نكته مثبتي به‌شمار مي‌آمد؛ اما امروز، به‌تعبير دوستان كاريكاتوريست، كاري بزن‌دررويي ناميده مي‌شود. تا جايي كه همين امر باعث شد پس از گشايش، مسؤولان دوسالانه چنين بيانديشند كه ديگر كاري ندارند و شايد يكي دو بار بيشتر به فرهنگسرا نرفتند. البته برخي هم مي‌گويند كه شايد به‌خاطر محدوديت و حمايت‌نشدن‌ها، بي‌خيال شده‌اند. - عليدوستي: اختتاميه و اهداي جوايز در ماه رمضان باعث مي‌شد امكان پذيرايي نداشته باشيم، حسن كار اين بود كه بازديدكننده از نمايشگاه در جريان كارهاي برنده قرار مي‌گيرد. ـ ايسنا: اما حدود 20 روز گذشته و هيچ چيز معلوم نيست، حتي نام آنان كه برنده نشدند، روي آثار نيست. - عليدوستي: برچسب‌ها آماده است. البته ضعف كار دبيرخانه را به گردن مي‌گيرم، مگر در همه دوسالانه‌ها دبير، در همه روزهاي برگزاري در نمايشگاه مي‌پلكد؟ - ايسنا: اما اگر منجر به بي‌اطلاعي از وضعيت نمايشگاه شود جاي پرسش دارد. حال اين امر تا چه حد ناشي از دوري راه است؟ - عليدوستي: ايراد واردي است، شايد بايد پيش‌بيني مي‌كرديم كه يك نفر در نمايشگاه حضور مستمر داشته باشد. آنقدر با اين قضيه بي‌نظم و غيرمسؤولانه برخورد شد، كه ما رغبت خود را از دست داديم. اما همكاران كاريكاتوريست كه دستي دور بر آتش دارند، فكر مي‌كنند سفره‌اي گسترده شده كه عده‌اي آمده‌اند خوردند و رفته‌اند. انشاءالله سال‌هاي بعد، خودشان مسؤوليت مي‌پذيرند، مي‌فهمند جريان چيست و بعد پشت دستشان را داغ مي‌كنند كه براي دور بعد، دبير نشوند. در هر صورت، اين ايراد واردي است؛ ولي ما هم به اميد مسؤولان نگارخانه بوديم. - ايسنا: آنان نيز عنوان مي‌كنند كه شب قبل از روز افتتاحيه، به‌خاطر حفظ حيثيت نگارخانه، ليبل‌هاي موقتي را نصب كرده‌اند. - عليدوستي: بابت اجاره نگارخانه ‌روزانه 300 هزار تومان مي‌گيرند، اين پول تنها اجاره ديوار نيست. حتا از اينكه يك شيشه‌بر بياورند، پنج هزار تومان بپردازند و قاب افتاده و شكسته‌اي را تعمير كنند، دريغ دارند. هيچ مسؤوليتي را نمي‌پذيرند، درحاليكه خيلي چيزها بايد تغيير كند. -ايسنا: هنوز نمايشگاه به نيمه برگزاري خود نرسيده است، نمي‌خواهيد تغييري حاصل كنيد؟ -عليدوستي: تنها مي‌توانيم قاب، پاسپارتو و ليبل‌هاي نداشته را نصب كنيم. انتهاي پيام