قديمي‏ترين بخش مسجد جامع ساوه، شبستان‏هاي گلي و خشتي آن است. طرح اوليه اين مسجد، مشتمل بر يك حياط مستطيل شكل به ابعاد 44 × 36 متر است كه گرداگرد حياط را شبستان‏هاي ستوندار گلي و خشتي فرا گرفته است. شبستان‏هاي مسجد داراي حجره‏هاي متعددي است كه سقف آنها روي ستون‏هاي بزرگ چهار ضلعي به ضخامت 2/20 × 2/10 متر و به ارتفاع حدود سه متر استوار شده‏اند، تاق‏هاي خشتي روي ستون‏هاي هلالي شكل مي‏باشند و خشت‏هاي به‌كار رفته براي ساخت چنين تاق‌ها از نظر اندازه غيرمعمول بوده؛ به‌طوريكه ابعاد آنها بالغ بر 40 × 40 × 10 سانتي‌متر مي‏شود. به گزارش بخش ميراث فرهنگي ايسنا (خبرگزاري دانشجويان ايران)، قديمي‏ترين بخش مسجد جامع ساوه همانا شبستان‏هاي گلي و خشتي آن است كه متعلق به دوره پيش از سلجوقي مي‏باشند. اما در دوره سلجوقي و ايلخاني تغييرات عمده‏اي در شكل معماري اين مسجد صورت گرفته است. خشت جاي خود را به آجر مي‏دهد و از گچ به ميزان بسيار جهت ايجاد تزئينات استفاده مي‏شود. پيدا شدن يك محراب گچي زيبا و ارزشمند در حين كاوش‏هاي باستان‌شناسي در ضلع شمالي مسجد و نيز وجود تعدادي محراب‏هاي گچي در قسمت جنوبي مسجد بيانگر سليقه و ذوق هنرمندان گچبر مي‏باشد. در ضلع غربي، ايوان بزرگي ديده مي‏شود كه طول و ارتفاع آن با يكديگر تقريبا برابر است. اين ايوان با ارتفاع 16/70 ، طول 16/80 و عرض 11 متر بنا شده و در تمام سطح ديوارها و در لابه‌لاي بند آجرهاي آن زينت‏هاي گچي فراواني به چشم مي‏خورد كه مشتمل بر كلمه‌هاي الله (جل جلاله)، محمد (ص)، علي (ع)، گل و برگ و نقوش هنري است. در ضلع جنوبي مسجد، گنبدخانه بزرگ آن وجود دارد. اين گنبد از نوع دو پوش جدا از يكديگر است. ارتفاع پوش اول به 17 متر و پوش دوم به حدود 24 متر مي‏رسد كه پوش دوم به كاشي‏كاري‏هاي رنگارنگ تزيين شده است. درون گنبدخانه يك محراب گچبري شده وجود دارد كه با نقش‏هايي مانند برگ، گل و بوته زينت يافته، در حاشيه محراب، آيات قرآن ازجمله بخشي از سوره جمعه ديده مي‏شود. بيرون از محوطه مسجد و در گوشه شمال شرقي مناره آجري ديده مي‏شود كه از دوره سلجوقي است و از نظر پاره‏اي تزئينات ظريف آجري شبيه به مناره مسجد جامع سمنان است. اين منار تا بلندي حدود چهار متر توپر ساخته شده؛ اما از اين ارتفاع به بالا تو خالي بوده و داراي يك راه پله پيچدار است كه به انتهاي مناره ختم مي‏شود، ارتفاع مناره به 15/30 متر مي‏رسد. مسجد جامع ساوه يكي از جالب‏ترين هنرهاي معماري در دوره اسلامي است كه شناخت و آشنايي با زواياي گوناگون آن هميشه براي پژوهشگران و علاقه‌مندان به معماري ايراني تازگي خواهد داشت. انتهاي پيام